Kent ve Kimlik şlişkisi BaŞlamında Anlamın Üretim Yeri Olma Açısından

Çalığma kapsamında kent ve kimlik iliğkisi bağlamında, kent belleğinde önemli bir yeri olan simge mimari öğeleri üzerinde durulmakta ve bu yapıların kente kimlik kazandırmadaki rolü, Ankara örneğinde tartığılmaktadır. Çalığmanın çıkığ noktası, 32 yıl boyunca kullanılan, Ankara'yla özdeğleğen ve kentin simgesi haline gelen Hitit Güneği ambleminin 2005 yılında değiğtirilmesiyle bağlayan ve son meyvelerinden birini geçtiğimiz yıl Ankara Kapıları ile ortaya koyan Büyükğehir Belediyesi'nin, kente dair yeni bir kimlik yaratma sorunu ve çabasıdır. Bu bağlamda, kentin Cumhuriyetle eğ anılan mimari nitelikleri ve bu niteliklerin temsil ettiği ideoloji yok edilmeye ve/veya değersizleğtirilmeye çalığılmakta, Selçuklu'ya dayanan yeni bir kentsel tarihse yeni mimari öğeler vasıtasıyla yazılmaktadır. Bu dönüğüm, hâkim ideolojinin kentsel politikalara tezahürüdür ve daha önce de farklı bir eğilimle erken Cumhuriyet döneminde uygulanmığtır. Cumhuriyet'in özellikle ilk yirmi yılında Ankara, modern ve batılı bir ulus devletin sahip olması gerektiği düğünülen pragmatist ve minimal mimari tahayyülü ile ğekillendirilmeye çalığılmığtır. Çalığmada iğte bu iki inğa süreci ele alınmığ, değiğen ideolojiyle birlikte kent kimliğinde dönüğtürülmeye çalığılanın ne olduğu ve bu noktada simge mimarinin neden önem arz ettiği tartığılmığtır. Çalığma bağlamında yanıt aranan sorular, "Ankara kent kimliğinin kurucu unsurları nelerdir?" ve "Bugün tarihsel ve kültürel arka plandan kopuk, indirgemeci ve diktacı bir çabayla kente yeni bir kimlik kazandırılabilir mi?" olmuğtur. Buradan yola çıkarak, Ankara Kapıları'nın kent hafızası ve kültürü için anlamı sorgulanmığ ve kentsel yapılarla kent kimliği arasındaki ilintinin dinamikleri ortaya konulmuğtur. Çalığma yöntemi olarak, betimsel bir analiz tercih edilmiğ, literatür taraması yapılarak oluğturulan kuramsal ve tarihsel çerçeve içinde birer simge mimari örneği olan Ankara Kapıları'nın anlamı tartığılmığtır.

Iconic Architecture as a Site of the Production of Meaning within the Framework of the Relationship between Urban Space and Identity

This study will focus on the examples of iconic architecture, which assume a significant place within urban memory, in the context of the relationship between urban space and identity. To this end, the role such structures play in creating a meaning for the urban space will be discussed with a specific focus on Ankara. The starting point of the study is the effort of Ankara Metropolitan Municipality with a view to creating a new identity for the city, a process that began in 2005 with the replacement of the municipality's logo based on the Hittite Sun, which had been in use for 32 years and which had come to symbolize Ankara. The construction of the City Doors last year served as the most recent examples of this process. In this context, the architectural qualities of the city associated with the proclamation of the Republic and the ideology that they represent are wiped out and/or trivialized. A new urban history, on the other hand, is being written through new architectural elements based on Seljukians. This transformation is a manifestation of the dominant ideology within the scope of urban policies, a similar policy that had been undertaken by the early Republic though with different tendencies. Especially in the first twenty years of the Republican period, attempts were made to shape Ankara with a pragmatist and minimal architectural imagination, the qualities that were regarded worthy of a modern and Westernized nation state. The study focuses on these two construction processes with a particular emphasis on the transformed aspects of the urban identity in parallel with the changing ideology. The important role that the iconic architecture plays in this framework will also be discussed. Central to this study are the questions including, "What are the constitutive elements of the urban identity in Ankara?" and "Is it possible to design a new identity for a city through an attempt which is disconnected with the historical and cultural background, reductionist and peremptory. Based on this framework, the study problematizes the meaning of Ankara Doors in terms of urban memory and culture, while it also touches upon the dynamics of the relationship between urban constructs and urban identity. This study has been undertaken with a descriptive analysis approach and the meaning of Ankara Doors, which are examples of iconic architecture, has been discussed within the theoretical and historical framework constituted through a literature survey.

