KUZEYBATI İRAN’DA YER ALAN HAFTAVAN YERLEŞMESİNE BİR BAKIŞ

İran, dünyanın en dağlık bölgelerinden biridir. İran’ın ortalama yükseltisi 1500 m. civarındadır. Haftavan Tepe, İran’da Batı Azerbaycan Bölgesinde yer almaktadır. Höyüğün yükseltisi 25 m. civarındadır. 50 dönümlük bir araziyi kaplamaktadır. Tepe Jiyan olarak bilinen Haftavan Tepe Rezaiyeh Bölgesindeki en büyük höyüklerden birisidir. Höyükte Manchester Üniversitesinden C. Burney başkanlığındaki, İngiliz ekibi tarafından 1968-1969, 1971-1973- 1975 yılları arasında kazı yapılmıştır. Haftavan Tepe’de sekiz kültür katmanına ait kalıntılar yer almaktadır. Yanık Kültüründen, Sasani kültürüne kadar devam eden süreklilik söz konusudur. Haftavan Tepe bazı dönemlerde Yanık Tepe, Hasanlu Tepe ya da Göy Tepe ile benzeşmektedir. Haftavan Tepe’nin ilk kültür katmanlarında, Yanık Tepe kültürü ile benzerlik göze çarpmaktadır. Mimari ve seramik özellikleri bu benzerliği göstermektedir. III. Hasanlu kültür katmanı gibi III. Haftavan Tepe yerleşimi de Urartulara aittir. Orta Demir Çağı’nın özelliklerini gösteren buluntulara burada rastlamak mümkündür.

A Look at the Haftavan Settlement in Northwestern Iran

Iran is one of the most mountainous regions of the world. The average height is quite high. Haftavan Tepe is located in the West Azerbaijan Region in Iran. The height of the mound is 25 m. It is around. It covers 50 acres of land. Haftavan, also known as Tepe Jiyan, is one of the largest mounds in the Tepe Rezaiyeh region. It was excavated by C. Burney for many years. Haftavan Tepe contains the remains of eight cultural layers. From the culture of burns to the Sasanian culture, there is continuity. Haftavan Tepe is similar to Yanık Tepe, Hasanlu Tepe or Goy Tepe. The similarity to the Yanık Tepe culture is evident in the first cultural layers of Haftavan Tepe. Its architectural and ceramic features show this similarity. III. As in Hassanli culture layer III. Haftavan Tepe settlement belongs to Urartians. The finds showing the characteristics of the period can be found here.

PDF

___

Atalay, İ. (2011). Dünya coğrafyası. İstanbul: İnkılab Yayınevi.

Bedii, R. (1983). Coğrafyayı müfessel-i İran I-II. Tahran.

Bingöl, A. (2003). En Eski Çağlardan Urartu’nun Yıkılışına Kadar Kars ve Çevresi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.

Bingöl, A. (2016). Kars ve Çevresinde Karaz Yerleşmeleri, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18, 487-502.

Brown, B. (1948) Excavation in Azerbaidjan Geoy Tepe. London.

Burney, C. A. (1970a). Excavations at Haftavān Tepe 1968: First Preliminary Report. Iran, VIII, 157-171.

Burney, C. A. (1970b). Haftavan Tepe, VIII, 182-183, Iran.

Burney, C. A. (1972). Excavations at Haftavan Tepe 1969: Second Preliminary Report. X, 127-142, Iran.

Burney, C. A. (1973). Excavations at Haftavan Tepe 1971: Third Preliminary Report. XI, 153-172, Iran.

Burney, C. A. (1974). Report on the 1973 seasons of excavations at Haftavantepe. Proceedings oft he II nd Annual Symposium on Archaelogical Research in Iran, 102 vd.

Burney, C. A. (1975). Excavations at Haftavan Tepe 1973: Fourth Preliminary Report. XIII, 149-164, Iran.

Ceylan, A. (2001). 1999 yılı Erzincan ve Erzurum yüzey araştırmaları. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 18/2, 71-82.

Ceylan, A. (2002). 2000 yılı Erzincan ve Erzurum yüzey araştırmaları. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 19/2, 165-178.

Ceylan, A. (2003). 2001 yılı Erzincan, Erzurum ve Kars illeri yüzey araştırmaları. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 20/2, 311-324.

Ceylan, A. (2015). Doğu Anadolu araştırmaları II (Erzurum-Erzincan-Kars Iğdır 2008-2014). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Ceylan, A. & Ceylan, N., (2016). İran coğrafyasında Urartular. Kafdağı dergisi, 1, Ocak, 11-32.

Ceylan, A. (2017). Yeni bulgular ışığında Kuzeydoğu Anadolu’da Diauehi krallığı ve Urartular, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 517-568.

Ceylan, A. & Üngör, İ. (2018). Eskiçağda Erzincan kaleleri, Eskiçağda Erzincan Kaleleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Ceylan, A.- Bingöl A.-Karageçi M. (2018). Eskiçağda Kars Kaleleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Ceylan N. (2015a). Kuzeybatı İran’da Urartu yerleşmeleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kafkas Üniversitesi, Kars.

Ceylan, N. (2015b). Kuzeybatı İran’da önemli bir yerleşme Hasanlu. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5/9, 189-221.

Çilingiroğlu, A. (1984). Van Gölü havzasında üretilen M.Ö. ikinci binyıl boyalı çanak çömleği. Türk Arkeoloji Dergisi, 2/1-31.

Çilingiroğlu, A. (1994). Urartu tarihi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Bornova.

