Gökhan DÖKMEN, MEHMET PEKKAYA, Nurseda SAYMAZ

Sigara Bağımlılığı ve Devletin Sigara Tüketimi ile Mücadele Yöntemleri Arasındaki İlişki

Bu çalışmanın amacı bireylerde sigara bağımlılığı ve devletin sigara tüketimi ile mücadele yöntemleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi/modellenmesi ve elde edilen bulguların karar vericilere/araştırmacılara sunulmasıdır. Zonguldak’ta yürütülen anket çalışması verileriyle sigara bağımlılığı şiddet indeksi, her bir birey için TOPSIS yöntemiyle 3 farklı senaryoda hesaplanmıştır. Faktör puanlarının alt gruplara göre farklılaşması istatistiksel testlerle değerlendirilmiştir. Korelasyon/regresyon analizine göre, sigara üzerindeki vergiler ve diğer mücadele yöntemleri ile bireylerin sigara bağımlılığı arasında bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Üstelik hükümetin sigaradaki vergi düzeyi ve diğer mücadele yöntemlerinin, tüketicinin cinsiyet, yaş, eğitim ve harcama düzeyi ile birlikte sigara bağımlılığı derecesi üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.

The Relation between the Nicotine Addiction and Government’s Fight Against Nicotine Consumption

The purpose of this study is to evaluate/model the correlation between cigarette addiction of individuals and government policies to fight against their tobacco consumptions, and make recommendations to researchers and decision-makers with the findings of this study. In addition to the data collected with a survey in Zonguldak, cigarette addiction severity index is calculated for each individual via TOPSIS techniques in three different scenarios. The differentiations of factor scores with respect to subgroups of respondents are evaluated via statistical tests. According to correlation/regression analysis, there appears to be a correlation between taxes on cigarettes and other methods of government to fight against smoking and individuals’ cigarette addiction. Moreover, the tax on cigarettes and other methods of government to fight against smoking have an important effect on the level of cigarette addiction, along with gender, age, education level, purchase power of the consumer.

PDF

___

Akyol, B. (2014), Sigara Tüketimini Etkileyen Faktörler: Sakarya İlinde Bir Alan Araştırması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.

Albayrak, A.S. (2006), Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Dağıtım.

Asaria, P., Chisholm, D., Mathers, C., Ezzati, M. ve Beaglehole, R. (2007), “Chronic Disease Prevention: Health Effects and Financial Costs of Strategies to Reduce Salt Intake and Control Tobacco Use”, The Lancet, 370(9604), 2044-2053.

Benowitz, N.L. (2008), Neurobiology of Nicotine Addiction: Implications for Smoking Cessation Treatment, The American Journal of Medicine 121(4A). 3-10.

Boeckmann, M., Kotz, D., Shahab, L., Brown, J. ve Kastaun, S. (2018), “German Public Support for Tobacco Control Policy Measures: Results from the German Study on Tobacco Use (DEBRA), a Representative National Survey”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(4), 696.

Cairney, P., Studlar, D. ve Mamudu, H. (2012), Global Tobacco Control: Power, Policy, Governance and Transfer, Basingstoke: Palgrave.

Callison, K. ve Kaestner, R. (2012), Do Higher Tobacco Taxes Reduce Adult Smoking? New Evidence of the Effect of Recent Cigarette Tax Increases on Adult Smoking, NBER Working Papers 18326, National Bureau of Economic Research, Cambridge.

Chaloupka, F.J. ve Warner, K.E. (1999), The Economics of Smoking, NBER Working Papers 7047, National Bureau of Economic Research, Cambridge.

Coady, M.H., Chan, C.A., Sacks, R., Mbamalu, I.G. ve Kansagra, S.M. (2013), “The Impact of Cigarette Excise Tax Increases on Purchasing Behaviors Among New York City Smokers”, American Journal of Public Health, 103(6), 54-60.

Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014), Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamalar, Üçüncü Baskı, Ankara: Pegem Yayınları.

Etter, J.-F.¸ Houezec, J.L. ve Perneger, T.V. (2003), “A Self-Administered Questionnaire to Measure Dependence on Cigarettes: The Cigarette Dependence Scale”, Neuropsychopharmacology 28, 359-370.

Fagerström, K. ve Eissenberg, T. (2012), “Dependence on Tobacco and Nicotine Products: A Case for Product-Specific Assessment”, Nicotine & Tobacco Research, Doi: 10.1093/ntr/nts007.

Farrelly, M.C., Nonnemaker, J.M. ve Watson, K.A. (2012), “The Consequences of High Cigarette Excise Taxes for Low-income Smokers”, PloS one, 7(9), e43838.

