Van'da Kose Oyunu

Küçükbaş hayvancılığın yaygın ve önemli bir geçim kaynağı olduğu Van köylerinde yakın zamana kadar çobanlar tarafından “Kose” adında bir oyun düzenlenirdi. Şubat ayının ilk haftasına denk gelen ve yılda bir kez oynanan bir oyun olan “Kose”, koç katımından yüz gün sonrası hesaplanarak yapılırdı. Yüzüncü günde kuzuların koyunun karnında canlandığına inanılır ve bu bağlamda Kose oyunu uğurlu sayılırdı. Çobanlar yüzüncü günün akşamında bir evde toplanıp bir çobana beyaz bir bez giydirir, yünden beyaz bir sakal takar ve o çobanın yüzünü una bularlardı. Elbisesinin içi otla doldurulur, “Kose” adı verilen bu çobana korkunç bir görünüm verirlerdi. Beline de bir çıngırak takılır, eline iki sopa verilirdi. Kadın kılığına sokulan bir başka çoban da Kose’nin karısı rolüne girerdi. Ardına takılan gençler ve diğer çobanlarla ev ev dolaşırlar, her evde biraz oynarlar, hediye olarak para, un, vb. yiyecek toplar, sonra kendi aralarında bölüşürler, pişirdikleri yiyeceklerle kendilerine bir ziyafet çekerlerdi. Bu oyunun hemen hemen aynısı, Mehmet Şerif Fırat’ın “Doğu İlleri ve Varto Tarihi” adlı kitabında “Kalkağan” olarak yer almaktadır. Kitapta bahsedilen oyunun zamanla farklılaştığı ve günümüzde ise tümden unutulduğu görülmektedir.

Kose Play in Van Province

Until recently, a traditional play called “Kose” was organized by the shepherds in Van villages, where ovine breeding was a common and important source of livelihood. “Kose”, which is an annual traditional play that coincides with the first week of February, was made by calculating a hundred days after the ritual of “koç katımı”. On the 100th day, it is believed that the lambs come alive in the stomach of the sheep, and in this context, Kose play was considered auspicious. The shepherds would gather in a house on the evening of the 100th day and put a shepherd in a white cloth, wear a white beard from wool and find the face of that shepherd in flour. The dress was filled with grass, they would give this shepherd called "Kose" a scary look. A rattle was attached to his waist, and two sticks were placed in his hand. Another shepherd, who was disguised as a woman, would take the role of Kose's wife. With young people and other shepherds hanging around, he walks home, plays a little in every home, collects food, money, flour, etc. as a gift, and then they split among themselves and feast on themselves with the food they cook. Almost the same of this entertainment is included as “Kalkağan” in Mehmet Şerif Fırat’s book “Doğu İlleri ve Varto Tarihi [Eastern Provinces and Varto History]”. It is seen that the game mentioned in the book has changed over time and has been completely forgotten today.

___

  • Fırat, M. Şerif (1970). Doğu İlleri ve Varto Tarihi. Ankara: Kardeş Matbaası.
  • And, Metin (1962). Dionisos ve Anadolu Köylüsü. İstanbul: Elif Yayınları.
  • And, Metin (2012). Oyun ve Bügü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Dinç, Mustafa (2012). Anadolu Köy Seyirlik Oyunları Bağlamında Çanak-kale İli Dümrek Köyü “Oturtma” Eğlencesi. Milli Folklor, 94: 249-255.
  • URL-1: Hızır ve Kasım Günleri, http://www.turktakvim.com/ in-dex.php?link=html/Hizir_ve_Kasim_Gunleri.html (E.T. 10/04/2020).