Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: 1992-2017 Dönemi İçin Ampirik Çalışma

Bu çalışmanın amacı Türkiye ekonomisinin cari açık sorununun ortaya çıkmasında temel rol oynayan faktörleri belirleyip cari açığın düzeltilmesine ilişkin öneriler ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda döviz kuru, M2 para arzı, petrol fiyatları, doğrudan yabancı yatırımlar, ihracat ve enflasyon değişkenlerine ait 1992-2017 tarihleri arasındaki aylık frekansta veriler kullanılmıştır. MV-GARCH modelinden elde edilen dinamik koşullu korelasyon katsayıları (DCC) ile değişkenler arasındaki dinamik ilişki incelenmiştir. Analiz sonucunda cari işlemler hesabı ile diğer tüm değişkenler arasındaki korelasyon katsayı değerleri istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Ayrıca ihracat ve doğrudan yabancı yatırımlar ile cari işlemler hesabı arasında pozitif yönlü, diğer değişkenlerle negatif yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Determinants of Current Account Deficit in Turkey: An Empirical Analysis for 1992-2017

The aim of this study is to identify factors that play a key role in Turkey’s current account deficit problem and to put forward proposals to reduce the current account deficit. For this purpose, the monthly data of the exchange rate, M2 money supply, oil prices, foreign direct investments, exports and inflation variables between 1992-2017 are used. The dynamic conditional correlation coefficients (DCC) obtained from MV-GARCH model and the dynamic relationship between the variables are investigated. The results of the analysis show that the correlation coefficient values between the current account and all other variables are statistically significant. Furthermore, there is a positive correlation between export and foreign direct investment and current account while their correlation with the remaining variables is negative.

PDF

___

Adıgüzel, U. (2014), “Türkiye’de Cari Açığın Asimetrik Davranışının Analizi”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 61-74.

Akbaş, Y., Lebe, F. ve Uluyol, O. (2014), “Analyzing the Relationship Among the GDP- Current Account Deficit and Short Term Capital Flows: The Case of Emerging Markets”, Yönetim ve Ekonomi, 21(2), 293-303.

Bayar, Y., Kılıç, C. ve Arıca, F. (2014), “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 451-471.

Bayrak, M. ve Esen, Ö. (2012), “Bütçe Açıklarının Cari İşlemler Dengesi Üzerine Etkileri: İkiz Açıklar Hipotezinin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Ekonomik Yaklaşım, 23(82), 23-49.

Bayraktutan, Y. ve Demirtaş, I. (2011), “Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 1-28.

Çakır, B. ve Sözen, İ. (2016), “Türkiye’de Cari İşlemler Dengesini Etkileyen Finansal Değişkenlerin Var Analizi”, The Academic Elegance, 3(5), 19-42.

Çavdar, Ş. ve Aydın, D. (2015), “Understanding The Factors Behind Current Account Deficit Problem: A Panel Logit Approach on 16 OECD Member Countries”, Procedia Economics and Finance, 30, 187-194.

Çiftçi, N. (2014), “Türkiye’de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eş Bütünleşme Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 129-142.

Çiftçi, N. ve Eşmen, M. (2017), “Türkiye’de Cari Açığı Belirleyen Faktörler ve Cari Açığı Azaltmada Alternatif Enerji Kaynaklarının Rolü: VAR Modeli”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 83-110.

Demir, M. (2013), “Enerji İthalatı Cari Açık İlişkisi, VAR Analizi ile Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 2-27.

Demirci, S. (2013), “Deneysel Bulgular Işığında Türkiye’de Cari Açığın Bileşenleri Üzerine Bir İnceleme”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50(576), 8-21.

Erbaykal, E. (2007), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81–88.

Erdoğan, S. ve Bozkurt, H. (2009), “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri ile Bir İnceleme”, Maliye Finans Yazıları, 1(84), 135-172.

Erkılıç, S. (2006), Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri, TCMB İstatistik Genel Müdürlüğü Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.

Esen, E., Yıldırım, Z. ve Kostakoğlu, F. (2012), “Faiz Oranındaki Bir Artış Cari İşlemler Açığını Artırır mı?”, DPUJSS, 32(2), 215-228.

Eşiyok, B. (2012), “Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu ve Nedenleri”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 49(569), 63-86.

Gacener, A. ve Saygılı, A.F. (2014), “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicilerinin Ampirik Analizi”, Sosyoekonomi, (1), 87-104.

Garg, B. ve Prabheesh, K.P. (2017), “Drivers of India’s Currrent Account Deficits, With Imlications For Ameliorating Them”, Journal of Asian Economics, 51, 23-32.

Göçer, İ. (2013), “Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 213-242.

