Ebü’l-Hasan Harakânî’nin Nakşbendiyye Silsilesindeki Yeri

Nakşbendiyye tarikatı silsilesindeki önemli halkalardan birisi hiç şüphesiz Ebu’l-Hasan el-Harakânî’dir. Tarikatın erken dönem tarihinde fikri ve tecrübi boyutta sûfî kişiliğiyle Nakşbendiyyenin oluşum ve tekamül sürecine doğrudan ve dolaylı olarak etki etmiş güçlü bir şahsiyettir. Tebliğimde Harakânî’nin üveysi kimliği ile ön plana çıkan şahsiyet oluşuna öncelikli olarak dikkat çekeceğim. Üveysi yolla Bayezid-i Bistâmî’nin ruhaniyetinden beslenen Harakânî’nin ikinci önemli özelliği olarak meşrebinden bahsedip Tayfuriyye usulünü benimseyen bir isim olarak tarikattaki fakr, fena, sekr, telvin, fena, istiğrak halleriyle sûfî tecrübenin Bayezid-i Bistami yolunu takip eden güçlü Nakşi şeyhi oluşuna dikkat çekilecektir. Diğer yandan onun manevi nüfuzu, tesir halkası, tasavvuf anlayışı, kalb zikri konusundaki hassasiyeti ve fütüvvet anlayışı üzerinde durulacaktır. Horasan tasavvufunun başat ismi konumundaki Harakânî’nin Orta Asya tasavvufundaki yeri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Harakani, üveysi, Nakşbendiyye, Bayezid-i Bistâmî, tasavvuf

Place of Abu'l-Hasan Harakani in the Nakshibendiyye Chain

Undoubtedly Ebu’l-Hasan el-Haraqani is one of the most important rings in the chain of Naqshbandiyya order. In the early period of the tariqa he was a strong personality who directly or indirectly affected the formation and the rise of Naqshbandiyya by intellectual and heuristic dimensions of his sufist character. In my paper I will primarily point out Harakânî’s prominent personality due to his uwaisi identity. Then I will discuss Harekani’s temperament, which fed by the Bayazid al Bistami’s spiritiuality by means of uwaisi path, as his second most significant feature. So that the attention will be drawn on his being a strong naqshbandi sheikh who adopted the Tayfuriyya school and followed the sufist experience of Bayazid al Bistami’s path as to the manners of faqr, fena, talwin, saqr and ecstasy. On the other hand, his mental diffusion, tafsir ring, his sufist understanding, his sentimentality on heartfelt dhikr and his understanding of futuwat. Emphasis will be put on the place of this leading name of Khorasan sufism, Harekani, in the sufism of Central Asia.

Keywords:

Haraqani, uwaysi, Naqshbandiya, Bayazid al Bistâmi, sufizm,

PDF

___

Alanka, İbrahim, “Ebü’l-Hasan Harakânî”, Seyr u Sülûk Risalesi, haz. Sadık Yalsızuçanlar, Sûfî Kitap, İstanbul 2006, s. 65-144.
Attâr, Ferideddin, Tezkiretü’l-Evliyâ, haz. Süleyman Uludağ, Erdem Yayınları, İstanbul 1991.
Câmî, Molla Abdurrahman, Nefahâtü’l-üns -Evliya Menkıbeleri-, çev. ve şerh. Lâmiî Çelebi, haz. Süleyman Uludağ ve Mustafa Kara, Marifet Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 1998.
el-Harakânî, Ebu’l-Hasan, Nûru’l-Ulûm, haz. Şenol Kantarcı, Ebü’l-Hasan Harakanî Derneği Yayınları, Ankara 1997.
_______, “Nûru’l-Ulûm Kitabından Seçme”, Şeyh Ebü’l-Hasan-i Harakânî I (Hayatı, Çevresi, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri), haz. Hasan Çiftçi, Şehit Ebü’l-Hasan Harakânî Derneği Yayınları, Kars 2004, s. 211-320.
_______, Seyr ü Sülûk Risalesi, haz.Sadık Yalsızuçanlar, Sufi Kitap, İstanbul 2006.
_______, “Risâle der Tarîk-ı Edhemiyye ve Külâh-ı Çâr-Terk”, Seyr u Sülûk Risalesi, çev.: Mustafa Çiçekler, haz.: Sâdık Yalsızuçanlar, Sûfî Kitap, İstanbul 2006, s. 19-65.
Hucvirî, Ali b. Osman, Keşfü’l-Mahcûb, Arp. çev.: Mahmud Ahmed Mâdî Ebu’l-Azâim, thk. İbrahim Dessûkî Dârü’t-Türâsi’l-Arabî, Kahire 1974.
Özköse, Kadir, Sûfî ve İktidar (Fülânî Islahat Hareketi), Ensar Yayıncılık, 2. Baskı, Konya 2008.
Uludağ, Süleyman, “Harakânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1997, c. XVI, s. 93-94.
Yılmaz, Hasan Kamil, Altın Silsile, Erkam Yayınları, İstanbul 1994.