Nazlı Şebnem ÇARKÇI, Süheyla ALTUĞ ÖZSOY

İzmir İlinde Takip Edilen Tip 1 Diyabetli Çocukların Epidemiyolojik Özelliklerinin İncelenmesi

Amaç: İzmir ilinde takip edilen Tip 1 diyabetli çocukların “diyabet izlem kartları” tanımlayıcı olarak incelenerek epidemiyolojik özelliklerini belirlemektir. Yöntem: Araştırmanın evrenini İzmir ilinde çocuk endokrinoloji polikliniği olan üç kurumda takip edilen 1.079 Tip 1 diyabetli çocuk oluşturmaktadır. Örneklem seçimine gidilmemiştir. Veri toplama aracı olarak literatür doğrultusunda geliştirilen “Tip 1 diyabetli çocuk tanılama formu” kullanılmıştır. Bulgular: Çocukların yaş ortalamaları 12.23, tanı yaş ortalamaları 7.8, %60.2’si İzmir’de yaşamakta, %51.3’ü kız, %62.1’i 6 ay yalnızca anne sütü almış, %33.5’i 6 aydan önce ek gıdaya, %24.7’si 6. aydan önce formula mamaya, %33.9’u 12. aydan önce inek sütüne başlamış, %27.8’i D vitamini kullanmış, %49.5’i tanı almadan önce suçiçeği, %35.4’ü tanı almadan önce son 1 yıl içinde infeksiyon geçirmiş, %32’si tanı almadan önce stres yaşamış, %15.5’inin anne babası arasında akrabalık vardır. Sonuç: Tip 1 diyabet riskini artıran stres, infeksiyon ve bulaşıcı hastalık geçirme, D vitamini kullanma ve anne sütünü alma süresi, formula mama, ek gıda ve inek sütüne başlama zamanları, ailede diyabet ve akraba evliliği öyküsü gibi faktörler bu popülasyonla da literatüre benzer şekilde ilişkili bulunmuştur. Sözü edilen bu risk faktörleri doğrultusunda toplumun akraba evliliği, aşılama, anne sütü, formula mama, D vitamini kullanımları, inek sütü ve ek gıdaya başlama zamanları konularında bilgilendirilmesi önerilmektedir.

Studying the Epidemiologic Characteristics of Children with Type 1 Diabetes Followed in İzmir

Aim: To determine the epidemiologic characteristics of children in Izmir with type 1 diabetes using the “diabetes follow-up cards.” Methods: The population of this descriptive study comprised 1,079 Type 1 diabetic children followed up in three institutions with pediatric endocrinology polyclinics. No sample selection was made. A diagnostic form for children with type-1 diabetes based on the literature was developed and used as a data collection tool. Results: The mean age of the children was 12.23, the mean age of diagnosis was 7.8, 60.2% of the children lived in İzmir, 51.3% were girls, 62.1% were exclusively breastfed for the first six months, 33.5% received supplementary food within the first six months, 24.7% started formula baby food within the first six months, 33.9% started drinking cow milk within 12 months, 27.8% used vitamin D, 49.5% had chickenpox before diagnosis, 35.4% experienced infection within the last one year preceding diagnosis, 32% experienced stress before diagnosis, and 15.5% had parents whose marriages were consanguineous. Conclusion: The factors increasing the risk of type 1 diabetes, such as stress, infection, and transmission of infectious diseases; vitamin D and breastfeeding time; formula baby food, supplementary food, and cow milk starting times; and family history of diabetes and consanguineous marriages are seen in this population as in the literature. In line with these risk factors, it is recommended that society be informed about consanguineous marriage, vaccination, breast milk, formula baby food, vitamin D, cow’s milk, and supplementary food starting times.

