Kim Korkar Halktan? Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Kişiselleştirme, şndirgeme ve şkilem RetoriŞi: 1987 Anayasa DeŞişikliŞi Müzakereleri

Parlamentolar, modern demokrasilerde ulusu temsilcileri aracılığıyla bir araya getiren müzakere mekânlarıdır. Bu müzakereler, önemli sosyo-politik sorunların semantik ve sembolik olarak temsil edilme biçimlerinin ve dığlanan anlamların niteliklerini belirleyen sınırların ortaya çıkarıldığı bir zemin oluğturmaktadır. Bu özellikleriyle parlamento müzakerelerinin analizi son yıllarda giderek artan bir ğekilde yeni bir arağtırma alanı olarak karğımıza çıkmaktadır. Bu çalığmada, 1982 Anayasası'nda ilk değiğiklikleri gerçekleğtiren 1987 tarihli ve 3361 sayılı yasanın Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) genel kurul tartığmaları incelenmiğtir. Yasa, seçmen yağını 21'den 20'ye düğürmüğ, TBMM'deki milletvekili sayısını 400'den 450'ye çıkarmığ, Anayasanın değiğtirilme prosedüründe Cumhurbağkanı karğısında TBMM'ye göreceli bir kolaylık sağlamığ ve 1980 askeri darbesiyle getirilen siyasi yasakları düzenleyen Anayasa'nın geçici dördüncü maddesini kaldırmak üzere halkoylamasına sunmuğtur. Yasa, darbe sonrasında demokrasiye geçiğ sürecinde olan Türkiye'de anayasa, halkoylaması, demokratik hak ve özgürlükler ve halkoylamalarının demokratik iğlevleri üzerine bir tartığmayı da beraberinde getirmiğtir. Bu çalığmada yasaya iliğkin TBMM tutanakları, eleğtirel retorik analizi aracılığıyla incelenmiğ ve dönemin politik iklimine ve demokratik ufkuna iliğkin çıkarımlarda bulunmak amaçlanmığtır. Çalığmada öncelikle TBMM tartığmalarında tarafların ele alınan konuya iliğkin temel iddiaları ve bunları nasıl gerekçelendirdiği saptanmığ, daha sonra da tartığmalara yön veren temel retoriksel stratejiler ortaya çıkarılmığtır. Çalığmanın bulguları, yasaya iliğkin TBMM tartığmalarında tarafların argümanlarını üç temel retoriksel strateji etrafında ördüğünü göstermektedir: ğlk strateji ele alınan konuyu politik ve felsefi yanlarından soyutlayarak "kiği"lerin çıkarları ve niyetleriyle iliğkilendiren 'kiğiselleğtirme' stratejisidir. ğkincisi, ele alınan konuyu genel bağlamından soyutlayarak, belirli bir öğeye 'indirgeme' stratejisidir. Üçüncüsü de karğı tarafı istediği yasa maddesini geçirmek karğılığında karğı çıktığı maddeleri de onaylamak durumunda bırakan 'ikilem' stratejisidir. Tartığmalarda belirleyici olan bu üç retoriksel strateji sadece TBMM müzakerelerinin demokratik ufkunun sınırlılığını değil, aynı zamanda Türkiye'de politika yapım süreçlerinin çoğulcu ve demokratik bir katılıma olan uzaklığını da göstermesi açısından önemlidir.

