ALİ YİĞİT, Nigar YERLİKAYA, Özgül KÜÇÜKASLAN

Cumhuriyet'in Erken Dönemlerinde (1923-1933) Yabancı Bilim Adamlarının Türk Veteriner Hekimliği ve Hayvancılığına Katkıları

Cumhuriyet'in erken dönemlerinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde ülkenin çağdaş ülkeler seviyesine çıkarılabilmesi amacıyla birçok ülkeden alanında uzman bilim adamlarının getirilmesi, veteriner hekimliği ve ülke hayvancılığına hatırı sayılır katkılar sunmuştur. Bu uzmanlar çeşitli illerde hayvancılık işletmelerini-kurumlarını ve laboratuvarları ziyaret ederek araştırma ve incelemelerde bulunmuş, birçoğu görüş ve önerilerini raporlar halinde Ziraat Vekâletine sunmuştur. Veteriner hekimliği tarihi araştırmaları kapsamında erken cumhuriyet döneminde , ülke hayvancılığına ve veteriner hekimliğe katkı sağlamak üzere yurt dışından ülkeye gelen bilim adamlarını ele alan bütünsel bir araştırma bulunmamaktadır. Bu dönemde, Türkiye'ye gelerek hizmetlerde bulunan bilim adamlarını saptamak ve katkılarını belirlemek amacıyla gerçekleştirilen çalışmada, arşiv belgeleri, Ziraat Vekâleti Mütehassıs Raporları ve diğer basılı kaynaklardan elde edilen veriler biraraya getirilmiştir. Bu uzmanlardan 14'üne ait bilgilere ve 11 uzmana ait fotoğrafa ulaşılmıştır. Türkiye'ye gelen yabancı uzmanların çalışmaları sonucunda hazırlanan raporların, ülke hayvancılığı ve veteriner hekimliğin gelişmesi amacıyla sunulduğu, raporlarda yer alan çeşitli görüş ve önerilerin ülkenin ilerleyebilmesi adına önemli birer katkı olarak değerlendirilebileceği ileri sürülebilir.

Contributions of Foreign Scientists to the Turkish Veterinary Medicine and Animal Husbandry in the Early Republican Period

In early republican period through Ghazi Mustafa Kemal Atatürk's aim to raise the nation to the level of contemporary civilizations, a large number of acknowledged specialists were invited from numerous countries and these specialists provided remarkable contributions to the fields of veterinary medicine and animal husbandry in Turkey. These specialists performed visits to livestock establishments and laboratories across the country and carried out research and inspections and then submitted reports to the Ministry of Agriculture. The research on the history of veterinary medicine shows that there has been no comprehensive study that collectively evaluates all of the specialists invited from foreign countries for the improvement of the fields of veterinary medicine and animal husbandry. With this study, which was aimed to investigate the specialists that arrived in Turkey in the early Republican period , 14 brief data relating the specialists were prepared by using archival documents, Ministry of Agriculture Specialists Reports and other sources and 11 photos have been reached. It can be said that the reports of foreign specialists coming to Turkey are presented for the development of animal husbandry and veterinary medicine and that the various opinions and suggestions in the reports can be regarded as important contributions to the progress of the country.

