UTOPIA’DA SAĞLIK-HASTALIK OLGUSU VE SAĞLIK HAKKI

Thomas More, 1516 yılında kusursuz devlet ve toplum tasarısını anlattığı Utopia İsimli eserini yayınlamıştır. Eser kapsamında İdeal bir toplum ve devlet önerisi Ortaya koyması, Rönesans ve hümanizm süreçlerinde esere dönük ilgiye yol açmıştır. Utopia’da More, İdeal toplum ve devletin temellerinde yer alan değerleri Sıralayarak eğitimden sanata, felsefeden politikaya, özel mülkiyetten yoksulluğa Kadar pek çok konu üzerinde durmuştur. More’un özellikle ele aldığı konulardan Biri de sağlıktır. More, sağlık-hastalık olgusunu, toplumun sağlık hizmetlerine Erişimini, sağlık sistemini, İdeal toplum ve devlet düzeni tartışmaları bağlamında irdelemiştir. Utopia’da sağlık hakkı yurttaşlara eşitçe sunulmuştur. More, İdeal devlet tasarısının gereği olarak yurttaşlarının sağlık hakkından yararlanması İçin gerekli bürokratik ve kurumsal yapılanma koşullarını sıralamıştır. Utopia’da Sağlık ve hastalığa bakış, sağlık kurumlarının yapısı, sağlığın temel haklardan Biri olarak tanımlanması çerçevesinde biçimlenir bu bakımda Utopia aynı zamanda İdeal bir sağlık sisteminin betimlemesi de sunar. Öyle ki Utopia’nın söz Konusu sağlık anlayışı günümüz halk sağlığı tartışmalarını önceleyen bir yaklaşım olarak değerlendirilir. Bu kapsamda Utopia’dakİ sağlık-hastalık olgusu ve Sağlığın sosyal belirleyicileri tartışması çağının ötesinde bir bakış açısını temsil Eder. Ne var ki, Utopia’da sağlık hakkı, özellikle de halk sağlığı hakkında yürütülen tartışma günümüze değin İhmal edilmiştir. Bu çalışmada Thomas More’un Utopia’dakİ sağlık-hastalık olgusuna ilişkin görüşleri öne çıkarılarak sağlık hizmetlerinin yapısı ve toplumun sağlık hizmetlerine erişimi, sağlık hakkından yararlanması gibi konular tarihsel ve toplumsal bağlamlarıyla değerlendirilecektir.

HEALTH, ILLNESS PHENOMENON AND RIGHT TO HEALTH IN UTOPIA

Thomas More published his book utopia in 1516, where he described the perfect State and ideal representation of society. The proposal of an İdeal society and State within the scope of the book, led interest in the book during the renaissance And humanism processes. In utopia, More focused on many issues ranging From education to art, philosophy to politics, from private property to poverty By listing the values lying on the foundation of the ideal society and state. One Of the issues that More is especially addressing is health. More examined the Health-disease phenomenon, the access of society to health services, the health System in the context of discussions of İdeal society and state order. In utopia, The right to health is equally provided to citizens. More listed the bureaucratic And institutional conditions required for citizens to have the right to health as A requirement of the İdeal state draft. Utopia İs shaped within the framework Of the view of health and disease, the structure of health institutions, and the Definition of health as one of the fundamental rights. In this regard, utopia also Provides a description of an İdeal health system. So much so that utopia’s health Understanding İs considered as an approach prioritizing today’s public health Debates. In this context, the discussion of the health-disease phenomenon in Utopia and the social determinants of health represents a perspective beyond the Era. However, the debate about the right to health, especially public health, in Utopia has been neglected until today. In this study, the views of Thomas More On the health-disease phenomenon in utopia will be highlighted, and the issues Such as the structure of health services and the access of the society to health Services, and the utilization of the right to health will be evaluated with their Historical and social contexts.