PDF

___

Adanır, OŞuz (2003). "Kültür ile Zihniyet." Kimlikler, DoŞu Batı Düşünce Dergisi 6(23): 23-35.
Alver, Köksal (2010). Siteril Hayatlar. Ankara: Hece Yayınları.
Anık, Mehmet (2012). Kimlik ve Çokkültürcülük Sosyolojisi. şstanbul: Açılım Kitap.
Assmann, Jan (2001). Kültürel Bellek. Çev., Ayşe Tekin. şstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Aydın, Suavi (2012). "Ekolojik Tahribat ve Kültürel Çöküş: Bir Mehir Yaratma Projesinin şflası Olarak Ankara." Cumhuriyetin Ütopyası: Ankara. Funda Menol Cantek (der.) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi. 57-96.
Bayraktar, ErdoŞan (2006). Gecekondu ve Kentsel Yenileme. Ankara: Ekonomik Araştırmalar Merkezi Yayınları.
BozdoŞan, Sibel (2002). Modernizm ve Ulusun şnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde Mimari Kültür. şstanbul: Metis Yayınları.
Connerton, Paul (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar? Çev., Alaeddin Menel. şstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Çetin, Halis (2003). "Gelenek ve DeŞişim Arasında Kriz: Türk Modernleşmesi." ModernliŞin Gölgesinde Gelenek. DoŞu Batı Düşünce Dergisi 7(25): 11-40.
Demir, Cüneyd (2006). "Kent KimliŞi Geliştirme Sürecinde Mekânsal Model Tasarımı ve Kent Plancılarının Rolü." Planlama Dergisi 6(3): 117-122.
Duru, Bülent (2012). "Mustafa Kemal Döneminde Ankara'nın şmarı." Cumhuriyetin Ütopyası: Ankara. Funda Menol Cantek (der.) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi. 173-191.
ErdoŞan A, Günel G ve Kılcı, A (2007). Osmanlı'da Ankara. Ankara: Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Erendil, Muzaffer (1988). şlginç Olaylar ve Anekdotlarla Atatürk. Ankara: Genel Kurmay BaşkanlıŞı Basımevi.
Foucault, Michel (2014). Özne ve şktidar: Seçme Yazılar 2. Çev., Işıl Ergüden ve Osman Akınhay. şstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Güven, Suna (2012). "Ankara'nın Taşına Bak: Kentsel Bellek ve Süreklilik Üzerine." Cumhuriyetin Ütopyası: Ankara. Funda Menol Cantek (der.) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi. 32-41.
Harvey, David (2013). Asi Mehirler. Çev., Ayşe Deniz Temiz. şstanbul: Metis Yayınları.
Hobsbawm, Eric ve Ranger, Terence (2006). GeleneŞin şcadı. Çev., Murat Mahin. şstanbul: Agora KitaplıŞı.
şnce, Mengül (2012). "Cumhuriyet'in Evi: Var mı, Yok mu?." Cumhuriyetin Ütopyası: Ankara. Funda Menol Cantek (der.) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi. 365-387.
Keyman, Fuat (2003). "Türkiye'de 'Laiklik Sorunu'nu Düşünmek: Modernite, Sekülerleşme, Demokratikleşme." Kimlikler, DoŞu Batı Düşünce Dergisi 6(23): 119-136.
Kyvig, David ve Marty, Myron (2011). Yanıbaşımızdaki Tarih. Çev., Nalan Özsoy. şstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Lansere, Evgenii Evgen'enich (2004). Ankara Yazı. Çev., Arif AcaloŞlu. şstanbul: Kaynak Yayınları.
Lynch, Kevin (2013). Kent şmgesi. Çev., şrem Başaran. şstanbul: şş Bankası Kültür Yayınları.
Mai, Ulrich (2010). "DoŞu Alman Kentlerinde Kültür Moku ve Kimlik Bunalımı." Mekân, Kültür, şktidar: Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler. Ayşe Öncü ve Petra Weyland (der.) içinde. şstanbul: şletişim Yayınları. 107-115.
Mercer, Kobena (1998). "Cangıla Hoşgeldiniz: Postmodern Politikada Kimlik ve Çeşitlilik." Kimlik: Topluluk, Kültür, Farklılık. Jonathan Rutherford (der.) içinde. şstanbul: Sarmal Yayınevi. 49-84.