PDF

___

1. Ak B. Sağlıklı ve Tip 1 diyabetli ergenlerde ölüm kaygısı ve etkileyen faktörler [doctoral dissertation]. İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2009.
2. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Birinci basamak sağlık kurumlarında Tip 1 diyabet tanı tedavi izlem rehberi. Ankara; 2018. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/sagliklibeslenme-hareketli-hayat-db/Diyabet/diyabet-rehberleri/Birinci_ Basamak_SK_Tip_1_Diyabet_Rehberi_duzenlenen.pdf
3. Cizza G, Brown RJ, Rother KI. Rising incidence and challenges of childhood diabetes. A mini review. J Endocrinol Invest. 2012;35(5):541- 6. Available from: https://link.springer.com/content/pdf/10.3275/8411. pdf
4. International Diabetes Federation. Diabetes Atlas: Estimated number of people with diabetes worldwide and per region in 2015 and 2040 (20- 79 years). 7th ed. Belgium; 2015. Available from: https://issuu.com/ int._diabetes_federation/docs/idf_atlas_2015_uk
5. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas. 8th ed. Belgium; 2017. Available from: http://fmdiabetes.org/wp-content/ uploads/2018/03/IDF-2017.pdf
6. Akesen E, Turan S, Güran T, Atay Z, Save D, Bereket A. Prevalence of type 1 diabetes mellitus in 6-18-yr-old school children living in İstanbul. P e d i a t r i c D i a b e t e s . 2 0 1 1 ; 1 2 ( 6 ) : 5 6 7 - 7 1 . d o i : 10.1111/j.1399-5448.2010.00744.x.
7. Yeşilkaya E, Cinaz P, Andıran N, et al. First report on the nationwide incidence and prevalence of Type 1 diabetes among children in Turkey. Diabetic Medicine. 2017;34(3):405-10. doi: 10.1111/dme.13063.
8. Ardıçlı D. Tip 1 diyabetli çocuk ve adölesanlarda iki farklı zaman aralığındaki epidemiyolojik özelliklerin karşılaştırılması [master’s thesis]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilimdalı; 2012.
9. Yıldız Kaya N, Kurtoğlu S. Tip 1 diyabet tanısı almış 0-5 yaş grubu çocukların anne sütü alımı ve beslenme ile ilgili etmenlerin değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2014; 42(2):116-24. Available from: https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/ article/view/174
10. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye diyabet önleme ve kontrol programı eylem planı 2011-2014. Ankara; 2011. Available from: http://saglikekonomisi.omegacro.com/ wp-content/uploads/2011/02/images_PDF_pdf_haber_turkiye-diyabetonleme-ve-kontrol-programi-2011-14.pdf
11. Bahar Z. Okul sağlığı hemşireliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2010;3(4);195-200. Available from: http://acikerisim.deu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/ handle/20.500.12397/4571/195-200_pdf.pdf?sequence=1
12. Taşkın E, Yılmaz E, Kılıç M, Ertuğrul S. İnsüline bağımlı diyabetes mellitusun epidemiyolojik özellikleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi. 2007;21(2):75-9. Available from: http://tip.fusabil.org/pdf/ pdf_FUSABIL_497.pdf
13. Newhook LA, Curtis J, Hagerty D, et al. High incidence of childhood type 1 diabetes in the avalon peninsula, Newfoundland, Canada. Diabetes Care. 2004;27:885-8. doi: 10.2337/diacare.27.4.885.
14. Malcova H, Sumnik Z, Drevinek P, et al. Type 1 diabetes mellitus and associated autoimmune diseases in the first-degree relatives of diabetic children: Questionnaire based study, Cas Lek Cesk. 2004;143(9):625- 9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15532904.
15. Şimşek E, Karabay M, Kocabay K. Batı Karadeniz bölgesinde yaşayan çocukluklarda insüline bağımlı diyabetes mellitusun epidemiyolojik özellikleri. Türk Pediatri Arşivi. 2003;38:216-22.
16. Kocabaş A, Aldemir B, Karagüzel G, Akçurin S. Tip 1 diyabetes mellitus olgularımızın antropometrik ve metabolik izlem özelliklerinin değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2013;3:113-8. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/688582
17. Berhan Y, Waernbaum I, Lind T, Möllsten A, Dahlquist G. Thirty years of prospective nationwide incidence of childhood type 1 diabetes. Diabetes. 2011;60(2):577-81. doi: 10.2337/db10-0813.
18. Patterson CC, Dahlquist CG, Gyürüs E, Green A, Soltesz G; The EURODIAB Study Group. Incidence trends for childhood type 1 diabetes in Europe during 1989-2003 and predicted new cases 2005- 20: A multicentre prospective registration study. Lancet. 2009;373(9680):2027-33. doi: 10.1016/S0140-6736(09)60568-7.
19. Habeb AM, Al-Magamsi MS, Halabi S, Eid IM, Shalaby S, Bakoush O. High incidence of childhood type 1 diabetes in Al-Madinah, North West Saudi Arabia (2004-2009). Pediatr Diabetes. 2011;12(8):676-81 doi:10.1111/j.1399-5448.2011.00765.x.
20. Bala AK, Didin M, Kaba S, et al. Tip 1 diyabet mellitus olgularının değerlendirilmesi. Van Tıp Derg. 2017;24(2):85-90. Available from: https://www.journalagent.com/vtd/pdfs/VTD-25744-CLINICAL_ RESEARCH-BALA.pdf
21. Hamman FR, Bell AR, Dabalea D, et al. The SEARCH for diabetes in youth study: Rationale, findings, and future directions. Diabetes Care. 2014;37:3336-44. doi:10.2337/dc14-0574.
22. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü. Türkiye beslenme ve sağlık araştırması 2010: Beslenme durumu ve alışkanlıklarının değerlendirilmesi sonuç raporu. Ankara; 2014. Available from:https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/sagliklibeslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/diger-kitaplar/TBSABeslenme-Yayini.pdf
23. Hacettepe Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye nüfus ve sağlık araştırması. Ankara; 2013. Available from: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/ tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf
24. Demiral M, Binay Ç, Şimşek E. Eskişehir ilinde Tip 1 diyabetes mellitus tanısı ile izlenen hastaların epidemiyolojik özellikleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2016;59:14-20. Available from: http://www.cshd. org.tr/uploads/pdf_CSH_1525.pdf
25. Aydın H, Andıran N, Buluş D, Yağlı E. Tip 1 diyabetes mellituslu hastaların klinik, laboratuvar, sosyokültürel ve demografik özellikleri. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2016;2:112-9. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/684967
26. Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle çocuk 2012. Ankara; 2013. Available from: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=13488
27. Bayoğlu DS, Akıcı N, Bayoğlu V, Gürbüz T, Nuhoğlu Ç. Tip 1 diyabetli çocukların klinik ve epidemiyolojik özellikleri. Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2014;54(2):87-92. Available from: https://www.journalagent.com/hnhjournal/pdfs/HNHJ-03521- RESEARCH_ARTICLE-SOMEN_BAYOGLU.pdf
28. Demir F, Günöz H, Saka N, et al. Epidemiologic features of type 1 diabetic patients between 0 and 18 years of age in Istanbul City. J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2015;7:49-56. doi: 10.4274/jcrpe.1694.
29. Çelebi A. Tip 1 diyabetli çocukların hastalıklarına yönelik tutumları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi [master’s thesis]. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2014.
30. Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle gençlik 2011. Ankara; 2012. Available from: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=13133

Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 2618-5741
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2004
Yayıncı: Koç Üniversitesi HYO Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Merkezi (SANERC)