Farabi'de medeniyetin kurucu ilkeleri üzerine

Farabi, (870-950) felsefi sistemi içinde medeniyet kavramına vurgu yaparken onu metafizik, ahlak ve siyaset düşüncesi içinde temellendirip geliştirmeye çalışmıştır. Eserlerinin bir kısmının başlığını "medeni" ve "medine" kavramlarıyla ilişkili olarak kurgulamıştır. Erdemli toplum modelini ortaya koyarken bilgi ve erdemi temel hareket noktası edinerek, toplum ve devleti çeşitli tasniflere tutmuştur. Farabi'nin zihinsel alt yapısını besleyen düşünce dünyasını şekillendiren Yunan medeniyeti ile İslam medeniyeti olmuştur. Farabi, erdemli toplum modelini işlerken Yunan üstadlarından yararlanmakla birlikte çoğu kez onları aşmakta özgün tespit ve modellerle öne çıkmaktadır. Bir filozof olarak çok açık ifadelerle olmasa da medeniyet sistemini ortaya koyarken dini kaynaklardan ve ilkelerden yoğun bir şekilde yararlanmaktadır. İslam dünyasında son asırlarda teknolojik, bilimsel ve entelektüel alanlarda yaşanan duraksamada "medeniyet" başlıca sorumlu tutulan bir olgu o-larak olumsuz nitelemelerle anılmıştır. Oysa medeniyet kavramı, etimolojik olarak "din" ile yakın ilişkilidir. Farabi de zaten bu ilişkiyi geniş bir çerçevede gözler önüne sermektedir. Teorik ve pratik bütünlüğüyle felsefe, ahlak ve din Farabi düşüncesindeki medeniyetin olmazsa olmazlarıdır. Medeniyet; felsefe, ahlak ve dine dayalı olarak gelişir. Medine ve Lider bunları sağlayan ve geliştiren başlıca unsurlardır.

On the foundational principles of civilization in Al Farabi

Emphasizing the concept of civilization, al-Farabi in his philosophical system tried to evaluate it within the contents of metaphysics, ethics and politics. His major works bear such titles as "madani" and "madinah". Al-Farabi classified the kinds of states on the basis of knowledge and virtue. It is the civilization of the Greeks and the Muslims that shapes al-Farabi's mind. Presenting the "perfect state" under the inspiration of his Greek masters he puts forward original views under the influence of his religious creeds. Misunderstood in Islamic societies, the concept of civilization is somehow associated with the meaning of colonization. In fact, if we look at the term "madaniyya" we find that it has an etymologically close connection with the term "din." Civilization can only develop together with philosophy, religion and ethics. The Madinah and its leader are also necessary elements of civilization.

___

Alper, Ömer, İslam Felsefesinde Akıl-Vahiy Felsefe-Din İlişkisi, İstanbul, 2000

Aydın, İbrahim Hakkı, Farabi'de Bilgi Teorisi, İstanbul, 2003.

Aristo, İlmü 7 ahlâk ila Nikamahos, Lütfî es-Seyid, Kahire 1924.

Arslan, Mahmut, Step İmparatorluklarında Sosyal ve Siyasî Yapı, Edebiyat Fakültesi Yayınlan, İstanbul 1984.

Aslan Ahmet, "İbni Haldun Ve Farabi- İbni Sinacı «Medeni Siyaset» Geleneği"

Aydın, Mehmet "Fârâbî'nin Siyasi Düşüncesinde Sa'adet Kavramı", A.Ü, İ. F..D. 1976, C. 21,(303 -4).

Aydınlı Yaşar, Farabi 'de Tanrı-İnsan İlişkisi, İstanbul, 2000.

Bayraktar, Mehmet, "Hukuk ve Siyaset Felsefesi" Felsefe İlitam yayınlan,Ankara, 2005.

Bayraktar Bayraklı, Farabi 'de Devlet Felsefesi, İstanbul 2000.

Bircan, Hasan Hüseyin (2003), "Farabi'nin İlimler Bağlamında Siyaset ve Ahlakın Neliği", İslamiyat, VI Sayı 4.

Çetinkaya, Bayram Ali, "Erdemli Yönetim ve Erdemli Reis" Bilim ve Hikmet, 14. Sayı Aralık 2007.

Çetinkaya, Mutlu İnsanlann Coğrafyası Erdemli Şehir" Bilim ve Hikmet, 73. Sayı Kasım, 2007.

Daiber Hans, "The Ruler as Philosopher: a New Interpretation of all Farabi's View" (Amsterdam and N.York), 1986.

David, C. Reisman, "A1 Farabi and The Philosophical Curriculum" The Cambridge Companion to Arabic Philosophy, içinde, edited by Peter Adamson & Richard. C. Taylor Cambridge, 2005.

