Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti' nde İvesi X Kıbrıs yerli $F_1$ ve Sakız X Kıbrıs yerli $F_1$ koyunların çeşitli verim özellikleri yönünden karşılaştırılması
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhııriyeti'nde (K. K. T. C.) yürütülen bu araştırma, Kıbrıs Yerli Koyununun düşük düzeyde bulunan döl ve süt verim kabiliyetlerinin yükseltilebilmesi için Sakız ve İvesi koçlarla melezlenmesi, ada şartlarında elde edilen melez İvesi x Kıbrıs Yerli ( $F_1$ ) ve Sakız x Kıbrıs Yerli (Fi) kuzuların yaşama gücü ve büyüme özellikleri ile $F_1$ koyunların döl ve süt verimleri yönünden birbirleriyle karşılaştırılması amacıyla yapılmıştır. İvesi x Kıbrıs Yerli ( $F_1$ ) melezleri için $"AF_1"$ ve Sakız x Kıbrıs Yerli ( $F_1$ ) melezleri için ise $"SF_1"$ terimleri kullanılacaktır. $AF_1$ ve $SF_1$ kuzuların 90. güne kadar yaşama gücü değerleri sırasıyla %95.89 ve %93.42 olarak saptanmıştır. Büyüme hızı ile ilgili özelliklerden ortalama doğum ağırlığı $AF_1$ ve $SF_1$ melezi kuzular için sırasıyla 4.59 k'g ve 4.48 kg; 90. gün ağırlığı ise 27.79 kg ve 26.75 kg olarak belirlemiştir. Araştırmada, $AF_1$ ve $SF_1$ koyunların sıfat öncesi grtalanıa_ canlı ağırlık değerleri sırasıyla 57.10 kg ve 54.79 kg olarak tespit edilmiştir. Döl verim özelliklerinden tek ve ikiz doğum oranı, kuzu oranı, bir doğuma düşen kuzu sayısı ve sütten kesilen kuzu oranı $AF_1$ koyunları için sırasıyla %88.09, %67.57, %32.42, %116.67, 1.32 ve %111.90; $SF_1$ koyunlar için ise %93.35, % 39.02, %43.90,.%l7.0.7, %174.42, 1.83 ve %158.13 olarak belirlenmiştir. AFı ile SFı koyunların ortalama laktasyon süreleri sırasıyla,245.73 gün ve 243.27 gün ve laktasyon süt verimleri ise 116.92 kg ve 197.10 olarak belirlenmiştir. Bu araştırmada, gerek her iki genotipteki $F_1$ kuzuların yaşama ve büyüme hızındaki değerlerin birbirine yakın bulunması gerekse de $SF_1$ koyunların döl ve süt verim kabiliyetindeki bariz üstünlük nedenleriyle $SF_1$ koyunların kullanma melezlemesinde anaç materyal olarak tercih edilmesinin daha uygun olacağı görüşüne varılmıştır.
Comparison for various production characteristics of Awassi X Cyprus native $F_1$ and Chios X Cyprus Native $F_1$ sheep in Turkish Republic of Northern Cyprus
This study was performed in the Turkish Republic of Northern Cyprus. In order to improve its low milk and reproduction yields, Cyprus Native Sheep was crossbred with Chios and Awassi rams. The survival and growth of Cyprus born crossbred lambs [Awassi x Cyprus Native ( $F_1$ ) and Chios x Cyprus Native ( $F_1$ )] and fertility and milk yield of crossbred ewes were compared. The terms " $AF_1$ " and " $SF_1$ " will be used respectively for Awassi X Cyprus Native ( $F_1$ ) and Chios X Cyprus Native ( $F_1$ ) crossbreeds. The survival rates of $AF_1$ and $SF_1$ lambs at 90th day of age were 95.89% and 93.42%, respectively. In terms of the growth characteristics, the average birth weights of $AF_1$ and $SF_1$ lambs were 4.59 kg and 4.48 kg and 90th day weights were 27.79 kg and 26.75 kg, respectively. In the study, average live weight values of $AF_1$ and $SF_1$ ewes before mating were 57.10 kg and 54.79 kg, fertility and single and twin birth rate, lamb rate, litter size and weaned lamb rates according to mated ewe numbers were 88.09%, 67.57% and 32.43% 116.67%, 1.32 and 111.90%; 95.35%, 39.02%, and 43.90%, 17.07%, 117.42, 1.83 and 158.13%, respectively. Lactation length and lactation yields of $AF_1$ and $SF_1$ ewes were 243.73 days, 243.27 days and 116.92 kg and 197.10 kg, respectively. In the light of the data showing that $F_1$ lambs had similar survival and growth rates in both genotypes and $SF_1$ ewes had higher milk yields, $SF_1$ genotype was thought to be more suitable to be used as maternal line in commercial crossbreeding.
