Habertürk, Sabah ve Birgün Gazetelerindeki Suriyeli Mülteci Haberlerinin Eleştirel Söylem Çözümlemesi

Dünyanın birçok yerinde tarih boyunca süregelen ve küresel bir insanlık meselesine dönüşen mülteci konusu, Suriye’deki iç savaşın ardından 2011 yılı itibari ile Türkiye’de de gündem konusu haline gelmiştir. Suriye vatandaşları ülke değiştirmek durumunda kalmış ve Türkiye’ye göç etmişlerdir. Hem geleneksel medyada hem de yeni medyada ‘Suriyeli mülteci’ konusu, farklı bakış açıları ile ele alınmıştır. Medyada çıkan her haber farklı bakış açılarının birer yansıması olarak görülebilir ve haberi yazan kişinin süzgecinden geçirilerek meydana gelir. Haberde kullanılacak her ayrıntı o kişinin belirlediği amaç doğrultusunda ortaya konulmaktadır; bu bağlamda, haberler arasında ideolojik farklılıklar oluşmaktadır. Bu argümanlar göz önünde bulundurularak, bu çalışmada Suriye’den Türkiye’ye göç etmek durumunda kalan Suriyeli mültecilerin Türkiye medyasındaki temsili incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda, Teun A. Van Dijk’in Eleştirel Söylem Çözümlemesi Modeli kullanılmıştır. Bu model ile 2019’daki Ocak, Şubat ve Mart ayları arasında Habertürk, Birgün ve Sabah gazetelerinin online arşivlerinde Suriyeli mültecileri konu edinen haberler nefret söylemi bağlamında analiz edilmiştir. Bu yönü ile araştırma sosyolojik bir boyut da taşımaktadır. Araştırmanın sonunda ideolojik farklılıklardan kaynaklanan haberlerdeki farklı görüşler analiz edilmiştir. Bu farklı görüşler üzerinden yapılan analizlerle gerçeğin yeniden nasıl üretildiği ortaya konulmuş ve bahsi geçen gazetelerin yayın politikalarındaki farklılıklara odaklanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, Birgün gazetesinin Suriyeli sığınmacılara karşı herhangi bir nefret söyleminde bulunmadığı ve mülteci haberlerini verirken konuyu mağduriyet teması içerisinde işleyerek hümanist bir bakış açısı ile ele aldığı gözlemlenmiştir. Sabah gazetesinin mülteci haberlerini aktarırken fedakârlık olgusundan yararlanarak kamuoyu oluşturmaya çalıştığı, böylece mültecilerin maddi ve manevi yük olduğu algısını yıkmaya çalıştığı sonucuna varılmıştır. Habertürk gazetesinin ise bazı haberlerinde Türkiye’de meydana gelen olayların sorumlusu olarak mültecileri gösterme yönelimine sahip olduğu, bazı haberlerinde ise mültecilere karşı sahiplenici bir tutum sergilediği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

göç, suriye savaşı, mülteci, nefret söylemi, eleştirel söylem çözümlemesi

Critical Discourse Analysis Of Syrian Refugee News in The Haberturk, Sabah and Birgun Newspapers

The so-called refugee crisis, which has continued throughout history in the world and turned into a global humanitarian issue, has also become one of the most significant subjects on the agenda of Turkey since the outbreak of the Syrian civil war in 2011. This resulted in a mass migration of Syrian citizens to Turkey. The issue of Syrian refugees has been taken into consideration from different perspectives both in traditional media and new media. Every news published in the media can be seen as a reflection of different perspectives and occurs through the filter of the person who writes the news. Every detail to be used in the news is put forward for the purpose determined by that person; in this context, ideological differences occur between the news. Considering these arguments, this study investigates the representation of Syrian refugees, who have had to flee Syria, in Turkish media. For this purpose, Teun A. Van Dijk’s Critical Discourse Analysis Model was used. Through this model, in the online archives of the Habertürk, Birgün and Sabah newspapers between January, February and March 2019, the news about Syrian refugees were analysed within the context of hate speech. This study, therefore, also has a sociological dimension. At the end of the study, different opinions in the news stemming from ideological differences were analysed. The analysis of these different views revealed how the reality was reproduced, which, for that reason, helped investigate the differences in the publication policies of the aforementioned newspapers. As a result of the research, it was observed that the Birgün did not use hate speech against the Syrian refugees and handled the issue with a humanist point of view while reporting the refugees news. It was concluded that the Sabah tried to create public opinion by making use of the concept of sacrifice while conveying the refugee news, thus attempting to undermine the perception that the refugees were economically and morally burden. It was also revealed that the Habertürk, on the one hand, had a tendency to hold the Syrian refugees responsible for undesirable events occurring in Turkey while it, on the other hand, had a possessive attitude towards the refugees.

