İSLÂM AHLÂK FELSEFESİ: BİREY VE ÖZGÜRLÜK MERKEZLİ BİR İNCELEME

İslâm ahlâk felsefesi; Tanrı, evren, insan ilişkisi düzleminde bir değerler bütü-nünü ifade eder. Günümüzde yaşanan sıkıntılar bu noktadaki eksikliklere işaretetmektedir. Makalede bu bütünlüğün tekrar sağlanması amacıyla İslâm ahlâkfelsefesinin imkânı, teolojik ve felsefi etik ayrımı üzerinden müzakere edilmek-tedir. Buradan hareketle bireyin teşekkülü ve özgürlük alanı tartışılmaktadır. İs-lâm ahlâk felsefesinin imkânından bahsedebilmek için akıl ve irade kavramlarıüzerinde durulmakta, bunun ortaya çıkabilmesi içinse özgür bir toplumsal düze-nin varlığı vurgulanmaktadır. İslâm ahlâk felsefesinde bireyin özgürlük alanınıntemel belirleyicilerine değinilerek, problemlerle başa çıkabilen, kendini bilen birkimlik ve kişilik gelişimi önerilmektedir.

ISLAMIC MORAL PHILOSOPHY: AN EXAMINATION BASED ON INDIVIDUAL AND FREEDOM

Islamic moral philosophy stands for a relationship between God and the universe and human beings on the whole. The troubles experienced nowadays refers to the deficiencies of this relationship. The possibility of Islamic moral philosophy is negotiated through the theological and philosophical ethical distinction so as to ensure integrity. Thus the formation of the individual and freedom are discussed. For the possibility of Islamic moral philosophy the concept of reason and will and related to these the existence of a free social order are emphasized. By referring to the fundamental determinants of the freedom of the individual in the moral philosophy of Islam, a self-aware identity and personality development that can cope with problems are suggested.

___

Alper, Ömer Mahir; “İtaat” mad., İA., TDV. Yay., c. 23, İstanbul 2001.

Akyol, Aygün; “Dini Tekellere Karşı Bireyin İnşası”, İlesam İlim ve Edebiyat Dergisi, yıl: 2, sayı: 3, Ocak-Şubat 2017.

Akyol, Aygün; “Kitlelerin Tahakkümüne Karşı Bireysel Yönetim”, Tedbiru’l-Mütevahhid içinde, Elis Yay., Ankara 2017.

Akyol, Aygün; “Ahlâk-ı Nâsırî’de Ahlâk ve Siyaset İlişkisi: Sevgi Erdemi Merkezli Bir Okuma”, Bi- lime Adanmış Ömür Nasiruddin Tusi, ed.: Aykut Kar, Anar Gafarov, Gece Kitaplığı Yay., İstanbul 2017.

Akyol, Aygün; “Şehir ve Medeniyet”, Türk Yurdu Dergisi, Kasım 2017, y. 106, sayı: 363.

Akyol, Aygün; “Fârâbî ve İbn Sina’ya göre Mead Meselesi”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der- gisi, c. 9, sayı: 18, 2010/2.

Akyol, Aygün; “Gazali’de Ahlâkî Önermelerin Kaynağı ve Tutarlılığı Meselesi”, İslâm Düşüncesin- de Ahlâkî Önermelerin Kaynağı, ed.: Eşref Altaş, Mervenur Yılmaz, Nobel Yay., Ankara 2016.

Akyol, Aygün; Kutadgu Bilig’de Ahlâk ve Siyaset, Araştırma Yay., 2. Baskı, Ankara 2015.

Akyol, Aygün; İclal Arslan, “Cabir b. Hayyân ve Tanımlar Kitabı”, Tanımlar Kitabı içinde, Elis Yay., Ankara 2015.

Akyol, Aygün; Uyanık, Mevlüt, Arslan, İclal, İslâm Felsefesi Tanımlar Sözlüğü, Elis Yay., Ankara 2016

Aristoteles; Nikomakhos’a Etik, çev.: Saffet Babür, BilgeSu Yay., Ankara 2007.

Arslan, Ahmet; “Önsöz”, Medinetu’l-Fazıla içinde, Kültür Bakanlığı, Ankara 1990.

Beyhakî; Şuabu’l-İman-Beyrut,1410, 2/253

Cabir B. Hayyan; Kitâbu’l-Hudûd/Tanımlar Kitabı, met. ve çev.: Aygün Akyol, İclal Arslan, ed.: Mevlüt Uyanık, Elis Yay., Ankara 2015.

Akyol, Elif,; Üzüntüyü Yenmenin Çareleri -Kindî Merkezli Bir İnceleme-, Araştırma Yay., An- kara 2015.

Ebu Bekir er-Razi; “Filozofça Yaşama”, Felsefi Risaleler, met. ve çev.: Mahmut Kaya, TYEKB. Yay., İstanbul 2016.

Ebu Bekir er-Razi; Tıbbu’r-Ruhani/Ahlâkın İyileştirilmesi, met. ve çev.: Mahmut Kaya, TYEKB. Yay., İstanbul 2016.

Fahri, Macit; İslâm Ahlâk Teorileri, çev.: M. İskenderoğlu, A. Arkan, Litera Yay., İstanbul 2004.

Fârâbî; Medinetu’l-Fazıla, çev.: A. Arslan, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1990.