Dantı, M. D. (2013). Ancient Iran The late Bronze and early Iran age in nortwestern Iran. Oxford Universtiy Press, XVII, 327-376.

Dyson, R. H. Jr. (1968). Hasanlu et les Vallees de Solduz et Ushu, Douze Anneees D’Exploration. Archeologie Vivante, 1/1, 83-102.

Dyson, R. H. Jr. (1977). The architecture of Hasanlu, periods I to V. AJA, LXXXI, 548-552.

Dyson, R.H. Jr. (1989a). The Iron age architecture at Hasanlu: An Essay. Expedition, XXXI/2, 107-127.

Dyson, R. H. Jr. (1989b). Rediscovering Hasanlu. Expedition, XXXI/2-3, 3-11.

Dzhaparidze O. M. (1964). The culture of early agrucultural tribes in the territory of Georgia. 7. International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences, 2-9.

Edward, M. (1983). Excavations in Azerbaijan (Nort-western Iran), Haftavan. Period VI, Oxford: BAR Int Ser, 182 vd.

Edward, M. (1986). Urmia ware and its distribution in nort western Iran in the second millennium B.C.: A review of the result of excavations and surveys. Iran XXIV.

Günaşdı, Y. (2013). Karasu (Yukarı) havzasındaki tarihi ve arkeolojik veriler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Haerinck, E. (1988). The Iron age in Guilan-proposal for a choronology. Bronzeworking Centers of Western Asia c. 1000-539 B.C., 63, London.

Hamlin, C. (1974). The early second millennium ceramic assemblage of Dinkha Tepe, XII, 125-53, Iran.

Kalmış, G. (2017). Tarihi ve arkeolojik veriler ışığında Ardahan. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Karageçi, M. (2015). Arpaçay Havzası’nda Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar, Kafkas Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kars.

Kleiss, W. (1979). Ausgrabungen in den Urartäischen anlagen 1972-1975. Die Architectur, W. Kleiss (Ed.), I, 11-98, Bastam.

Khamachi, B. (1990). Gazetteer of east Azerbaijan: Major Geographical Regions. Soroush Press, Tahran.

Kökten, K. (1947). 1945 yılında Türk Tarih Kurumu adına yapılan tarih öncesi araştırmalar, Belleten 11/43, 431-472, Ankara.

Kökten, K. (1953) . 1952 yılında yaptığım tarih öncesi araştırmalar. Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, XI/2, 3-4.

Kroll, S. (1994). Habur ware im osten oder: Der TAVO auf Irrwegen im Iranischen hochland ın beitrage zur altorientalischen archologie und altertumskunde, P. C. Calmayer, K. Hecker, L. Jakop – Rost and C. B. F. Walker, Wiesbaden- Harrassowitz (Ed.) 159- 166.

Krupnov F. I. (1964). The most archaic culture of the Caucasus and the Caucasian community. Soviet Anthropology and Archaeology III, 31-42.

Maisler B. & Stekelis, M. (1952). The excavations at BethYerah (Khirbet el-Kerak) 1944–1946. Israel Exploration Journal Volume 2, 165–173.

Muscarella, O. W. (1965). Lion bowls from Hasanlu, Archeology, XVIII/I, 41-46.

Muscarella, O. W. (1971). Qalatgah: An Urartian site in northwestern Iran. Expedition, XIII, no 3/4, 44-50.

Musceralla, O.W. (1974). The ıron age at Dinkha Tepe 1966. MMAJ, IX, 35-90.

Muscarella, O. W. (1994). North-western Iran: Bronze age to ıron age. Çilingiroğlu, A. & D. H. French, (Ed.) Anatolian Iron Ages. III, 139-1

Nobari, H, A. ( 2000). Göy Mescit mezarlığının kazı raporları, İkinci Sezon, Kültürel Miras ve Tarbiyet Moderres Üniversitesi, Tahran.

Özgüç, T. (1966a). Altıntepe I. architectural monuments and wall painting. Ankara.

Özgüç, T. (1969b). Altıntepe II, Tombs, storhehouse and ıvories. Ankara.

Özgül, O. (2011). Eskiçağda (Yukarı) Aras vadisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Pehlivan, M. (1990). Karaz ve Hurriler. 100. Yıl Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi. I, 168-176.

Perfereç, E. (2007). İran’ın kuzeybatısının demirçağ incelemesi, Erdebil’in Şehriyar bölgesi ve çevresindeki kalelerin çalışılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Tarbiat Modares Üniversitesi, Tahran.

Pigott, V. C. (1977). The question of the presence of ıron in the ıron I period of Iran, Levine, Louis D. and T. Cuyler Young, (Ed.) Mountains and Lowlands: Essays in the Archaeology of Greater Mesopotamia. Malibu, CA: Undena Publications (Bibliotheca Mesopotamica 7), 209-34.

Piotrovskii, B. B. (1962). The aeneolithic culture of Trans-Caucasian in the third millennium B.C. VI. International Concress of Prehistori cand Proto historic Sciences, 7, Moscow.

Reisnia, R. H. (1989). Azerbaycan der seyri tarihi İran: Ez ağaz ta İslam I. Tebriz.

Tala’i, H. (2005). Sofalgeri der esri ahen (M.Ö. 1350-1100) Haftavan Tepe. Deşti Salmas Havzai Deryaçi Urumiye Yayıncılık.

Wright, G. E. (1937). The pottery of balestin from the earliest timer to the end of the early bronze age. New Haven.