PDF

___

Erk N, Dinçer F: Türkiye'de Veteriner Hekimlik Öğretimi ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Tarihi. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara. 308s, 1970.
Dinçer F: A brief history of the scientific relations between Turkey and European countries in the veterinary field. Fırat Üniv Vet Fak Derg, 3 (2-3): 175, 1976.
Türk F, Çınar S: Türkiye ile Almanya arasındaki bilimsel ilişkiler: Türk Alman Üniversiteleri. Gazi Akademik Bakış, 7(13):45-65, 2013.
Başağaç RT: Türkiye'de iki dünya savaşı arasında veteriner hekimliği hizmetleri ve hayvancılık politikaları üzerinde araştırmalar. Osmanlı Tarihi Araştırmaları, 15, 227-255, 2004.
Erk N: Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsünün kuruluşu ve veteriner hekimlik öğretiminin bu kurumdaki onbeş yıllık tarihi. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 8 (1): 76-104, 1961.
Doğanay S: Die geschichtliche Entwicklung der deutsch-türkischen tierärztlichen Beziehungen. Hannover, 1986.
Çiftçi CY: Kuruluşunun 75. Yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü (1933-1948).
Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara,728 s, 2008.
Akman A: Yüksek Ziraat Enstitüsünün öyküsü. Gıda, 15 (1): 3-12, Bekman M: Veteriner Tarihi. Ankara Basım ve Cildevi, Ankara, 1940.
Anonymous: Bilim dünyasında bir kayıp. Türk Vet Hekim Der Derg, (136-137):29, 1958.
Menteş Gürler A, Yiğit A, Sanal Ş: Research on the report of Professor Rostafinski as a sample of scientific cooperation in animal breeding in the first years of the Republic of Turkey. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 23 (3): 495, 2017. DOI: 10.9775/kvfd.2016.16706
Golem SB: Felix Lestoquard (1797-1940). Türk Veterinerler Cemiyeti Dergisi, 13(4): 93-95, 1945.
Kolaylı Ş: Yabancı mütehassıstan faydalanma. Türk Vet Hekim Der Derg, 25 (110-111): 2596-2597, 1955.
Batu A: Pendik Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü (1901-1982).
Pendik Veteriner Mikrobiyoloji Enstitüsü Yayın No: 6, İstanbul, 1982.
Anonymous: Dr. Hackl Bey. Türk Baytarlar Cemiyeti Mecmuası (Gayri Mevkut), (3): 47, 1930.
Anonymous: Enstitülerimizin idare ve tedris hey'eti. Türk Baytarlar Cemiyeti Mecmuası, 2, 232-237, 1934.
Anonymous: Prof. Dr. Tadeusz Vetûlani. Türk Baytarlar Cemiyeti Mecmuası, 2, 228-230, 1934.
Anonymous: Zootekni profesörü M. Adamezki ve ıslâhıbüzur mütehassısı Profesör Çermak. Türk Baytarlar Cemiyeti Mecmuası (Gayri Mevkut), (12): 32-34, 1933.
Yaşar A: Osmanlı Döneminde ve Cumhuriyet Tarihinde Haralar, Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sağlık Bil. Enst., 1996.
Foote RH: The history of artiŞcial insemination: Selected notes and notables. J Anim Sci, 80, 1-10, 2002. DOI: 10.2527/animalsci2002.80E- Suppl_21a
Dinçer F: Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Veteriner Hekimliğinin Bilimsel Bilançosu. Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Bilim "Bilanço: 1998" Ulusal Toplantısı. I. Kitap, I. Cilt, TÜBİTAK Matbaası, s. 335-368, Ankara, 1999.
Özkul T: Türkiye'de Cumhuriyet Döneminde Yapılan Veteriner Hekimliği Anlaşmaları Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sağlık Bil. Enst., 2005.
Osmanağaoğlu Ş, Melikoğlu B: Hayvancılık ve veteriner hekimlik alanlarında Türkiye ile Macaristan arasındaki ilişkilere bir bakış. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi, (3-4): 98-104, 2012.
Anonymous: Zooteknist yetiştirme konusu ile mesleklerin münasebetleri. Türk Vet Hekim Der Derg, 29 (158-159): 473-482, 1959.
Aydın E, Can MF, Aral Y, Cevger Y, Sakarya E: Türkiye'de canlı hayvan ve kırmızı et ithalatı kararlarının sığır besicileri üzerine etkileri. Vet Hekim Der Derg, 81 (2): 51-57, 2010.
Anonymous: Hayvan hastalıkları nedeniyle yasak konulan ülkeler ve yasaklanan maddeler listesi. Erişim: http://yasakli.gkgm.gov.tr/ Erişim tarihi: 08.08.2017.