Öğretmen adaylarının Türkçe üst dilsel farkındalıklarının incelenmesi

Dil farkındalığı, dili bilme ve uygulamayla ilgili bilinçli çabaların bütünüdür. Üst dilsel farkındalık ise dilin bilgisinin ve dili kullanma becerisinin yanında dille ilgili sosyal, kültürel, tarihsel ve ideolojik yönlerin bir bütün olarak keşfedilmesidir. Bu çalışmanın amacı ana dilleri Türkçe olan ve İngilizce, Almanca, Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinde okuyan öğretmen adaylarının Türkçe üst dilsel farkındalıklarını cinsiyet ve bölüm değişkenleri açısından incelemektir. Araştırmada nicel araştırma desenlerinden olan betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada evren olarak Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi İngilizce, Türkçe, Almanca ve Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi bölümlerinde okuyan öğretmen adayları seçilmiştir. Örneklem ise bu evrenden amaçlı örnekleme tekniğiyle belirlenen son sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır (N=164). Çalışmanın verileri B. Varışoğlu (2018) tarafından geliştirilen “Türkçe Üst Dilsel Farkındalık Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniklerinden yararlanılmıştır. Sonuç olarak öğretmen adaylarının Türkçe üst dilsel farkındalıklarının yüksek olduğu; en düşük farkındalıklarının şekil bilgisel farkındalık alt boyutunda, en yüksek farkındalıklarının ise kültürel farkındalık alt boyutunda olduğu anlaşılmıştır. Cinsiyet değişkenine göre kız öğretmen adaylarının lehine anlamlı bir farklılığın olduğu, ancak bölüm değişkeninin öğretmen adaylarının Türkçe üst dilsel farkındalıkları üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı görülmüştür.

The investigation into prospective teachers’ Turkish metalinguistic awareness

Language awareness is the totality of conscious efforts to know and practice the language. As to the metalinguisticawareness, it refers to the discovery of the social, cultural, historical and ideological aspects of language as awhole, as well as knowledge of the language and ability to use it. The current study aims to investigate nativeTurkish speakers' metalinguistic awareness who study at English Language Teaching, German LanguageTeaching, Turkish Language Teaching, and Turkish Literature departments according to their genders anddepartments. The study uses descriptive survey design, which is a quantitative approach. The population of thestudy consists of students who study at English Language Teaching, German Language Teaching, TurkishLanguage Teaching and Turkish Literature departments in Ataturk University Kazım Karabekir Faculty ofEducation. As to the sample, it consists of final year students chosen with purposive sampling technique (N=164).The data were collected via Turkish Metalinguistic Awareness Scale, developed by B. Varisoglu (2018). Toanalyze the data, descriptive analysis techniques were used. As a result, it was found out that prospective teachershave a higher level of linguistic awareness in Turkish, it was also seen that their lowest awareness is inmorphological awareness sub-dimension and highest awareness is in the cultural awareness sub-dimension. It isalso seen that there is significant difference in favor of female prospective teachers according to the gendervariable, but the department variable does not have a significant effect on their Turkish metalinguistic awareness.© 2020 JLLS and the Authors - Published by JLLS.

PDF

___

Acarlar, F. (1995). Türkçe kazanımında kullanılan fonolojik süreçlerin incelenmesi ve fonolojik bozukluğu olan çocuklardaki süreçlerle karşılaştırılması (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe University, Ankara.
Acarlar, F., Ege, P. & Turan, F. (2002). Türk çocuklarında üst dil becerilerinin gelişimi ve okuma ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 17 (50), 63-73.
Akbey, G. Ö. (2016). Down Sendromlu bireylerin akıcı okuma ve okuduğunu anlama ile fonolojik farkındalık düzeyleri arasındaki ilişki (Unpublished MA thesis). Anadolu University, Eskişehir.
Akoglu, G & Turan, F. (2012). Eğitsel müdahale yaklaşımı olarak sesbilgisel farkındalık: zihinsel engelli çocuklarda okuma becerilerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42), 11-22.
