PORT ROYAL MANTIĞI

Port Royal Mantığı olarak bilinen Mantık ya da Düşünme Sanatı adlı kitap Orta Çağ sonrasından 19. yüzyıl ortalarına kadar süren dönemin en önemli mantık ders kitabıdır. İsimsiz olarak basılan eser Port Royal des Champs Manastırı’nın iki üyesi olan Antoine Arnauld ve Pierre Nicole tarafından yazılır. İlk kez 1662 yılında basılan kitap 20. yüzyıldan önce Fransızca elli baskıdan fazla, Latince on üç baskı, İngilizce ise dokuz baskı yapar. Arnauld ve Nicole Descartes’tan büyük ölçüde etkilenirler. Descartes’ın mantığı doğrulukların bulunması için bir araç olarak görmesi ve eski mantığı eleştirisi bu kitapta yer alır. İçeriğinin büyük bölümü Ortaçağ konularına yakın olmasına rağmen Port Royal Mantığı modern esintiler taşır. Kavramların açıklığa kavuşturulması tartışmaları, formel olmayan yanlışlıklar, nedensel akıl yürütme, önermelerin ve tasımlarım daha geleneksel açıklamaları gibi günümüzdeki adıyla “formel olmayan mantık” konularını kapsar. Port Royal Mantığı dört bölümden oluşur. Birinci bölüm kavramlar üzerine düşünme ya da anlama denilen zihnin ilk faaliyetini içerir. İkinci bölüm insanların kendi yargıları hakkındaki düşünmelerini kapsar. Üçüncü bölüm akıl yürütme üzerine, dördüncü bölüm ise yöntem üzerinedir. Bu içerik tablosundan söz konusu eserin mantıktan çok zihnin işleyişi hakkında olduğu izlenimi doğar. Bunun nedeni Arnauld ve Nicole’ün Descartes’ı izleyerek akıl yürütmemizi doğru şekilde kullandığımızda zihinlerimizin doğru kavramlar ve yargılar verecek şekilde yapılandırıldığını düşünmeleridir. Böylece onlar mantığı doğal bilişsel yeteneklerimizi ilerletmeye yardımcı olan bir sanat olarak görürler. Arnauld ve Nicole’ün Port Royal Mantığı’nda ileri sürdükleri görüş geniş ölçüde kabul görür ve takip eden iki yüz yıl boyunca mantığa egemen olur.

PORT ROYAL LOGIC

The book called Logic or the Art of Thinking, known as the Port-Royal Logic, is probably the most important logic textbook after the Middle Ages until the middle of the 19th century. This work, printed anonymously, is written by two members of the abbey of Port Royal des Champs, Antoine Arnauld and Pierre Nicole. Printed for the fi rst time in 1662, the work goes through more than fi fty editions in French, thirteen editions in Latin and nine editions in English. Arnauld and Nicole are very much infl uenced by Descartes. Descartes’ view that logic is a means of discovering truth and his criticism of the old logic takes place in the book. Although most of its content is close to that of the Middle Ages, Port Royal Logic has some modern stirrings. The book includes discussions about clarifying ideas, informal fallacies, causal reasoning together with more traditional explanations of propositions and syllogisms. Today these subjects are mostly discussed under the title “informal logic”. Port Royal Logic consists of four parts. The fi rst part contains the fi rst activity of the mind which is thinking on ideas or conceiving. The second part is about people’s refl ections on their judgements. The third part is about reasoning and the fourth is about method. From this content we get the impression that the book is on how the mind works rather than on logic. The reason for this is that Arnauld and Nicole, following Descartes, think that when we use our reasoning correctly, our minds are so constructed as to produce correct ideas and judgements. Thus, they see logic as an art that helps us to improve our cognitive capacity. The view Arnauld and Nicole put forward in the Port Royal Logic is widely accepted and dominates logic for the next two hundred years.

___

  • Arnauld, A., Nicole, P.; Logic or the Art of Thinking, J. V. Buroker (çev., ed.), Cambridge University Press, Cambridge, 1996.
  • Bochenski, J.; A History of Formal Logic,I. Thomas (çev.), University of Notre Dame Press, Notre Dame, 1961.
  • Descartes, R.; The Philosophical Writings of Descartes, Vol. 1, J. Cottingham, R. Stoothhoff , D. Murdoch (çev.), Cambridge University Press, Cambridge, 1993.
  • Descartes, R.; Aklın İdaresi İçin Kurallar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1945.
  • Descartes, R.; Felsefenin İlkeleri, 2. baskı, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1946.
  • Dumitriu, A.; History of Logic, Vol. 3, Abacus Press, Kent, 1977.
  • Haaparanta, L. (ed.); The Development of Modern Logic, Oxford University Press, New York, 2009.
  • İnönü, N.; Mantık Tarihi Ortaçağ, Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2019.
  • Kneale, W.; Kneale, M., The Development of Logic, Clarendon Press, Oxford, 1978.
  • Timuçin, A.; Descartes Felsefesine Giriş, Kuram Yayınları, İstanbul, 1980.
  • Ural, Ş.; Temel Mantık, 3. baskı, Çantay Kitapevi, İstanbul, 2011.
  • Wahl, R.; “Port Royal: The Stirrings of Modernity”, D. M. Gabbay ve J. Woods (ed.), Handbook of The History of Logic, Vol. 2, Elsevier, Amsterdam, 2008.