İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TÜRKİYE’DE SİVİL VE ASKERİ MÜLTECİLER MESELESİ

Çatışmalar, etnik saldırılar ve soykırım korkusu İkinci Dünya Savaşı yıllarında milyonlarca insanın evlerini terk etmelerine neden oldu. Sayıları kesin olarak bilinmemekle birlikte 20 milyon insan savaş süresince göç etti. Türkiye Doğu Avrupa’dan gelen yoğun bir göçe maruz kaldı. Bu göçün temelinde Almanya ve Sovyet Rusya’nın uyguladığı iskân politikaları bulunuyordu. Savaş süresince mülteciler; esirler, siyasi mülteciler, siviller, Yahudiler ve casuslar olarak kendi aralarında kategorize edildi. Almanya’nın 1941’de Yunanistan’a saldırmasıyla birlikte Türkiye yoğun bir mülteci göçüyle karşı karşıya kaldı. Mültecilerin bir kısmı Türkiye’deki şehir, kasaba ve köylere, diğer bir kısmı ise kamplara yerleştirildi. Büyük bir kısmı ise Orta Doğu’daki İngiltere himayesindeki kamplara nakledildi. Savaş boyunca on binlerce mülteci Türkiye’ye sığındı. Avrupalı Yahudiler soykırımdan kaçmak için Türkiye’yi köprü olarak kullanarak Filistin’e ulaşmaya çalıştılar. Yabancı ordu mensubu askerlerde çeşitli sebeplerden ötürü Türkiye’ye iltica ettiler. Türkiye savaş boyunca din, dil ve ırk ayrımı yapmaksızın tüm mültecilere karşı kucaklayıcı bir tavır sergiledi.

The Issue of Civilian and Military Refugees in Turkey in World War II Years

Conflicts, ethnic attacks, and fear of genocide caused millions of people to leave their homes during the years of World War II. While their exact number is not known, 20 million people immigrated during the war. Turkey was exposed to an intense immigration from Eastern Europe. The basic reason for this immigration was the settlement policies implemented by Germany and Soviet Russia. During warfare, refugees were categorised among themselves as captives, political refugees, civilians, Jews, and spies. When Germany attacked Greece in 1941, Turkey faced intense refugee immigration. Some of the refugees were settled in various cities, towns and villages in Turkey, and some in camps. An important part of them were transferred to camps under the auspices of England in the Middle East. During the war, tens of thousands of refugees took shelter in Turkey. European Jews who wanted to escape from genocide tried to reach Palestine using Turkey as a bridge. Throughout the war, Turkey showed a welcoming attitude towards all refugees without any religious, linguistic or racial discrimination.

PDF

___

Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi (ATASE),

İkinci Dünya Harbi (İDH)

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı

Cumhuriyet Arşivi (BCA)

Kızılay Arşivi (KA)

Akşam.

Resmî Gazete

Vakit

Akça, B. (2010). II. Dünya Savaşı yıllarında Ege Adaları’ndan Batı Anadolu sahillerine sığınan mülteciler meselesi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İlke), 24, 1-11.

Armaoğlu, F. (1997). 20.yüzyıl siyasi tarihi (Cilt 1-:1914-1995). Ankara: Alkım Yayınları

Bahar, İ. İ. (2013). II. Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Yahudi mülteci sorununa yaklaşımı. Toplumsal Tarih, 230, 22-28.

Bakar, B. (2007). İkinci Dünya Savaşı’nda İstanbul ve Trakya’dan Anadolu’ya göç ve paniğe karşı propaganda, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 12, 1-35.

Bakar, B. (2007). Reel politiğin Türk-Alman ilişkilerine yansıması: Almanların ülkelerine dönmesi ve Türkiye’de kalanların enterne edilmesi (1944-1945), Tarih Dergisi, 63, 89-126.

Cantor, D. J. (2014). Laws of unintended consequence nationality, allegiance and the removal of refugees during wartime. D. J. Cantor, J.-F. Durieux (Ed) Refuge from Inhumanity? War Refugees and International Humanitarian Law. Vol. 2. Leiden:Brill Nijhoff, 2014, ss. 345-373.

Çolak, M. (2010). II. Dünya Savaşı yıllarında Macar Yahudileri ve Türkiye (19391945), Karadeniz Araştırmaları, 27, 77-87.

Hatipoğlu, M. M. (1997) Yakın tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923-1954, Ankara: Siyasal Kitabevi.

Keser, U. (2010). İkinci Dünya Savaşı sürecinde Yunanistan, Türkiye’de mülteciler, askeri ihlaller ve esirler sorunu. Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3/11, 381400.

Kodal, T. (2007) Türk arşiv belgelerine göre II. Dünya Savaşı (1939-1945) yıllarında Türkiye üzerinden Filistin’e Yahudi göçleri. Atatürk Üniversitesi Atatürk Dergisi, 5/3, 1903-1931.

Morris, B. (2001) Righteous victims: A history of Ziyonist-Arab conflict 1881-2001. New York: Vintage Books.

Özal, İ. B. (2019). Kısa II. Dünya Savaşı tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları. Sander,

O. (2016). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara: İmge Kitabevi. Sarısır, S. (2010). II. Dünya Savaşı yıllarında Anadolu sahillerine sığınan Yunanlı sivil mülteciler. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 27, 505-527.

Tamur, E. D. (2006). Ege’de büyük kaçış II. Dünya Savaşı’nda Adalardan Türkiye’ye mülteci akını. Toplumsal Tarih, 146, 50-55.

Tekeli, İ. & İlkin S. (2003) Dış siyaseti ve askerî stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiye’si. İstanbul: İletişim Yayınları.

Yaman, A. E. (1997). II. Dünya Savaşı’nda Türkiye’de askeri mülteciler ve gözaltı kampları (1941-1942). Tarih Araştırmaları Dergisi, 19/30, 143-166.