Bergson'un bir "imkan" ve "engel" olarak dil anlayışı
Bu makalede, Bergson'un, bir "imkân" ve "engel" olarak iki veçhesiyle dile yaklaşımını, genel olarak felsefesi bağlamında değerlendirmeye çalıştık. Dil bir yanıyla, muhakemeyi sevk etmeye ve bunun neticesinde varılan hükümleri beyan etmeye imkân verir; ruhumuzda uyanan her tür teessürün [passions] ve duygunun da ifade aracıdır. Diğer yanıyla ise, düşüncelerin, teessürlerin ve duyguların ifadesinde, aslını az çok bozan bir nakil vasıtasıdır. Dilin bu iki veçhesi, felsefe tarihinde Platon'dan beri filozoflar tarafından hesaba katılmıştır. Bergson'a gelindiğinde, ona göre dil bir yandan, duyumları idealar haline getirerek "soyutlama" yapmaya imkân verir. Bergson için dil sadece şevke tabi [discursive] düşüncenin imkânı ve ifade vasıtası değil, bütün içsel hayatı dışsal hayata tercüme etmenin de vasıtasıdır. Böylece dil sosyal organizasyona ve kolektif çalışmaya da imkân tanır. Buna karşılık, Bergson dilin "bireysel olan"ı ihata edemediğini; kelimelerin, teessürlerimiz ve düşüncelerimiz bakımından aramızdaki kişisel farklılıkları ifade etmeye imkân verememesinden dolayı onları âdeta "kişisizleştirdiğini" savunur. Kelimeler kolektif ve gayrişahsî olmakla birlikte, onlardan faydalanarak ürettiğimiz farklı farklı "beyanlar", bireysel olanı kısmen dışa vurmaktadır.
Bergson's approach to language as a "possibility" and an "obstacle"
In this article we endeavored to evaluate Bergson's approach to language in two aspects, "possibility" and "obstacle", in the context of his philosophy in general. Language allows, on the one hand, to induce reasoning and to enunciate judgments achieved as a result of reasoning, and is a vehicle to express any passion and feeling awakened in our spirit. On the other hand, it is a vehicle which somehow distorts original in the expression of thoughts, passions and feelings. These two aspects of language have been considered in the history of philosophy by philosophers since Plato. When Bergson is concerned, he thinks language converts sensations to ideas on the one hand and allows one to make "abstractions". For Bergson, language is not only the possibility and the vehicle of expressing discursive thinking but also the vehicle of translating the whole interior life to exterior life. Therefore, language enables social organization and collective work. However, Bergson defends that language fails to environ the "individual aspect" and virtually "depersonalizes" words as they do not allow us to express personal differences between us »when our passions and thoughts are concerned. While words are collective and impersonal, different "enunciations" that we produce using words express the individual aspect to a certain extent.
___
Bergson Henri, (1888) Essai sur les donnees immediates de la conscience, elektronik edisyon: http://classiques.uqac.ca/classiques/bergson_henri/essai_conscience_immediate/cons cience_imm.pdfBergson Henri, (1907) L 'evolution creatrice, elektronik edisyon: http://classiques.uqac.ca/classiques/bergson_henri/evolution_creatrice/evolution_crea trice:pdf
Bergson Henri, (1932) Les deux sources de la morale et de la religion, elektronik edisyon: http://classiques.uqac.ca/classiques/bergson_henri/deux_sources_morale/deux_sourc es.pdf
Bergson Henri, (1939) Matiere et memoire, elektronik edisyon: http://classiques.uqac.ca/classiques/bergson_henri/matiere_et_memoire/matiere_et_ memoire.pdf
Bergson Henri, (1969) La pensee et le mouvant, elektronik edisyon: http://classiques.uqac.ca/classiques/bergson_henri/pensee_mouvant/bergson_pensee_ mouvant.pdf
Descartes, Rene, Regies pour la Direction de I'Esprit, elektronik edisyon: http://fr.wikisource.org/wiki/Regles pour la direction de l'esprit
Farges, Albert, (1912) La Philosophie de M. Bergson, elektronik edisyon: http://classiques.uqac.ca/classiques/farges_albert/farges_albert.html
Gündoğan, Ali Osman, (2007) Bergson, İstanbul: Say yay.
Huisman, Denis, VERGEZ Andre, (1974) Nouveau Court Traite de Philosophie, tome: II, Paris: Fernand Nathan.
Montaigne, Michel de, Essais, elektronik edisyon: http://homepage.mac.com/guyjacqu/montaigne/livre2/trad/chap013/013.html
Platon, (2007a) "Cratyle", CEUvres Completes, traduction française par Leon Robin avec la collaboration de J. Moreau, Paris: Gallimard.
Platon, (2007b) "Theetete", CEuvres Completes, traduction française par Leon Robin avec la collaboration de J. Moreau, Paris: Gallitnard.
Platon, (2007c) "VIIe Lettre", CEuvres Completes, traduction française par Leon Robin avec la collaboration de J. Moreau, Paris: Gallimard.
Kabaağaç, Sina, Alova Erdal, (1995) Latince-Türkçe Sözlük, İstanbul: Sosyal yay. Topçu, Nurettin, (2002) Bergson, İstanbul: Dergâh yay.
- ISSN: 1303-3387
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: Dergah Yayınları A.Ş.
Sayıdaki Diğer Makaleler
Mustafa Şekip Tunç ve Türk felsefesindeki yeri
Bedia Akarsu'nun felsefe anlayışı
Mistik bir coğrafyanın rasyonelleşme/islamlaşma süreci açısından kutadgu bilig nasıl okunabilir?
Farabi'de medeniyetin kurucu ilkeleri üzerine
Darulfünun felsefe bölümü yüz on yaşında
Macit Gökberk felsefesinin ana çizgileri
Ahmet Midhat: "Darülfünun kürsüsünden felsefe tarihi dersleri
Hilmi Ziya Ülken'in bilinmeyen iki öz geçmiş metni