Ebü’l-Hasan el-Harakânî Silsilesinden Gelen Mîr Hamza Nigârî’nin Peygamber Tasavvuru

Mîr Hamza Nigârî (ö. 1303/1886), Ebü’l-Hasan el-Harakânî silsilesinden gelmekte olup Nakşibendî tarikatının Halidiyye koluna bağlıdır. Karabağ’da dünyaya gelen Nigârî, ömrünün büyük bir kısmını Kars, Erzurum, Sivas, Harput (Elazığ), İstanbul ve Amasya’da geçirmiştir. XIX. yüzyılın önemli mutasavvıf ve şairlerinden biri olan Nigârî’nin, Dîvân-ı Seyyid Nigârî (Türkçe), Dîvân-ı Seyyid Nigârî (Farsça), Nigârnâme, Sâkinâme, Heşt-Behişt, Çaynâme ve Tavzîhat isimli eserleri bulunmaktadır. Bir aşk şairi olan Nigârî; Fuzûlî, Yunus Emre, Molla Câmî, Hâfız Şirâzî ve Mevlânâ gibi isimlerden etkilenmiş olup eserlerinde tasavvufun temel konularına geniş yer vermiştir. Bu araştırmamızda, ehl-i beyte mensup olan ve Hz. Peygamber’e olan sevgi ve muhabbetini her vesileyle dile getiren Seyyid Nigârî’nin Hz. Peygamber tasavvuru ele alınıp değerlendirilmektedir. Hz. Peygamber’den şefaat dilemesi, onu tasviri, medhiyeleri, duada vesile kılması, miracı gibi konulara yaklaşımı göz önünde bulundurulduğunda Mîr Hamza Nigârî’nin Peygamber tasavvurunun, mutasavvıfların bu konuya yaklaşımlarıyla örtüştüğü görülmektedir. Ayrıca tarihi süreç içerisinde Ehl-i beyte sıkıntılı bir hayat yaşattıklarını düşündüğünden dolayı Mervânî, Süfyânî, Hâricî ve Yezîdî olarak tavsif ettiği kimseleri şiirlerinde çok ağır bir dille yerdiğine şahit olunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ebü’l-Hasan el-Harakânî, Mîr Hamza Nigârî, peygamber, tasavvur, Ehl-i Beyt

The Prophet Perception of Mîr Hamza Nigârî From Ebu’l-Hasan el-Harakânî’s Chain

Mîr Hamza Nigârî (d. 1303/1886), comes from the Ebu'l-Hasan al-Harakânî’s chain and belongs to the Halidiye branch of the Naqshbandi order. Nigari, who was born in Karabakh, spent most of his life in Kars, Erzurum, Sivas, Harput (Elazig), Istanbul and Amasya. Nigârî, one of the most important Sufi mystics and poets of the 19th century, has many works named Dîvân-ı Sayyid Nigârî (Turkish), Dîvân-ı Sayyid Nigârî (Persian), Nigârnâme, Sâkinâme, Heşt-Behist, Çaynâme and Tavzîhat. As a poet of love, Nigârî was influenced from Fuzûlî, Yunus Emre, Molla Câmî, Hafiz Shirazi and Mewlâna, and has given a wide range of basic subjects of Sufism in his works. In this study will be examined the prophet perception of Sayyid Nigârî who expressed his love and affection for the Prophet on every occasion as a member of the ahl-i bayt. Mîr Hamza Nigari's perception of the Prophet seems to be the same with approach of the Sufis when comparing to the subjects such as intercession, ascension (miraç), mediation in prayers and praise. In addition, he criticized very heavily in his poetry those who he described as Marwânî, Sufyânî, Khawarij and Yazidis due to he thought that they oppressed ahl-i bayt in the historical process.

