MÜZİK-SAĞLIK-TOPLUM İLİŞKİSİ: EDİRNE SULTAN II. BAYEZİD DARÜŞŞİFASI ÖRNEĞİ

Sağlık ve hastalık olgusu toplumdan topluma tarih boyunca değişmiştir. Hertoplum, gelenekleri, kurumsal yapıları ve sosyal ilişkileri çerçevesinde sağlıkve hastalık olgusunu kendine özgü yanlar taşır biçimde değerlendirmiştir. Bubakımdan toplumların geçirdiği değişiklikler sağlık ve hastalık kavrayışını dadeğiştirmiştir. Öyle ki bir dönemde hastalık olarak nitelendirilen bir durum son-raki dönemlerde hastalık olarak görülmemiştir.Özellikle toplumsal ilişkilerin fiziki koşullar nedeniyle sınırlı olarak gerçekleşti-ği dönemlerde sağlık ve hastalığa ilişkin farklı yaklaşımlar daha da belirginleşir.Toplumların hastalık ve sağlığa yönelik farklı tutum ve yaklaşımlarının somutörnekleri tedavi süreçlerinde belirgin biçimde ortaya çıkar. Çünkü hastalık duru-munda seçilen tedavi şekilleri toplumsal yapının izlerini taşır. Toplumsal yapıyabağlı olarak farklı toplumlarda bazı hastalıkların hastalık olarak bile nitelendiril-mediği ya da aynı hastalığa farklı tedavilerin uygulandığı görülür. Bu çalışmadada benzer şekilde geçmiş dönemlerde kimi toplumlarda hastalık olarak nitelen-dirilmeyen, bu nedenle de tedavisi öngörülmeyen zihinsel hastalıklar eksenindemüzik, sağlık ve toplum ilişkisi üzerinde durulacaktır. Bu ilişki, Osmanlı dö-neminde zihinsel hastalıkların müzikle tedavi edildiği bir kurum olan EdirneDarüşşifası örneğiyle ele alınacaktır.

MUSlC-HEALTH-SOCIETY RELATIONSHIP: THE SAMPLE OF EDIRNE SULTAN BAYEZID II HOSPITAL

Almost in every society the phenomenon of health and illness has changed historically. Societies has perceived health and illness phenomenon depending on their characteristics and within the context their traditions, istitutional structures and social relations. In this regard it maybe asserted that, alteration of a society causes alteration in viewing health and illness. So that health and illness phenomenon and conception have varied from period to period in the history. When social relations have been limited according to social and physical/natural obstacles, different approaches to health and illness phenomenon have become more visible. Consequently, there may be striking examples about health and illness phenomenon in the treatment process. Therefore, selected treatment processes carry the traces of the social structure. Thus there are diseases, which are not considered as diseases in particular societies and a number of or different treatments are applied to the same disease. In this study, the relation of music with health and society will be emphasized in the context of mental illnesses. This relation will be discussed via example of Edirne Sultan Bayezid II Hospital in the Ottoman period.

___

Ak. A. Ş.; Türk Musiki Tarihi, Ankara: Akçağ, 2009.

Ak, A. Ş.; Avrupa ve Türk İslâm Medeniyetinde Müzikle Tedavi: Tarihi Gelişimi ve Uygula- maları, İstanbul: Ötüken, 2013.

Aldridge G. ve Aldridge D.; Melody in Music Therapy : A Therapeutic Narrative Analysis, London And Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers, 2008.

Altınölçek, H.; Müzikle Tedavi, İstanbul: Kitabevi, 2013.

Bunt, L. ve Stige, B.; Music Therapy, An art beyonds words, New York: Routledge, 2014.

Çelebi, E.; Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Cilt III-IV, İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1986.

Çetintaş, Sedad., “Edirnede Mimar Hayrettin Hastanesi”, Cumhuriyet Gazetesi, 8 Nisan 1936.

Çoban, A.; Müzikterapi: Ruh sağlığı için müzikle tedavi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2005.

Eyice, S.; “Beyazıt II camii ve külliyesi maddesi”, İslâm Ansiklopedisi, Cilt 6, Türk Diyanet Vakfı, 1992, S. 42-45.

Gülşen Erdal ve İlknur Erbaş; “Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifalarında Müzikle Tedavi”, Tarih Kültür ve Sanat araştırmaları Dergisi, 2013, s. 1-21.

Giray, H. S.; “Çağlar boyu müzikle tedavi ve uygulandığı hastalıklar”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2008.

Kalender, R.; “Musiki ve İnsan”, A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 37, Sayı 1, 1997, s. 263-272.

Kalender, R.; “Ruh Hastalıklarının Tedavisinde Musiki”, A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 31, Sayı 1, 1990, s. 271-281.

Karahan, S.; “Tarı̇ hsel Süreç İçerı̇ sı̇ nde Türklerde Müzı̇ kle Terapi”, Basılmamış Yüksek Li- sans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2006

Kazancıgil, Ratip, Edirne Sultan II. Bayezid Külliyesi, Edirne: Türk Kütüphaneciler Derneği Yayınları, 1994.

Kazancıgil, Ratıp; Edirne Sultan II. Bayezid Külliyesi, Edirne: Trakya Üniversitesi, 1997.

Kirkland, K. Ed.; International Dictionary of Music Therapy, London ve NewYork: Routle- dge, 2013.

Koç, E. M ve ark.; “Ruhun ve Bedenin Gıdası: Geçmişten Günümüze Müzik ve Tıp”, Konu- ralp Tıp Dergisi, 8(1), 2016, s.51-55.

Özalp, N.; Türk Musikisi Tarihi, Cilt I, İstanbul: M.E.B. Yayınları, 2000.

Öztürk, L; Erseven H; Atik, M. F., Makamdan Şifaya, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2009.

Öztürk, L; İslâm Tıp Tarihi Üzerine İncelemeler, İstanbul: Ensar, 2013.

Say, A.; Müziğin kitabı. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 2006.

Shefer-Mossensohn, M.; Ottoman Medicine Healing and Medical Institutions, 1500–1700, New York: Suny Press, 2009.

Şengül, Enver ve Bilar, Ender; Darüşşifa, İstanbul : Trakya Üniversitesi Yayınları, 2012.

Şengül, Enver ve Bilar, Ender; “Edirne Sultan Bayezid II Hospital”, Turk Neurosurg 2015, Vol: 25, No: 1, 1-8

Terzioğlu, A.; Osmanlılarda Hastaneler, Eczacılık, Tababet Ve Bunların Dünya Çapında Etki- leri, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.

Terzioğlu, A.; “Bimaristan”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV, 1992, s. 163-178.

Tuna, A. ve Özer, M. C.; “Bergama Asklepion’unda Bir Sağaltım Yöntemi Olarak Müzik”,

Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuarı Dergisi, Sayı:7, 2015, s. 63-74.

Washington D. M. ve Beecher D. G.; “Music as social medicine: Two perspectives on the

West-Eastern Divan Orchestra”, New directions for youth development, no125, spring, 2010, s. 127-140.

Yiğitbaş, M. Sadık; Musiki ile Tedavi, İstanbul:Yelken Matbaası, 1972. www.musictheraphyworld.net http://www.who.int/about/mission/en/