Aktan, E. (1996). Çocuğun dil gelişiminde fonolojik duyarlılığın (sesbirim duyarlılığı) karşılaştırılmalı olarak incelenmesi (Unpublished MA thesis), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Alderson, J. C. & Hudson, R. (2012). The metalinguistic knowledge of undergraduate students of English language or linguistics. Language Awareness, 22(4), 320-337.
Ali, S. (2011). Critical language awareness in pedagogic context. English Language Teaching, 4(4), 28- 35
Alim, H. S. (2005). Critical language awareness in the US: Revisiting issues and revising pedagogies in a resegregated society. Educational Researcher, 34, 24-31.
Allor, J. H. (2002). The relationships of phonemic awareness and rapid naming to reading development. Learning Disability Quarterly, 25, 47-57.
Andrews, S. (1997). Metalinguistic awareness and teacher explanation. Language Awareness, 6(2), 161- 177.
Andrews, S. (2001). The language awareness of the L2 teacher: Its impact upon pedagogical practice. Language Awareness, 10(23), 28-35.
Andrews, S. (2007). “Researching and developing teacher language awareness: developments and future directions”, In J. Cummins and C. Davidson (Eds.), International Handbook of English Language Teaching, New York: Springer.
Andrews, S. (2008). “Teacher language awareness”. In Encyclopedia of Language and Education, New York: Springer.
Anthony, J. L & Francis, D. J. (2005). Development of phonological awareness. Current Directions in Psycological Science, 14(5), 255-259.
Aytas, G., & Cecen, M. A. (2010). Ana dili eğitiminde dil bilgisi öğretiminin yeri ve önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 77-89.
Batur, Z. & Beyret, T. N. (2015). Relationship between metalinguistic awareness skills and writing skills of middle school students. Electronic Turkish Studies, 10(15), 873-892.
Bednar, L. (1990). Enhancing metalinguistic awareness in the literature classroom: Two case studies. ERIC Document, ED 320150.
Berry, R. (2014). “Investigating language awareness: the role of terminology.” A. Łyda and K. Szczes´niak (Eds.), Awareness in Action, Second Language Learning and Teaching, Switzerland: Springer International Publishing.
Bolitho, R., Carter, R., Hughes, R., Ivanic, R., Masuhara, H. and Tomlinson, B. (2003). Ten questions about language awareness. ELT Journal, 29, 68-72.
Borekci, M. (2009). Türkiye Türkçesinde yapı ve işlev bakımından sözcükler. Erzurum: Ofset Yay.
Buyukkantarcioglu, N. (2006).Toplumsal gerçeklik ve dil. İstanbul: Multilingual.
Buyukozturk, Ş., Kilic Cakmak, E., Akgun, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Byram, M. (2012) Language awareness and (critical) cultural awareness – relationships, comparisons and contrasts. Language Awareness, 21(1-2), 5-13.
Carter, R. (2003). Language awareness. ELT Journal, 57(1), 123-134.
Cazden, C. B. (1991). Metalinguistic awareness revisited: Its contribution to the child’s appropriation of form. ERIC Document, ED 362066.
Cin Seker, Z. (2018). Sabahattin Ali'nin “Değirmen” adlı öyküsüne göstergebilimsel bir yaklaşım. Journal of International Social Research, 11(56), 32-38.
Cin Seker, Z. (2019). Göstergebilimsel metin çözümlemeye dayalı etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin hikâye çözümleme becerilerine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 9-28.
Demir, C., & Yapici, M. (2007). Ana dili olarak Türkçenin öğretimi ve sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 177-192.
Diniz Leal, M. C. (1998). Critical language awareness in the teaching of Portuguese. Language Awareness, 7(1), 23-34.
Dolunay, S. K. (2010). Dil bilgisi öğretiminin amacı ve önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 275- 284.
Ekinci Celikpazu, E. (2019). Dilin temel işlevi ve Türkçenin yapısı açısından 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki dil bilgisi kazanımlarının aşamalılığı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 107-125.
Ellis, E. M. (2012). Language awareness and its relevance to TESOL. University of Sydney Papers in TESOL, 7, 1-23.