Keywords:

Abu’l-Hasan el-Harakânî, Mîr Hamza Nigârî, prophet, perception, Ahl-i Beyt,

PDF

___

Akkuş, Muzaffer, Seyyid Hamza Nigârî Divânı, Niğde Üniversitesi Yayınları 6, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları 3, Niğde 2002.
Akpınar, Yavuz, Azeri Edebiyatı Araştırmaları, Dergâh Yayınları, İstanbul 1994.
Alıcı, Mustafa, “Şefaat”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII/411-412.
Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib, el-İnsâf fî esbâbi’l-hilâf, thk. Muhammed Zâhid Kevserî, el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’l-Turâs, Kahire 2000.
Çetin, Nuran, “İslâm Tarihinde Birlikte Yaşama Ahlâkına Tasavvuf Düşüncesi'nin Katkısı (Hacı Bektâş-ı Velî, Mevlânâ ve Yûnus Emre'den Örnekler)”, The Journal of Academic Social Science Studies, sayı: 36, Yaz II/2015, s. 281-297.
Çınar, Fatih, Hamza Nigarî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Düşüncesi, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas 2009.
Çiçekler, Mustafa, “Na‘t”, DİA, 2006 İstanbul, XXXII/435-436.
Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 2001.
Hâşim, Ahmed Ömer, Menhecu’d-difâ‘ ani’l-hadîsi’n-nebeviyye, Vezâretü’l-Evkâf Meclisu’l-A‘lâ li’ş-Şuûni’l-İslâmîyye Merkezü Sireti’n-Nebeviyye, Kahire 1410/1989.
İbnülemin, Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1969.
Kartal, Alparslan, “Ebu’l Hasan Harakânî’nin Peygamber Tasavvuru”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bahar, Sayı: 15, 2015, ss.161-175.
Kartal, Alparslan, “Ebu’l-Hasan Harakanî ile Hacı Bayram-ı Velî Arasındaki İlişki Ve Anadolu’nun İslamlaşmasına Katkıları”, II. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Kalem Yayınları, Ankara, 2017, ss. 127-142.
Kartal, Alparslan, “The Understanding Tolerance And Human Love Of Abu’l-Hasan Kharakanî Who Is The Most Important Figure Of Anatolian Mysticism”, ICHER Conference Proceedings, Houston 2017, s. 20.
Kartal, Alparslan, “Huzur Derslerine Katılan Karslı Âlimler”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt: IV, Sayı: 8, ss. 224-243.
Mertoğlu, Mehmet Suat, “Salâtü Selâm”, DİA, İstanbul 2009, XXXVI/23-24.
Musayev, Elşen, “Mîr Hamza Nigarî Karabağî”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, sayı:6, İstanbul 2001, s. 241-246.
Nigâri, Mîr Hamza, Dîvân, haz. Azmi Bilgin, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2011.
Öz, Mustafa, “Ehl-i Beyt”, DİA, İstanbul 1994, X/498-501.
Özkılınç, Ahmet, Mürşidi Aşk Olan Arif Seyyid Nigârî Hayatı, Eserleri ve Düşünceleri, Seçil Ofset, İstanbul 2013.
Öztürk, Emine, Kartal, Alparslan, Celep, Halil, “Sufis Identified With Their Cities: Kars- Abu’l-Hasan Kharakanî (Contributions Of Kharakani Stories To Social Document And Social Integration of Kars)”, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 2017, vol: 8, Issue: 30, pp. 1383-1395.
Pala, İskender, “Bir Hamza Nigârî Yaşamıştı”, Kaşgar Edebiyat Seçkisi, Bayrak Matbaası, Sayı:13, İstanbul 2000, s. 77-80.
Râgıb İsfehânî, Ebu'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal, el-Müfredât fi garibi'l-Kur'ân, thk. Muhammed Seyyid Keylânî, Dâru'l-marife, Beyrut t.y.
Uludağ, Süleyman, “Aşk”, DİA, İstanbul 1991, IV/11-17.
Taftazânî, Sa‘düddîn Mes‘ûd b. Fahriddîn Ömer Şerhu’l-Mekâsıd, thk. Abdurrahman Umeyre, Âlemu’l-Kütüb, Beyrut 1998.
Tahâvî, Ebû Ca‘fer, Metnu’l-akîdeti’t-Tahâvî, Dâru İbn Hazm, Beyrut 1995. Yavuz, Yusuf Şevki, “Tevessül”, DİA, İstanbul 2012, XLI/ 6-8. Yeniterzi, Emine, Türk Edebiyatında Na’tlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1993.
Zubî, Mahmud, Mu‘cemu’l-sufiyye, Dâru’l-Cîl, Beyrut 2004.