___
- 1. Akcan, A., Çınar, K., Özbeyaz, C., Aydoğan, M., Çetin, O.: Antalya Boztepe’de Yetiştirilen Sakız Sürüsünde Bazı Verim Özelliklerinin İncelenmesi. Doğa Türk Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi, 1988, 12 (2): 99–114.
- 2. Akçapınar, H. : Koyun Yetiştiriciliği. Ankara, Medisan Yayın, 1994, No: 8.
- 3. Akçapınar, H., Özbeyaz, C., Ünal, N., Avcı, M.: Akkaraman Koyunlarda Döl Verimi, Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 Kuzularda Yasama Gücü ve Büyüme. Türk Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi, 2001, (24): 71–79.
- 4. Altınel, A., Evrim, M., Özcan, M., Baspınar, H., Deligözoglu, F. : Sakız, Kıvırcık ve Alman Siyah Baslı Koyun Irkları Arasındaki Melezlemeler ile Kaliteli Kesim Kuzuları Elde Etme Olanaklarının Arastırılması. Türk Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi, 1998, (22): 257–265.
- 5. Anonim: Production Yearbook, Fooad and Agriculture Organization of The United Nations (FAO), Roma, 1993.
- 6. Anonim: Tarımsal Yapı ve Üretim. K.K.T.C. Tarım Bakanlıgı Yayını, Lefkosa, 2000, No: 20.
- 7. Arıtürk, E. ve Özcan, H.: Boztepe İnekhanesi ve Çeşme’de Halk Elindeki Sakız Koyunlarının Beden Ölçüleri Yapağı Karakterleri, Süt ve Yavru Verimleri Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, Ankara, 1960, No: 130.
- 8. Başpınar, H.: Türkiye’de Başlıca Koyun Irklarının Yarı-Entansif Koşullardaki Döl, Süt ve Yapağı Verim Performansları Üzerinde Mukayeseli Bir Arastırma. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 1985, 11 (2): 43–66.
- 9. Bulgurlu, S. ve Sevgican, F.: Rasyonel Beslenme ve tinalı Bakım Sartlarında İvesi, Sakız ve Kıvırcık Koyunlarının Süt Verimleri Üzerinde Arastırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, İzmir, 1964, 1(1): 1–17.
- 10. Çörekçi, S.G. ve Evrim, M.: Sakız ve İmroz Koyunlarının Yarı Entansif Koşullardaki Verim Performansları Konusunda Karşılaştırılmalı Araştırmalar. II. Süt Verimi, Yapağı Verimi ve Yapağı Özellikleri. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 2000a, (24): 545–552.
- 11. Çörekçi, S.G. ve Evrim, M.: Sakız ve mroz Koyunlarının Yarı Entansif Kosullardaki Verim Performansları Konusunda Karsılastırılmalı Araştırmalar. III. Bazı Çevre Faktörlerinin İncelenen Verim Özelliklerini Belirleme Düzeyleri. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 2000b, (24): 553–461.
- 12. Çörekçi, S.G. ve Evrim, M.: Sakız ve İmroz Koyunlarının Yarı Entansif Koşullardaki Verim Performansları Konusunda Karşılaştırılmalı Araştırmalar. I. Döl Verimi, Yaşama Gücü, kuzularda Büyüme. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 2001, (25): 421–429.
- 13. Demir, H.: Koyun ve Keçi Yetiştiriciliği. Teknik Yayinlari İstanbul, 1997.