Türk vergi hukuku açısından mükellef haklarının değerlendirilmesi

Mükellef hakları, vergi mükellefleri ile vergi idareleri arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi açısından son derece önem taşımaktadır. Mükellef haklarının korunması aynı zamanda vergi idarelerinin yapılandırılması, vergiye uyumun artırılması ve vergi sisteminin günün koşullarına göre düzenlenmesi açısından da gerekli görülmektedir. Günümüzde pek çok ülke vergi sistemlerinde mükellef haklarının korunmasına yönelik çeşitli düzenlemeler yapmaktadır. Ülkemizde ise bu yönde yapılan çalışmalar nispeten yeni başlamış olup, bu çalışmalardan beklenen etkinliğe ulaşılmasının biraz daha zaman alacağı söylenebilir. Bu çerçevede yapılması gerekenlerin başında, mükellef haklarının sistematik bir şekilde açıklanması ve korunmasına yönelik yasal mekanizmaların süratle oluşturularak vergi idarelerinin kurumsal bir bakış açısına sahip olmalarının sağlanması gelmektedir. Bu çalışmada öncelikle mükellef haklarının tanımı, önemi, yasal dayanakları teorik açıdan incelenecek, daha sonra Türk vergi hukukunda mükellef haklarının yasal dayanakları ve mevzuattan kaynaklanan sorunları ortaya konularak vergi idarelerinin durumu açısından bir değerlendirme yapılacak ve sorunların çözümüne yönelik bazı görüş ve önerilere yer verilecektir.

Taxpayers rights with special reference to Turkish tax law

Taxpayers' rights, in terms of development of relations between taxpayers and tax authorities is extremely important. Protecting the rights of taxpayer is a necessity for increasing tax compliance, structuring of tax administrations and regulation of tax system according to the prevailing conditions. Today, many countries tax systems make various arrangements for the protection of taxpayer rights. The studies in this direction are relatively new in our country thus the achievement of these studies will take a little more time. In this context,primarily, systematic explanation of taxpayer rights and rapid forming of legal mechanims to protect taxpayers rights,making tax administrations to have an institutional perspective are required. In this study,firstly, the definition of taxpayer rights, the importance of legal bases will be examined theoretically, then the legal basis of taxpayers rights in the Turkish tax system and problems arising from legislation will be put forth,an assesment of the situation of the tax administration and suggestions and opinions for the solving problems will be given.

PDF

___

Ay, H.M., Şahin, Ü. ve Soylu, H. (2010), "Mükellef ile Vergi Dairesi İlişkilerinde Yönetişimin Rolü ve Karaman İli Örneği", Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C:11, S:1, 284.

Aslan, İ.Ö. (2006),Vergi Yükümlüsünün Hakları: Bir Katalog Tasarımı (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.

Baykara, B. (2007), Vergi İncelemesi Sırasında Mükellef Hakları, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:314, 15.

Brzeziński, B. (2009), Taxpayers' Rights: Some Theoretical Issues, Protection Of Taxpayers Rights European International and Domestic (Ed: Nykiel, W. ve Sek, M.), Wolters Kluwer Publications.

Çetin, G. ve Gökbunar, R. (2010), Mükellef Haklarına Vergi İdaresi Çalışanlarının Bakışı, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17(1),17-25.

Dönmez, R. (2004), Vergi Mükellefinin Hakları, Vergi Hukuku (Ed: Dönmez, R. ve Heper, F.), Anadolu Üniversitesi Yayınları,1536/817, Eskişehir.

DPT Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007), Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.

Erol, A. (2011), Mükellef Hakları ve Evrensel Değerler, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:89, 2.

Gerçek, A. (2006), Vergilemede Mükellef Hakları ve Türkiyedeki Durumun İncelenmesi, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:209,7-18.

Gökbel, D. (2000), Mükellef Hakları (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

İnan, A. (2007), Türkiyede Vergilerin Meşruiyetinin Sağlanmasında Mükellef Haklarının Önemi ve Anayasal Dayanaklarının Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.

Kılıç, R. (2011), Vergi İdarelerinin Görevleri Açısından Modernizasyon İhtiyacı, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14),11.

Koşar, N. (2007), Avrupa Birliğinde Mükellef Hakları ve Türkiyede Mükellefin Durumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.

OECD (2003), OECD Taxpayers Rights and ObligationsPractice Note, Centre for Tax Policy and Administration Tax Guidance Series, http://www.oecd.org/dataoecd/24/52/17851176.pdf (Erişim Tarihi:28/07/2012)

Şahin, O.I.F. (2012), Bilgi Edinme Hakkının Kullanılmasında Bir İstisna: Vergi Mahremiyeti, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XVI(2), 214.

Soydan, Y.B. (2006), Vergi Yükümlüsünün Hakları, Beta Yayınları, İstanbul.

Şimşek, S. (2010), Vergi Politikaları, Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Maliye Dergisi, Sayı:159, 324-325.

Şin, S. (2005), Avrupa Birliği ve Türkiyede Vergi Yapısı, Denetimi ve İdari İşlemlerde Mükellef Hakları, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul.

Yaltı, B. (2000), İnsan Hakları Açısından Vergi Yükümlüsünün Adil Yargılanma Hakkı I, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:143, 158.

Yücedoğru, R. (2007), Türk Vergi Sistemi Açısından Mükellef Hakları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

Yücel, M. (2011), Fazla ve Yersiz Ödenen Vergilerin İadesinde Faiz Uygulaması ve Anayasa Mahkemesi Kararı, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:107, 187.

Yılmaz, E. (2009), Uzlaşma Müessesesinin Hukuki Niteliği ve Temel Vergilendirme İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:XIII, Sayı:1-2, 147-148.