Fârâbî; Tenbih alâ Sebîli’s-Sa’âde, çev.: Hanefi Özcan, İFAV. Yay., İstanbul 2005.

Fârâbî; İlimlerin Sayımı, met. ve çev.: Mevlüt Uyanık, Aygün Akyol, ed.: İclal Arslan, Elis Yay., Ankara 2017, s. 94.

İbn Bâcce, Tedbiru’l-Mütevahhid, met. ve çev.: Mevlüt Uyanık, Aygün Akyol, ed.: İclal Ars- lan, Elis Yay., Ankara 2017.

İbn Bâcce,; Kitâbu’n-Nefs, thk.: Muhammed Sagir Hasan Ma’sumi, Dâru’s-Sadr Yay., Beyrut 1992.

İbn Bâcce,; “Risaletü’l-veda”, Resailu İbn Bâcce el-İlahiyye, tahkik ve takdim: Macid Fahri, Da- ru’n-Nehar, Beyrut 1991.

İbn Bâcce,; Kitâbu’n-Nefs, yayımlanmamış çeviri: Mevlüt Uyanık, Aygün Akyol, Bayram Tamtürk, Çorum 2016.

İbn Miskeveyh; Ahlâkı Olgunlaştırma, çev.: A. Şener, İ. Kayaoğlu, C. Tunç, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1983.

İbn Rüşd; Faslu’l-Makâl, met. ve çev.: Bekir Karşığa, İşaret Yay., İstanbul 1992.

İbn Sînâ; Mantığa Giriş/Kitabu’ş-Şifa, çev.: Ömer Türker, Litera Yay., İstanbul 2006.

İbn Sînâ; Kitabu’l-Hudûd/Tanımlar Kitabı, met.ve çev.: Aygün Akyol, İclal Arslan, ed.: Mevlüt Uyanık, Elis Yay., Ankara 2013.

Kindî; Üzüntüyü Yenmenin Çareleri, met. ve çev.: Mahmut Kaya, Klasik Yay., İstanbul 2014.

İbn Sînâ; “İlk Felsefe/Kitâb fî’l-Felsefeti’l-Ûlâ”, Felsefi Risaleler içinde, çev.: M. Kaya, İz Yay., İstanbul 1994.

İbn Sînâ; “Risâle fi’l-Hudûdi’l-Eşyâ ve Rusûmiha”, Felsefi Risaleler, çev.: M. Kaya, İz Yay., İstanbul 1994,

İbn Sînâ; “Göklerin Allah’a Secde ve İtaat Edişi Üzerine/Risâle fi’l-İbâne an Sucûdi’l-Cir- mi’l-Aksâ”, Felsefi Risaleler içinde, çev.: Mahmut Kaya, İz Yay., İstanbul 1994.

Mustafa, Nevin A.; İslâm Siyasi Düşüncesinde Muhalefet, çev.: Vecdi Akyüz, İz Yay., İstanbul 1995.

Sarıkaya, M. Saffet; “Ehl-i Sünnet’in Devlet Telakkisinde İki Mesele: İdârî Sistem-Devlet Reisine İtaat”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1997, sayı: 4.

Suyutî; Câmiü’s-Sağîr, 1/310, H. No: 640.

Tûsî; Nâsıreddîn, Ahlâk-ı Nâsırî, çev.: Anar Gafarov, Zaur Şükürov, Litera Yay., İstanbul 2007.

Uyanık, Mevlüt; “Gençlerin Din-Kültür ve Kimlik İlişkisini Kurgulamasında Peygamberi- mizin ‘Bir Sosyal Model Olarak Sunumu’, Hz. Muhammed’in Eğitim Anlayışı, Eğitimde Birlik Derneği Yay., Ankara 2011

Uyanık, Mevlüt; Felsefi Düşünceye Çağrı, Elis Yay., Ankara 2012.

Uyanık, Mevlüt; Selefî Zihniyet Arap Baharı ve Türkiye, Araştırma Yay., Ankara 2016

Uyanık, Mevlüt; İslâm Siyaset Felsefesinde Sivil İtaatsizlik, Otorite Yay., İstanbul 2014, 72.

Uyanık, Mevlüt; “İslâm Akaidinde Karşıt Fikirler”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kelâm ve İslâm Felsefesi Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1989.

Uyanık, Mevlüt; “İslâm Felsefesinde ‘Bireysel Yönetim ve ‘Bireysel Ahlâk’ Tasavvuru”, Tedbiru’l-Mü- tevahhid içinde, Elis Yay., Ankara 2017.

Uyanık, Mevlüt; Akyol, Aygün, “Fârâbî ve Felsefeye Giriş Olarak İlimlerin Sayımı Adlı Eserinin Anali- zi”, İslâm Felsefesi Teşekkül Dönemi içinde, Elis Yay., Ankara 2017.

Uyanık, Mevlüt; Akyol, Aygün, “Felsefeyi Anadolu’da Yeniden Yurtlandırmak” Projesinin Hareket Nok- tası Olarak Fârâbî ve İhsâu’l-Ulum Adlı Eseri”, İlimlerin Sayımı içinde, Elis Yay., Ankara 2017.

Uyanık, Mevlüt; Akyol, Aygün, İslâm Ahlâk Felsefesi, Elis Yay., Ankara 2013.