Who does Scare of the People? Rhetoric of Personalisation, Reduction and Dilemma in the Grand National Assembly of Turkey: 1987 Constitutional Amendment Negotations*

Parliaments are spaces of delibaretions that gathers nation through its representatives in modern democracies. These deliberations provides us a general frame, by which we can infer the way the important socio-political problems are (mis)represented semantically and symbollicaly. As a result of this feature, the analysis of the parliamentary negotiations has increasingly become a new research area during the last two decades. This study analyses the negotions at the Grand National Assembly of Turkey on the law no. 3361 in 1987 which made the first amendments in the Constitution of 1982. The law decreased the voting age from 21 to 20, increased the numbers of parliamentarians from 400 to 450, enhanced the position of the assembly vis a vis the president in terms of procedure of consitutional amendments and repealed the political bans those enacted by the National Security Council after the 1980 coup d'etat. So, the law brought about a debate on the constitution, referandum, democratic rights and freedoms and democratic functions of the referandums in Turkey in a transition to democracy following a coup detat. In this study, minutes of the proceedings of the grand assembly were analysed through critical rhetorical analysis to make inferences about the political climate and democratic horizon of that period. During the analysis, the basic arguments and the rhetorical strategies of the sides of the debate in the grand assembly are defined. The analysis shows that parties of the debate in the grand assembly constructed their arguments with the help of three rhetorical strategies. First strategy is 'personalisation' which relates the topic with the interests and intentions of the "individuals" by ignoring its political and philosophical aspects. The second strategy is the "reduction" of the topic to a specific issue. Third one is the strategy of 'dilemma' which obliges the opponent to ratify the articles of the law that they oppose in return for repealing the political bans on their leaders. Three rhetorical strategies determinant within the debates not only shows the constraints of the democratic horizon of the deliberations in the Grand National Assembly but also the distance of the policy making processes from pluralist and democratic participation in Turkey.

PDF

___

Abadan-Unat, Nermin (1989). "Legitimacy, Participation and Restricted Pluralism: The 1987 Elections in Turkey." Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 44(1).17-38.
Ahmad, Feroz (2007). Modern Türkiye'nin Oluşumu. şstanbul: Kaynak Yayınları.
Aristoteles (2004). Retorik. (şngilizceden Çev. Mehmet H. DoŞan). şstanbul: YKY.
Bayley, Paul (2004). "The Whys and Wherefores of Analysing Parliamentary Discourse." Cross-Cultural Perspectives on Parliamentary Discourse. P. Bayley (der.) içinde. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 1-44.
Bayley Paul vd (2004). "Threat and Fear in Parliamentary Debates in Britain, Germany and Italy". Cross-Cultural Perspectives on Parliamentary Discourse. P. Bayley (der.) içinde. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 185-236.
Bayley Paul. ve Félix Can Vicente (2004). "Ways of Talking about Work in Parliamentary Discourse in Britain and Spain". Cross-Cultural Perspectives on Parliamentary Discourse. P. Bayley (der.) içinde. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 237-270.
Bevitori, Cinzia (2004)."Negotiating Conflict: Interruptions in British and Italian Parliamentary Debates". Perspectives on Parliamentary Discourse. P. Bayley (der.) içinde. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 87-110.
Bryce, Lord (1990). "The Decline of Legislatures". Legislatures. P. Norton (der.) içinde. New York: Oxford University Press. 47-58.
BYEGM (1986) Aylık Arşiv Ocak 1986. http://www.ayintarihi.com erişim tarihi: 6 Ocak 2016
BYEGM (1987a) Aylık Arşiv Mubat 1987. http://www.ayintarihi.com erişim tarihi: 6 Ocak 2016
BYEGM (1987b) Aylık Arşiv Nisan 1987. http://www.ayintarihi.com erişim tarihi: 6 Ocak 2016
Carbo, Teresa (1992). "Towards an Interpretation of Interruptions in Mexican Parliamentary Discourse (1920-60)." Discourse & Society. 3(1): 25-45.
Cemal, Hasan (1986). 12 Eylül GünlüŞü. Ankara: Bilgi Yay.
Dibattista, Denise (2004). "Legitimising and Informative Discourse in the Kosovo Debates in the British House of Commons and the Italian Chamber of Deputies." Perspectives on Parliamentary Discourse. P. Bayley (der.) içinde. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 151-184.
DoŞanay, Ulkü (2007). "The Turkish Parliament on Democracy". Parliamentary Affairs. 60(3): 388-408.
ErdoŞan, Mustafa (2001). Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
EroŞul, Cem (1997). Anatüzeye Giriş. Ankara: şmaj Yay.
Gençkaya, Ömer Faruk (1994). "Consolidation of or Resistance to Democracy: Redemocratization and the Turkish Grand National Assembly." Working Papers on Comperative Legislative Studies. Lawrence D. Longley (der.) içinde. Appletown, Wisconsin: IPSA. 321-334.
Hürriyet Vakfı (1983). Basın ve Basının KarşılaştıŞı Hukuki Sorunlar, Seminer Tutanakları. şstanbul: Hürriyet Vakfı Yay.