Hepaktan, E. ve Çınar, S. (2012), “OECD Ülkelerinde Büyüme-Cari İşlemler Dengesi İlişkisi: Panel Veri Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 43-58.

Karagöl, V. ve Erdoğan, M. (2016), “Cari Açığın Belirleyicilerine Yönelik Bir Zaman Serisi Analizi: Türkiye Örneği”, Sakarya İktisat Dergisi, 5(2), 31-56.

Kaya, V. ve Yalçınkaya, Ö. (2016), “İmalat Sanayinin Gelişimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi: BRICS-Seçilmiş Yükselen Piyasa Ekonomileri (1992-2012),” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 91-119.

Kaygısız, A., Kaya, D.G. ve Kösekahyaoğlu, Y. (2016), “Türkiye’de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik İlişkisi Analizi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 273-300.

Kesgingöz, H. ve Karataş, A.R. (2016), “Yabancı Sermaye Yatırımları ile Cari İşlemler Açığı İlişkisi ve Cari İşlemler Açığı İçin Politika Önerileri”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 597-610.

Kesikoğlu, F., Yıldırım, E. ve Çeştepe, H. (2013), “Cari Açığın Belirleyicileri: 28 OECD Ülkesi İçin Panel Var Analizi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 15-34.

Lebe, F. ve Akbaş, E. (2015), “İthal Ham Petrol Fiyatları ile Döviz Kurunun Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 170-196.

Mangır, F. ve Erdoğan, S. (2012), “Merkez Bankası Finansal İstikrar Tedbirleri: Reel Kur ve Kredilerin Cari Açığa Etkisi”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 241-260.

McCombie, J.S. ve Thirlwall, A.P. (1994). Economic Growth and the Balance-of-Payments Constraint, London, The Macmillan Press.

Mercan, M. ve Yurttançıkmaz, Z.Ç. (2013), “Doğrudan Yabancı Yatırımlar- Cari İşlemler Açığı İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz”, Bankacılar Dergisi, 87, 57-78.

Mucuk, M. (2008), Bütçe ve Cari İşlemler Dengesi Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği (1989-2004), Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.

Sadikua, L., Vehapi, M. ve Berisha, N. (2015), “The Persistence and Determinants of Current Account Deficit of FYROM: An Empirical Analysis”, Procedia Economics and Finance, 33, 90-102.

Sandalcılar, A.R. ve Altıner, A. (2014), “Türkiye’de Tüketici Kredileri ile Cari İşlemler Açığı Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Bankacılar Dergisi, 89, 28-40.

Sevinç, E. (2016), “Türkiye’de Cari Açık ve Bütçe Açığı Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi”, Bankacılar Dergisi, 96, 79-101.

Seyidoğlu H. (2003), Uluslararası İktisat: Teori Politika ve Uygulama, İstanbul: Güzem Can Yayınları.

Sooreea, R. ve Wheeler, M. (2010), “A Dynamic Analysis of the Determinates of the US Current Account Deficit”, Applied Financial Economics, 20, 1687-1695.

TCMB (2018), EVDS Veri Tanımları, BOPMetaveri.pdf, https://evds2.tcmb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 13.01.2018).

Turan, T. ve Karakaş, M. (2016), “Cari Denge ve Finans Hesabı İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Uygulama”, Maliye Dergisi, 170, 45-58.

Turan, T. ve Özer, H.A. (2018), “The Effects of Oil Prices on Selected Macroeconomic Variables in Turkey: Evidence from ARDL and NARDL Models”, Editörler: Florina Oana Vilnatura, Ayhan Yatbaz, Strategic Approaches in Social Sciences II, Lambert Academic Publishing, 133- 152, ISBN: 978-613-9-96903-6.

Tülümce, S. ve Özpençe, Ö. (2014), “Türkiye’de Özel Tüketim Vergisi ve Cari Açık Arasındaki İlişkinin Analizi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 280-291.

Türkay, H. (2013), “Türkiye’de Cari Açık, Bütçe Açığı ve Yatırım-Tasarruf Açığı İlişkisi”, CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 253-269.

Yılmaz, Ö. ve Akıncı, M. (2012), “Türkiye’de Cari Açıkların Belirleyicileri: Bir Zaman Serisi Analizi”, TİSK Akademi Dergisi, 7(14), 54-83.

Yurdakul, F. ve Cevher, E. (2015), “Determinants of Current Account Deficit in Turkey: The Conditional and Partial Granger Causality Approach”, Procedia Economics and Finance, 26, 92-100.

Yüksel, S. (2016), “Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Belirleyicileri: Mars Yöntemi ile Bir İnceleme”, Bankacılar Dergisi, 96, 102-121.