NÂBÎ’NİN “SEYR ET” REDİFLİ GAZELİNDE SEYR Ü SÜLÛK MERTEBELERİNDEN İZLER

“Seyr” kelimesi Arapça kökenli bir kelime olup yürüme, hareket, yolculuk, gezme, izleme gibi anlamlara gelmektedir. Seyr ve sülûkün birbiri yerine kullanıldığı veya birlikte zikredildiği görülmekle beraber esasen seyrin, Hakk‟a ulaşma, sülûkun, ise seyre vasıl olmak için izlenmesi gereken yol olarak da tarif edildiğine rastlanılmaktadır. Tasavvufta seyrin mertebeleri olarak kullanımı tercih edilen Seyr İlâ‟llah (Allah‟a Seyr), Seyr Fi‟llah (Allah‟ta Seyr), Seyr Ani‟llah (Allah‟tan Seyr), Seyr-i fi‟l-Eşya‟nın (eşyanın hakikatine vakıf olmak) izleri ise Nâbî‟nin “seyr et” redifli gazelinde görülmektedir. Nâbî‟nin incelenen “seyr et” redifli gazeli, seyr ü sülûk mertebelerinin bir yansıması olarak düşünülebilir. Yedi beyitten oluşan gazelin ilk ve son beyti seyr fi‟llah, beşinci beyti seyr ani‟llah, geriye kalan beyitleri seyr ila‟llah mertebesinden izler taşımaktadır. Seyirler arasında Nâbî, vahdet, Allah‟ın isimleri, Hakk‟ı yarattıklarından yola çıkarak müşahede etmek, eşyanın zahir ve batın görünüşleri, insanın yaratılışı ve bu yaratılışın sürekliliği yani bedeni seyri, Allah‟tan gelen varlıkların tekrar ona dönüşü, ömrün tükenişi, zamanın hızla geçip gitmesi ve ilahi takdir (rıza) hususlarından bahsetmektedir.

Traces from of Spirituel Journey Process in the Ghazal of Nabi with the “Watch” Redif

The word “seyr” is a word of Arabic origin and means walking, movement, travelling, roaming and watching. While the “seyr” and “sülûk” are used interchangeably or together, it is infact described as “seyr” reaching God, “sülûk” the way to reach. In the Sufism, the traces of Seyr İlâ‟llah (journey to God), Seyr Fi‟llah (journey in God), Seyr Ani‟llah (journey from God), Seyr-i fi‟l-Eşya (have knowledge of the truth of the goods), which are preferred to use the order of course, are seen in Nabi‟s “watch” redif ghazal. Ghazal with “watch” redif of Nabi, can be considered as a reflection of the “seyr” and “sülûk” degrees. Consist of seven couplets. The first and the last couplet are the journey in God (Seyr Fi‟llah), five couplets journey from God (Seyr Ani‟llah), the remaining couplets journey to God (Seyr İlâ‟llah) degree of traces. Nabi mentions, unity, the names of Allah, see the creation of Allah, appearance of goods, the creation of human and this creation constantly, return to God, depletion, swift and decree absolute.

PDF

___

Ayni, M. A. (2017). Tasavvuf tarihi. Hüseyin Rahmi Yananlı (haz.). İstanbul: Büyüyenay Yayınları.

Bilkan, A. F. (2010). Nâbî hayatı, sanatı, eserleri (3.b). Ankara: Akçağ Yayınları.

Cebecioğlu, E. (2014). Tasavvuf terimleri ve deyimleri sözlüğü (6.b). Ankara: Otto Yayınları.

Diriöz, M. (1976). Nâbî‟nin ailesine dair yeni bilgiler. Türk Kültürü, 167.

Esed, M. (2017). Kur‟an mesajı (meal-tefsir) (10.b). İstanbul: İşaret Yayınları.

İmam Rabbani (2008). Mektubat (4.b). I. İstanbul: Hakikat Kitabevi.

İsen, M. (2012). Geleneğe direnen bir şair: Nâbî. Milli Folklor, 95.

Kabaklı, A. (1973). Türk edebiyatı. II. İstanbul: Türk Edebiyatı Yayınları.

Kanar, M. (2011). Osmanlı Türkçesi sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.

Karahan, A. (1987). Nâbî. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Karahan, A. (2006). Nâbî, mad.. XXXII. İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi.

Karataş, T. (2011). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: Sütun Yayınları.

Kortantamer, T. (1984). Nâbî‟nin Osmanlı imparatorluğunu eleştirisi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih İncelemeleri Dergisi, (II). 83-116.

Mehmed T. (1975). Osmanlı müellifleri II. A. Fikri Yavuz- İsmail Özen (haz.). İstanbul: Meral Yayınevi.

Mengi, M. (2012). Nâbî‟nin şiirlerinde Urfa, İstanbul, Halep. Milli Folklor, 24 (95).

Nâbî. (2008). Hayriyye-i Nâbî (2.b). Mahmut Kaplan (haz.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.

Nâbî. (2011). Nâbî divanı (2.b). II. Ali Fuat Bilkan (haz.), Ankara: Akçağ Yayınları.

Okuyucu, C. (2013). Nâbî- mütefekkir bir şairin romanı, İzmir: Sütun Yayınları.

Pala, İ. (2012). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü (22.b). İstanbul: Kapı Yayınları.

Suad el-Hakîm. (2017). İbnü‟l Arabi sözlüğü. Ekrem Demirli (çev.) İstanbul: Alfa Basım.

Uludağ, S. (2010). “Sülûk”. XXXVIII. Diyanet İslam ansiklopedisi, 127-128.

Yılmaz, H. K. (2014). Ana hatlarıyla tasavvuf ve tarikatlar (18.b). İstanbul: Ensar Yayınları.