Hirst, Paul (1990). Representative Democracy and Its Limits. Oxford: Polity Press.
Karaaslan-Manlı, Halise (2011). "Basında ve Mecliste 1948 Tasfiyesine şlişkin Tartışmaların Söylemi". Kültür ve şletişim/Culture and Communication. 14(1): 105-133.
KejanlıoŞlu, Dilek Beybin (2004). Türkiye'de Medyanın Dönüşümü. Ankara: şmge Yay.
Ilie, Cornelia (2000). "Cliche-based Metadiscursive Argumentation in the Houses of Parliament." International Journal of Applied Linguistics, 10 (1): 65-84.
Ilie, Cornelia (2003). "Discourse and Metadiscourse in Parliamentary Debates." Journal of Language and Politics 1(2): 269-291.
Ilie, Cornelia (2004) "Insulting as (Un)Parliamentary Practice in The British and Swedish Parliaments A Rhetorical Approach", Cross-Cultural Perspectives on Parliamentary Discourse. P. Bayley, (edit.) içinde. Philadelphia, USA: John Benjamins Publishing Company.
Ilie, Cornelia (2005). "Politeness in Sweden: Parliamentary Forms of Address". Politeness in Europe. L. Hickey ve M. Stewart (der.) içinde. Clevedon: Multilingual Matters. 174-188.
Ilie, Cornelia (2010a). "Introduction" European Parliaments under Scrutiny: Discourse strategies and interaction practices. C. Ilie (der.) içinde.Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 1-28.
Ilie, Cornelia (2010b). "Strategic Uses of Parliamentary Forms of Address: The Case of the UK Parliament and the Swedish Riksdag". Journal of Pragmatics 42(4). 885-911.
Keane, John (1994). Demokrasi ve Sivil Toplum. şstanbul: Ayrıntı Yay.
Martinez-Guillem, S. (2009). "Argumentation, Metadiscourse and Social Cognition: Organizing Knowledge in Political Communication." Discourse & Society. 20(6): 727-746.
Mumcu, UŞur (1997). 24 Ocak Anayasası. Ankara: UŞur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yay.
Norton, Philip (1990). "Parliaments: A Framework for Analysis." Parliaments in Western Europe. P. Norton (der.) içinde. London: Franc Cass Pub. 1-9.
Özbudun, Ergun (1993). Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı. şstanbul: Bilgi Yay.
Özdemir, şnan (2004). "TBMM'de Savaş RetoriŞi: Körfez ve Irak Savaşları". Savaşın Yüzleri, Uzlaşmanın Aşamaları/Faces of War Phases of Reconciliation. Ü. DoŞanay (der.) içinde.Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
Özdemir-Taştan, şnan (2012). Devrimci Yol'un RetoriŞi: Devrimci Yol Dergisinde Bir Kurtuluş ve Gelecek Tasavvuru Olarak Devrim. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Parla, Taha (2002a). Türkiye'de Anayasalar. şstanbul: şletişim Yay.
Parla, Taha (2002b). Türkiye'nin Siyasal Rejimi. şstanbul: şletişim Yay.
Pèlassy, Dominique (1994). "Le Déclin du Parlement en Europe." The Evolving Role of Parliaments in Europe. Cees Flinterman vd. (der.) içinde. Verlag: NOMOS. 55-72.
Plug, H. Jose (2010). "Ad-hominem Arguments in the Dutch and the European Parliaments: Strategic Manoeuvring in an Institutional Context." European Parliaments under Scrutiny: Discourse strategies and interaction practices. C. Ilie (der.) içinde.Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 305-328.
Parlamento Muhabirleri DerneŞi (1984). Demokrasi ve Basın Sempozyumu. Ankara: PMD Yay.
Soysal, Mümtaz (1987). 100 Soruda Anayasanın Anlamı. şstanbul: Gerçek Yay.
Steenbergen, Marco R. vd (2003). "Measuring Political Deliberation: a Discourse Quality Index." Comperative European Politics. 2003(1): 21-48.
Tanilli, Server (1987). Nasıl Bir Demokrasi şstiyoruz? şstanbul: Amaç Yay.