Galston, Miriam, "Farabi'nin Önerisi Varoluşun Siyaseti", İslâm Felsefesinde Siyasî Düşüncenin Gelişimi, ed. Butterworth, Charles E., tere. Selahattin Ayaz, İstanbul 1999.

İbn Manzur, Lisânu'l-Arap, III. baskı, Beyrut 1994, XIII, 402.

Farabi, Ara' Ehl el-Medîne el-Fâdıla, (neşr. Alber Nadir) Mısır trz.

Farabi, Kitâbu ârau ehli'l-medinetü'l-fâzıla, thk., Yusuf Kerem Beyrut, 1982; Türkçe trc.,Ahmet Arslan, İdeal Devlet 1997; İngilizce trc ve thk., Richard Walzer, Mebâdi' ârâ' ehli 'l-Medinetü 'l-fazıla, Al-Farabi on The Perfect State, Oxford, 1985.

Farabi, Kitâbü'l-Mille, thk., Muhsin Mehdi, Beyrut, 1968 s. 59; Türkçe çeviri, Kitâbu l-Mille (Din Kitabı), çev: Fatih Toktaş, Divan, sayı: 12, 2000/1,258.

Farabi, İhsau İ-Ulum, nşr. Osman Muhammed Emin, Mısır 1931.

Farabi, Fusul'ül Medeni neşr. D.M Dunlup, Cambridge, 1961.

Farabi, es-Siyasetu 'l-Medeniyye, Haydarabad 1346.

Farabi, el-Medinetü 'l-Fadıla, çev. Nafiz Danışman, İstanbul 1990

Farabi, al-Fusus fi'l Hikme, Haydarabad 1345, Matbaa Meclis Dairat al Maarif al Usmaniyye.

Farabi, el-Medinetu 'l-Fadıla, (çev. Nafiz Danışman), M.E.B., Ankara 1990.

Farabi, Es Siyasetu 7 Medeniye çev: M. Aydın, A. Şener, R. Ayas, İstanbul 1980.

Farabi, Kitabu 7 Mille ve Nusus Uhra, tahkik: Muhsin Mehdi, Beyrut, (1968) (1976).

Farabi, Es Siyasetu 7 Medeniye, neşr. Fevzi Neccar Beyrut, 1964. İhvânu's-Safa, Resâil, Beyrut 1957.

Joshoua Parens,An Islamic Philosophy ofVirtous Religions, N.Y. 2006.

Kaya, Mahmut, " Farabi" TDVİA, İstanbul, 1995.

Kindi, Risale fi hududi'l Eşya ve Rusumiha, Resail'ül Kindi el Felsefiye, neşr: Ebu Ride, Mısır, 1950.

Küyel Mübahat, "İbn Sina'nın Al akl al Fa'al'ine Bir Adım Olarak Farabi'de Siyaset" İbn Sina Doğumunun Bininci Yıl Armağanı, Derleyen, Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, TTK Basımevi, Ankara, 1984, s. 671.

Olguner, Fahrettin, Farabi, III. baskı, İstanbul 1999.

Rağıb İsfahanî, Müfredat-u Elfâzı 'l-Kur 'ân, tah: S. A. Davudi, Beyrut 1996.

Rosenthal, Erwin I., Ortaçağ'da İslâm Siyaset Düşüncesi, çev. A. Çaksu, İz Yayıncılık, İstanbul 1990.

Taneri, Aydın, "Türk Devlet Geleneği Dün ve Bugün", A.Ü.D.T.C.F. Dergisi, Ankara 1975.

Terkan Fahrullah, Çatışmanın Dinamikleri, Din ve Felsefe Uzlaşmazlığı Üzerine, Ankara, 2007.

Toynbee , A, Study of History, London, 1948.

Turan, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, İstanbul 1979.

Uludağ Süleyman, "Din ve Medeniyet" Köprü Dergisi, Kış, 2003.

Ülken, Hilmi Ziya, a.g.e, İstanbul, III:baskı, 1997, s. 14-17 (I. baskı, 1935, II. Baskı, 1947.

Vecdi, Ferîd, Dâ 'iratu me 'ârifi 'l-karni 7- 'işrîn, (3. bsk.), Beyrut, 1971, III/454.

ez-Zebîdî, Muhammed Murtadâ, Tâcu'l-'arûs, (thk.'Abdu's-Settâr Ahmed Ferrâc), Matba'atu Hükümeti'1-Kuveyt, Kuveyt, 1385/1965, XI/37.

Zekeriya er Razi, Kitabu's-Sireti'l Felsefiyye, Resail Felsefiye, Tah. Komisyon, Beyrut, 1982.