Keywords:

Migration, Refugee, Syrian War, Hate Speech, Critical Discourse Analysis,

PDF

___

Arcimaviciene, L. ve Bağlama, Sercan H. (2018). “Migration, Metaphor and Myth in Media Representations: The Ideological Dichotomy of ‘them’ and ‘us’”. Sage Open 8/2: 1-13. Arkonaç, Sibel Ayşen. (2014). Psikolojide Söz ve Anlam Analizi, Niteliksel Duruş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Çağlak, Engin (2019). “Medyada Algı Yönetimi Aracılığıyla Kamuoyu Oluşturulması: 1915 Avusturalyasında Broken Hill Olayı Üzerinden Savaş Söylemi Çözümlemesi”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21: 4.
Çoban, Serhat vd. (26/27 Ekim 2015). “Uluslar Arası Yeni Medya Yeni Yaklaşımlar 26-27/10/2015 Konferansı Yeni Medyada Barış Ve Savaş Dili” Çanakkale-Türkiye, 226.
Demirbaş, Timur (2017). “Nefret Söylemi ve Nefret Suçları”. D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 4.
Erdoğan, Cennet (2019). Türkiye Basınında Suriyeli Mülteci Kadın İmgesi: Farklı Yaklaşımlar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Foucault, Michel (1969). The Archeology of Knowledge. London: Tavistock.
Güngör, Nazife (2011). İletişim Kuramlar ve Yaklaşımlar. İstanbul: Siyasal Kitapevi.
Karan, Ulaş (2012). Nefret İçerikli İfadeler, İfade Özgürlüğü ve Uluslararası Hukuk. (Ed.: Yasemin İnceoğlu). Nefret Söylemi ve/veya Nefret. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
Mill, John, Stuart(2015): Özgürlük Üzerine. (Çev. Tuncay Türk). İstanbul: Oda Yayınları.
Parker, I. (2002). “Discourse analysis”. (Ed. P. Banister., E. Burman., I. Parker., M. Taylor., C. Tindal). Qualitative Methods in Psychology: A Research Guide. Buckingham: Open University Press, 92-108.
Potter, J., ve Wetherell, M. (1987). Discourse and Social Psychology: Be-yond Attitudes and Behaviour. London: Sage.
Punch, K. Keith. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yakla-şımlar. (Çev. D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Punch K. Keith (2011). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nitel ve Nicel Yaklaşım-lar. (Çev. Dursun Bayrak, H. Bader Arslan, Zeynep Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Sözen, Edibe. (1999). Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi, Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Sözen, Edibe (2014), Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. Ankara: Birleşik Yayınları.
Özbilgin, Mustafa. (2019). “Farklılık, Eşitlik ve Güç”. Örgütlerde Güç ve Politika. (Ed. Harun Yıldız ve Tarhan Okan). İstanbul: Beta Yayınları, 289-303.
Türay, Aras (2016). Nefret Söylemi Bağlamında Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu. Ankara: Seçkin Kitabevi.
Ülkü, Güler. (2004). “Söylem Çözümlemesinde Yöntem Sorunu ve Van Dijk Yöntemi”. Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi. (Ed. Ç. Dursun). Ankara: Elips Yayınları.
Van Dijk, Teun A. (1988). News Analysis Case Studies of International and National News in the Press. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Van Dijk, Teun A. (2003). Critical discourse analysis. The Handbook of Discourse Analysis. Deborah Schiffrin, (Ed. Deborah Tannen ve Heidi E. Hamilton). Oxford: Blakwell Publishers, 352-372.