Emir, C., Girgin, M. C. & Karasu, H. P. (2015). Kaynaştırma ve genel eğitim öğretmenlerinin sesbilgisel farkındalığa ilişkin öğretim etkinliklerini kullanımlarının incelenmesi. Journal of Education and Special Education Technology, 1(1), 15-33.
Erdoğan, Ö. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin fonolojik farkındalık becerileri ile okuma ve yazma becerileri arasındaki ilişki (Unpublished MA thesis). Hacettepe University, Ankara.
Erdoğan, Ö. (2011). İlk okuma yazma süreci için önemli bir beceri: Fonolojik farkındalık. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 161-180.
Erkan Suel, E. (2011). İlköğretim 1.sınıf üstün ve normal zeka düzeyindeki öğrencilerin fonolojik farkındalık düzeylerinin okuma başarıları üzerine etkisinin karşılaştırılması (Unpublished MA thesis). İstanbul University, İstanbul.
Gibbs, S. (2004). Phonological awareness: An investigation into the developmental role of vocabulary and short-term memory. Educational Needs, 5(2), 62-67.
Gillon, G. (2004). Phonological awareness: From research to practice. New York: The Guilford Press.
Gillon, G. (2005). Phonological awareness: Effecting change through the integration of research findings. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 36, 346-349.
Gokçe, K. (2006). Anasınıfına devam eden farklı sosyo-kültürel seviyedeki çocukların fonolojik duyarlılıklarının incelenmesi (Unpublished MA thesis). Hacettepe University, Ankara.
Gül, G. (2006). Hafif derecede zihinsel engelli çocukların okuma becerilerine sesbilgisel farkındalık eğitiminin etkisinin incelenmesi (Unpublished MA thesis), Hacettepe University, Ankara.
Guldenoglu, B., Kargin, T. & Ergul, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. İlköğretim Online, 15(1), 251-272.
Hamilton, M.E. & Barton, D. (1980). A word is a word: Metalinguistic skills in adults of varying literacy levels. ERIC Document, ED 222859.
Harbon, L. (2007). Short-term international experiences and teacher language awareness. International Education Journal, 8(1), 229-243.
Iscan, A., Karagöz, B., & Konyar, M. (2017). Cultural transfer and creating cultural awareness in teaching Turkish as a foreign language: A sample from Gaziosmanpasa University Tömer. Journal of Education and Practice, 8(9), 53-63.
Jackson, D. O. (2014). “Learner Differences in Metalinguistic Awareness: Exploring the Influence of Cognitive Abilities and Language Experience.” Ryan T. Miller et al. (Eds). In Selected Proceedings of the 2012 Second Language Research Forum, (pp.211-226). Somerville, MA: Cascadilla Proceedings Project.
Jessner, U. (1999). Metalinguistic awareness in multilinguals: cognitive aspects of third language learning. Language Awareness, 8(3&4), 201-209.
Johns, J. L. (1979). Relationships between metalinguistic awareness and reading achievement. ERIC Document, ED 136225.
Karaagac, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Karadag, O. & Kurudayioglu, M. (2010). Türkçedeki kelime türetme özelliğinin ilköğretim öğrencilerinin yazılı anlatımlarına yansıması. TÜBAR-XXVII, 437-455.
Karakas, O., Turkan, A. H., ve Ozdemir, Ş. (2013). Fen edebiyat ve eğitim fakültesi öğrencilerinin dil kirliliğine duyarlılığı üzerine bir araştırma: Afyonkarahisar örneği. Electronic Turkish Studies, 8(4), 927-937.
Karaman, G. (2006). Anasınıfına devam eden farklı sosyo-kültürel seviyedeki çocukların fonolojik duyarlılıklarının incelenmesi (Unpublished MA thesis). Hacettepe University, Ankara.
Karaman, G., & Ustun, E. (2011). Anasınıfına devam eden çocukların fonolojik duyarlılıklarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 267-278.
Kaya, D. (2010). Exploring teacher language awareness: an example study with prospective English teachers (Unpublished MA thesis). İstanbul University, İstanbul.