PDF

___

Akalın, M. Akif; Toplumcu Tıbba Giriş, İstanbul: Yazılama Yayınevi, 2013.
Asimov, Isaac; Bilim ve Buluşlar Tarihi, İstanbul: İmge Yayınevi, 2006.
Bishop, M. G. H. and Gelbier, S.; “Ethics and Utopia: public health theory and practice in the sixteenth century”, British Dental Journal, Vol:195, No. 5 September 13, 2003, s.251-255.
Burke, Peter; Avrupa’da Rönesans: Merkezler ve Çeperler, İstanbul: Islık Yayınları, 2015.
Chambers, R.W.; Thomas More, London: The Bedford Historical Series, Johathan Cape, 1967.
Compton-Rickett, Arthur M.A., LL.D.; A History of English Literature, London: T. C. & E. C. Jack, New York: Dodge Publishing, 1912.
Chines, Loredana; “Hü manizm: Genel Ö zellikleri”, Ortaçağ: Keşifl er, Ticaret, Ütopyalar, ed. Umberto Eco, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015, s.534-540.
Chines, Loredana; “Hıristiyanlıkta Beden, Sağlık ve Hastalıklar”, Ortaçağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar, ed. Umberto Eco, 2. Basım, İstanbul: Alfa Yayınları, 2014, s.483-486.
Chines, Loredana; “İ talyan Ş ehirlerinde Sağ lık Yönetimi: Tıp Kolejleri ve Kamu İdareleri, Karantina, Farmakopeler”, Ortaçağ: Keşifl er, Ticaret, Ütopyalar, ed. Umberto Eco, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015, s.400-402.
Chines, Loredana; “Mondino de’ Liuzzi’den Leonardo da Vinci’ye Anatomi Bilgileri”, Ortaçağ: Keşifl er, Ticaret, Ütopyalar, ed. Umberto Eco, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015, s.396-399.
Chines, Loredana; “XI ile XII. Yüz yıl Arasında Batıda Tıp ve Hastalıklar”, Ortaçağ: Katedraller, Şövalyeler, Şehirler, Ed. Umberto Eco, 2. Basım, İstanbul: Alfa Yayınları, 2014, s.343-345.
Corbin, A., Courtinei J-J. ve Vigarello, G.; Bedenin Tarihi, Cilt 1, çev. Saadet Özen, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
Çotuksöken, Betül; Ortaçağ Yazıları, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 1993.
Descartes, Rene; Felsefenin İlkeleri, çev. Mesut Akın, 10. Baskı, İstanbul: Say Yayınları, 2007.
Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi Genel Yorumları 14 No’lu Genel Yorum, 12. Madde (1ve 3), 2000.
Ertekin, Cumhur; Tıbbın Öyküsü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2019.
Germov, John; “Imagining Health Problems as Social Issues”, Second opinion : an introducti- on to health soc൴ology, ed. John Germov, 4th ed., Victoria: Oxford University Press, 2009.
Göktürk, Akşit; Ada, İstanbul: Adam Yayıncılık, 1982.
Jameson, Fredric; Ütopya Denen Arzu, çev. Ferit Burak Aydar, İstanbul: Metis Yayınları, 2009.
Kautsky, Karl; Thomas More ve Ütopyası, İstanbul: Pencere Yayınları, 2006.
Koyre, Alexandre; Bilim Tarihi Yazıları, Ankara: Tübitak Yayınları, 2004. Legouis, Emile; A Short History of English Literature, London: Oxford University Press, 1965.
Leoncini, Letizia; “Yunanca Öğrenimi ve Araş tırmaları”, Ortaçağ: Keşifl er, Ticaret, Ütopyalar, ed. Umberto Eco, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015, s.546-551.
Luther, Martin; “Hıristiyan Özgürlüğüne Dair”, Batı’ya Yön Veren Metinler II, ed. Alev Alatlı, İstanbul: Alfa Yayınları, 2014. s.548-560.
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, 10 Aralık 1948.
Manuel, Frank E. and Manuel, Fritzie P.; Utopian thought in the Westernworld, 2. Baskı, Cambridge, Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press, 1980.
Medde, Silvia; “Ü topya ile Gerç eklik Arasında Şehir”, Ortaçağ: Keşifl er, Ticaret, Ütopyalar, ed. Umberto Eco, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015, s.776-780.
Michelet, Jules; Rönesans, çev. Kazım Berker, İstanbul: Cumhuriyet Yayınları, 1998.
More, Thomas; Ütopya, çev. Çiğdem Dürüşken, 3. Baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2014.
Porter, Roy; Kan Revan İçinde: Tıbbın Kısa Tarihi, çev: Gürol Koca, İstanbul: Metis Yayınları, 2016.
Russell, Lani; Sociology for Health Professionals, Los Angeles, London, New Delhi: Sage, 2014.
Temelli, Arzu İbişi; “Distopik Bir Gelecek Kurgusu: Zamyatin’in Biz’i”, Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, Mart 2017, Sayı 33, s.133-149.
Urgan, Mina; Edebiyatta Ütopya Kavramı ve Thomas More, İstanbul: Adam Yayınları, 1984.
Vezzosi, Alessandro; Leonarda da Vinci, Evren Bilimi ve Sanatı, çev: Nami Başer, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
Wade, D. T. and Halligan, P. W.; “Do biomedical models of illness make for good healthcare systems?” BMJ (Clinical research ed.), vol. 329, Dec 2004, s.1398-1401.
Yıldırım, Cemal; 100 Soruda Bilim Tarihi, İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1974.