Yüksel, C. B. (2012). İdeoloji ve Gündelik Hayatta Milliyetçilik: Rahip Santoro Cinayeti ve Basında Temsili. Ankara: Genesis Kitap.
Zeynep Gül (2018). Nefret Söylemi Bağlamında Türk Basınındaki Suriyeli Mülteci Haberlerinin Eleştirel Söylem Çözümlemesi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Weber, Anne (2009). Nefret Söylemi El Kitabı. Strazburg: Council of Europe Publishing.
Birgün (2019a). “Türkiye’de göçmen işçi olmak: Pasaport rehin sömürü tavan”. 2 Ocak. https://www.birgun.net/haber/turkiye-de-gocmen-isci-olmak-pasaport-rehin-somuru-tavan-242031 (08.12.2019).
Birgün (2019b). “Medyadaki Suriyeli algısı ayrımcılığı tetikleyebilir”. 14 Şubat. https://www.birgun.net/haber/medyadaki-suriyeli-algisi ayrimciligi-tetikleyebilir-246920 (08.12.2019).
Birgün (2019c). “İstanbul’un taşı toprağı ölüm”. 19 Mart. https://www.birgun.net/haber/istanbul-un-tasi-topragi-olu 250397 (08.12.2019).
Birgün (2019d). “İki halk bir kazan bol kepçe kardeşlik”. 26 Mart. https://www.birgun.net/haber/iki-halk-bir-kazan-bol-kepce kar-deslik-251135 (08.12.2019).
Habertürk (2019a). “Suriyeliler için çözüm ne?”. 4 Ocak. https://www.haberturk.com/suriyeliler-icin-cozum-ne-2281288 (11.12.2019).
Habertürk (2019b). “Ürdün’de Suriyeli kadın kendini yaktı”. 14 Ocak. https://www.haberturk.com/urdun-de-suriyeli-kadin-kendini-yakti-2290879 (11.12.2019).
Habertürk (2019c). “Suriye’den sonra İngiltere’deki evlerinden de ayrılmak zorunda kaldılar”. 4 Şubat. https://www.haberturk.com/suriye-den-sonra-ingiltere-deki-evlerinden-de-ayrilmak-zorunda-kaldilar 2340511 (11.12.2019).
Habertürk (2019d). “Kurtarma gemisine Alan Kurdi’nin adı verildi”. 11 Şubat. https://www.haberturk.com/kurtarma-gemisine-alan-kurdi-nin-adi-verildi-2369371 (11.12.2019).
Habertürk (2019e). “Türk sanatçı Rahman Altın ‘Mama’ filmiyle bir ödüle daha aday”. 12 Mart. https://www.haberturk.com/turk-sanatci rahman-altin-mama-filmiyle-bir-odule-daha-aday-2400604 (11.02.2019).
Türk Dili Kurumu (2019). “Nefret”. Türk Dil Kurumu, https://sozluk.gov.tr/ (11.02.2019).
Sabah (2019a). “Lübnan cumhurbaşkanından yüzyılın anlaşmasına tepki”. 9 Ocak. https://www.sabah.com.tr/dunya/2019/01/09/lubnan cumhurbaskanindan-yuzyilin-anla-smasina-tepki (09.12.2019).
Sabah (2019b). “Federal hükümet çalışanlarına mültecilerin yemek desteği”. 21 Ocak. https://www.sabah.com.tr/amerika/2019/01/21/fed-eral-hukumet-calisanlarina-multecilerin-yemek-destegi (09.12.2019).
Sabah (2019c). “Taksim kışkırtmasının arkasındaki kirli ittifak”. 25 Ocak. https://www.sabah.com.tr/gundem/2019/01/25/taksim-kiskirtma-sinin-arkasindaki-kirli-ittifak (09.12.2019).
Sabah (2019d). “YÖK’ten Suriyeli mülteci öğrencilere ilişkin iddialara yalanlama”. 18 Şubat. https://www.sabah.com.tr/egitim/20-19/02/18/yokten-suriyelimulteci-ogrencilere-iliskin-iddialara-yalanlama (09.12.2019).
“Sosyal Medyanın Nefret Söylemi için Kullanılması İfade Özgürlüğü Değildir!”. http://yenimedya.wordpress.com/2012/01/20/sosyal-medya-nin-nefret-soylemi-icin-kullanilmasi-ifade-ozgurlugu-degildir/. (12.10.2018).