Gergerlioğlu, U. ve Sümer, K.K. (2015), “Alkollü İçecek Vergilerinin Sosyal Maliyetleri Azaltıcı Etkilerinin Bireysel Tutumlar Yönünden Analizi (İstanbul İli Örneği)”, Sosyoekonomi, 23(24), 98-117.

Güllülü, U. ve Türk, B. (2015), “Kamu Spotlarının Sigara Bırakma/Azaltma Niyeti Üzerine Etkileri”, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi (16), 23-41.

Jha, P., Chaloupka, F.J., Moore, J., Gajalakshmi, V., Gupta, PC., Peck, R., Asma S. ve Zatonski W. (2006), Tobacco Addiction. In: Jamison DT, Breman JG, Measham AR, Alleyne G, Claeson M, editors. Disease Control Priorities in Developing Countries. New York: World Bank/Oxford University Press, 869-85.

John, R.M., Rao, R.K., Rao, M.G., Moore, J., Deshpande, R.S., Sengupta, J., Selvaraj, S., Chaloupka, F.J. ve Jha, P. (2010), The Economics of Tobacco and Tobacco Taxation in India. Paris: International Union Against Tuberculosis and Lung Disease (The Union).

Jordan, H., Hidajat, M., Payne, N., Adams, J., White, M. ve Ben-Shlomo, Y. (2017), “What are Older Smokers’ Attitudes to Quitting and How are They Managed in Primary Care? An Analysis of the Cross-sectional English Smoking Toolkit Study”, BMJ Open, 7(11), e018150.

Kowitt, S.D., Noar, S.M., Ranney, L.M. ve Goldstein, A.O. (2017), “Public Attitudes Toward Larger Cigarette Pack Warnings: Results from a Nationally Representative US Sample”, PLoS One, 12(3), e0171496.

Kozlowski, L.T., Porter, C.Q., Orleans, C.T., Pope, M.A. ve Heatherton, T. (1994), “Predicting Smoking Cessation with Self-reported Measures of Nicotine Dependence: FTQ, FTND, and HIS”, Drug and Alcohol Dependence, 34(3), 211-216.

Laux, F.L. (2000), “Addiction as a Market Failure: Using Rational Addiction Results to Justify Tobacco Regulation”, Journal of Health Economics, 19(4), 421-437.

Pekkaya, M. ve Akıllı, F. (2013), “Hava Yolu Hizmet Kalitesinin SERVPERF-SERVQUAL Ölçeği ile Değerlendirmesi ve İstatistiksel Analizi”, AİBÜ İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 75-96.

Pekkaya, M. ve Aktogan, M. (2014), “Dizüstü Bilgisayar Seçimi: DEA, TOPSIS ve VIKOR ile Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 157-178.

Pekkaya, M. ve Aslan, B. (2018), “OSB Yer Seçiminde Dikkate Alınan Kriterler Arası Etkileşimin ve Kriter Önem Derecelerinin Belirlenmesi”, International Journal of Economic and Administrative Studies, 18. EYİ Özel Sayısı, 293-308.

Pekkaya, M. ve Başaran, S. (2011), “Konaklama İşletmeleri Hizmet Kalitesi Boyutları Önem Derecelerinin AHP ile Belirlenmesi ve İşletmelerin Hizmet Kalitesine Göre TOPSIS ile Sıralanması”, Mali Ufuklar, 5(15), 111-136.

Pekkaya, M. (2015), “Career Preference of University Students: An Application of MCDM Methods”, Procedia Economics and Finance 23, 249-255.

Samet, J.M. ve Yoon, S.-Y. (2010), Gender, Women, and the Tobacco Epidemic, World Health Organization, Switzerland.

Saymaz, N. (2017), Sigara Üzerinden Alınan Özel Tüketim Vergisine Yönelik Sigara Tüketicilerinin Tutumu, Bülent Ecevit Üniversitesi, SBE Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak.

Scollo, M.M. ve Winstanley, M.H. (2018), Tobacco in Australia: Facts and Issues, Melbourne: Cancer Council Victoria, www.TobaccoInAustralia.org.au

Townsend, J., Roderick, P. ve Cooper, J. (1994), “Cigarette Smoking by Socioeconomic Group, Sex, and Age: Effects of Price, Income, and Health Publicity”, Bmj, 309(6959), 923-927.

Woolery, T., Asma, S. ve Sharp, D. (2000), Clean Indoor-Air Laws and Youth Access, In Tobacco Control in Developing Countries, ed. P. Jha ve F.J. Chaloupka. Oxford, U.K.: Oxford University Press.

WHO (2010), The Political Economy of Tobacco Taxation. WHO Technical Manual on Tobacco Tax Administration, World Health Organization: http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241563994_eng.pdf (Erişim Tarihi: 26.06.2018).