Ke, S. & Xiao, F. (2015). Cross-linguistic transfer of morphological awareness between Chinese and English. Language Awareness, 24(4), 355-380.
Kilic, M., & Akcay, A. (2011). Türkçe Öğretmen adaylarının görüşleri çerçevesinde dilbilgisi eğitimi. Sakarya University Journal of Education, 1(1), 26-31.
Kissling, E. M. & O’Donnell, M. E. (2015). Increasing language awareness and self-efficacy of FL students using self-assessment and the ACTFL proficiency guidelines. Language Awareness, 24(4), 283-302.
Little, D. (1997). Language awareness and the autonomous language learner. Language Awareness, 6 (2/3): 93–104.
Mann, V. A., & Joy, J. G. (2003). Phonological awarenesss, speech development and letter knowledge in preschool children. Annals of Dyslexia, 55, 149-173.
The Ministry of National Education. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
Mok, J. (2013). A case study of developing student-teachers’ language awareness through online discussion forums. Language Awareness, 22(2), 161–175.
Oktay, A. & Aktan, E. (2002). A cross-linguistic comparison of phonological awareness and word recognition in Turkish and English. International Journal of Early Years Education, 10(1), 37-48.
Onan, B. & Ozcakmak, H. (2014). Türkçe deyimlerde dil farkındalığı ve işlevsel dil kullanımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 1-22.
Sayar, F., & Turan, F. (2012). Okuma gelişiminde üst dil farkındalığı, sesbilgisel süreçler ve bellek süreçlerinin etkisi: Kısa süreli bellek ve çalışma belleği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(2), 49-67.
Smith, M. S. (2008). Morphological and syntactic awareness in foreign/second language learning. Encyclopedia of Language and Education, 1935-1947.
Tomlinson, B. & Masuhara, H. (2004). Developing cultural awareness. Modern English Teacher, 13(1), 5-11.
Tucker, E. S. (1976). Effects of written language and metalinguistic awareness on language acquisition from 5-12. ERIC Document, ED 137800.
Turan, F. & Akoglu, G. (2014). Okul öncesi dönemde ev okuryazarlık ortamı ve fonolojik farkındalık becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 153-166.
Turan, F. & Gul, G. (2008). Early precurser of reading: Acquisition of phonological awareness skills. Educational Sciences: Theory and Practice, 8(1), 265-284.
Turan, F. & Akoglu, G. (2011). Okul öncesi dönemde sesbilgisel farkındalık eğitimi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(161), 64-75.
Van Lier, L. (1991). Language awareness: The common ground between linguist and language teacher. Georgetown University Round Table 1991: 528-46. Washington, DC: Georgetown University Press.
Varisoglu, B. (2018). Turkish Metalinguistic Awareness Scale: A validity and reliability study. Universal Journal of Educational Research, 6(4), 691-700.
Varisoglu, M. C. (2018). Türk dili ve edebiyatı bölümü öğrencilerinin klasik Türk edebiyatı derslerine ilişkin görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(2), 283-304.
White, J. & Kennedy, S. (2014). Language awareness: a world of perspectives. Language Awareness, 23(1-2), 1-2.
Wright, M. & Bolitho, R. (1993). Language awareness: A missing link in language teacher education. ELT Journal, 47(4), 292-304.
Yucel, D. (2009). Sesbilgisel farkındalık (Fonolojik farkındalık) eğitiminin okuma sorunu olan çocuklar üzerindeki etkisinin incelenmesi (Unpublished MA thesis). Hacettepe University, Ankara.
Zhang, Y. & Li, R. (2016). The role of morphological awareness in the incidental learning of Chinese characters among CSL learners. Language Awareness, 25(3), 179-196.
Zheng, Y. (2014). The fluctuating development of cross-linguistic semantic awareness: A longitudinal multiple-case study, Language Awareness, 23(4), 369-388.
Zipke, M. (2008). Teaching metalinguistic awareness and reading comprehension with riddles. Reading Teacher, 62(2), 128-137.