Tsakona, Villy (2009). "Humor and Image Politics in Parliamentary Discourse: a Greek Case Study". Text & Talk - An Interdisciplinary Journal of Language, Discourse Communication Studies. 29(2): 219-237.
Turan, şlter (2000). "Parlamentoların EtkinliŞi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi." TBMM'nin EtkinliŞi. şlter Turan (der.) içinde. şstanbul: TESEV Yay. 15-30.
Üskül, Zafer (1991). Türkiye'nin Anayasa Sorunu. şstanbul: Afa Yay.
Üskül, Zafer (1992). Geniş Tabanlı Bir Uzlaşma Arayışı şçin Karşılaştırmalı Anayasa TaslaŞı ve Anayasa Anketi. şstanbul: Toplumda Diyalog Forumu Yay.
van Dijk, Teun A. (1997). "Political Discourse and Racism: Describing Others in Western Parliaments." The Language and Politics of Exclusion. Others in Discourse. S. H. Riggins (der.) içinde. Thousand Oaks, CA: Sage Pub. 31-64.
van Dijk, Teun A. (2000a). "Ideologies, Racism, Discourse: Debates on şmmigration and Ethnic Issues" Comparative perspectives on racism. J. Wal ve M. Verkuyten (Der.) içinde. Aldershot etc.: Ashgate. 91-116.
van Dijk, Teun A. (2000b). "On the Analysis of Parliamentary Debates on Immigration". The semiotics of racism. Approaches to critical discourse analysis. M. Reisigl & R. Wodak (der.) içinde. Viyana: Passagen Verlag. 85- 103.
van Dijk, Teun A. (2003). "Söylem ve şdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım." Söylem ve şdeoloji: Mitoloji, Din, şdeoloji. B. Çoban ve Z. Özarslan (der.) içinde. şstanbul: Su Yay. 14-112.
van Dijk, Teun A. (2004). "Text and Context of Parliamentary Debates". Cross- cultural Perspective on Parliamentary Discourse. P. Bayley (der) içinde. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 339-372.
Vukovic, Milica (2012). "Positioning in Pre-prepared and Spontaneous Parliamentary Discourse: Choice of Person in the Parliament of Montenegro." Discourse & Society. 23(2): 184-202.
Zürcher, Erik Jan (2007). Modernleşen Türkiye'nin Tarihi. şstanbul: şletişim Yay. Tutanaklar: Tutanaklar: Tutanaklar: Tutanaklar:
TBMM Tutanak Dergisi (1987a). "Birleşim 102". TBMM Dönem 17, Cilt 40 Yasama Yılı 4.
TBMM Tutanak Dergisi (1987b). "Birleşim 103". TBMM Dönem 17 Cilt 40 Yasama Yılı 4.
TBMM Tutanak Dergisi, (1987c). "Birleşim 106". TBMM Dönem 17 Cilt 40 Yasama Yılı 4. Gazeteler: Gazeteler: Gazeteler: Gazeteler:
Cumhuriyet (1 Mayıs 1987). "... Ve ortak çaŞrı", s.11.
Cumhuriyet (2 Mayıs 1987). "Evren'in açıklamalarına tepkiler" s.1.
Cumhuriyet (6 Mayıs 1987a). "Özal ile röportaj". s.11.
Cumhuriyet (6 Mayıs 1987b). "Açık Pazarlık". Manşet.
Cumhuriyet (8 Mayıs 1987). "Pazarlık kilitlendi", Manşet.
Cumhuriyet (9 Mayıs 1987). "Kritik Hesap". s.1.
Cumhuriyet (10 Mayıs 1987). "PazarlıŞa devam". Manşet.
Milliyet (1 Mayıs 1987). "Üç'lerden Özal'a Hayır". Sürmanşet.
Milliyet (5 Mayıs 1987). "Hem diyalog hem kavga". Manşet.
Milliyet (6 Mayıs 1987). "Liderler Çankaya'da". s.8.
Milliyet (8 Mayıs 1987). "Anayasada Arapsaçı". Manşet.
Milliyet (12 Mayıs 1987). "Özal'dan uzlaşma formülü: Yasakları kaldırmada barajsız oylama". s.1 ve 8.
Milliyet (13 Mayıs 1987). "Özal DYP'yi köşeye sıkıştırdı". s.8.