Mills, Amy (2014). Hafızanın Sokakları: şstanbul'da Peyzaj, Hoşgörü ve Ulusal Kimlik. Çev., Cem Soydemir. şstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Oktay, Derya (2009). "Yerel BaŞlam ve Kent KimliŞi: Ankara ÖrneŞinde Bir Tartışma." Dosya 10.1. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Mubesi Dergisi 10(1) : 35-43.
Özer, Bülent (2009). Kültür, Sanat, Mimarlık. şstanbul: Yem Yayınları.
Öztürk, Serdar (2012). Mekân ve şktidar: Filmlerle şletişim Mekânlarının Alt Politikası. Ankara: Phoenix Yayınları.
Parmar, Pratibha (1998). "Temsil Stratejileri." Kimlik: Topluluk, Kültür, Farklılık.Jonathan Rutherford (der.) içinde. şstanbul: Sarmal Yayınevi. 119- 129.
Rutherford, Jonathan (1998). "Yuva Denilen Yer: Kimlik ve FarklılıŞın Kültürel Politikaları." Kimlik: Topluluk, Kültür, Farklılık. Jonathan Rutherford (der.) içinde. şstanbul: Sarmal Yayınevi. 7-30.
Mimşir, Bilal (2006). Ankara: Bir Başkentin DoŞuşu. şstanbul: Bilgi Yayınevi.
Tankut, Gönül (1993). Bir Başkentin şmarı. şstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınları.
Tanyeli, UŞur (1998). "Yıkarak Yapmak." Üç Kuşak Cumhuriyet. UŞur Tanyeli (der.) içinde. şstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 109-114.
Tekeli, şlhan (2014). Modernizm, Modernite ve Türkiye'nin Kent Planlama Tarihi. şstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Ulu, Ali ve Karakoç, şlknur (2004). "Kentsel DeŞişimin Kent KimliŞine Etkisi." Planlama Dergisi, TMMOB Mehir Plancıları Odası Yayını, 2004/3ISSN 1300- 7319, 29(2004): 59-67.
Yurdigül, Yusuf (2008). Medyatik Kimlikler: Farklılık, Ötekilik, Sıradışılık, BaŞlamında Travesti KimliŞi. Konya: Tablet Kitabevi.
Weeks, Jeffrey (1998). "FarklılıŞın DeŞeri." Kimlik: Topluluk, Kültür, Farklılık. Jonathan Rutherford (der.) içinde. şstanbul: Sarmal Yayınevi. 85-100.
Ankara Büyükşehir Belediyesi. http://www.ankara.bel.tr/haberler/ankaranin- simge-kapilari-15-mart-aciliyor/#.VI2OXSusUZI. Erişim Tarihi: 14.12.2014.
Ankara Kalesi. http://www.ankarakalesi.com/index.php?option=com_content&view=article& id=16&Itemid=4. Erişim Tarihi: 11.12.2015.
Ankara şl Kültür ve Turizm MüdürlüŞü. http://www.ankarakulturturizm.gov.tr/kultur-ve-tabiat-varliklari/arkeolojik- degerler/ankara-kalesi. Erişim Tarihi: 11.12.2015.
Ankara Rehberi. http://www.ankararehberi.com/ankara-kalesi.html. Erişim Tarihi: 11.12.2015.
Ankara Tarihi Blog. http://ankaratarihi.blogspot.com.tr/2009/12/ankara-kent- kimligi-ve-ankara-amblemi.html. Erişim Tarihi: 09.12.2014.
Arkitera. http://www.arkitera.com/gorus/470/ankara-kent-kapilari-neyin-zaferi_. Erişim Tarihi: 14.12.2014.
Arkitera. http://www.arkitera.com/haber/7215/ankaraya-selcuklu-giydirmesi. Erişim Tarihi: 11.12.2015.
Aljazeera Türk Dergisi. http://dergi.aljazeera.com.tr/2014/12/01/cumhuriyetin- rol-modeli/. Erişim Tarihi: 14.12.2014.
Goethe Enstitüsü. http://www.goethe.de/ins/tr/ank/prj/urs/geb/trindex.htm. Erişim Tarihi: 09.12.2014.
Zaman Gazetesi. http://www.zaman.com.tr/aksiyon_kapilari-ezanla-acilip-ezanla- kapanan-sehir_2176587.html. Erişim Tarihi: 14.12.2014.
Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eehir_kap%C4%B1s%C4%B1, Erişim Tarihi: 14.12.2014.