İskoç Masalları’ndaki Özel İsim Çevirilerinin Van Coillie’nin Modeliyle İncelenmesi

Masallar, halk edebiyatının sözlü ve anonim eserleridir. Bir nesilden diğerine anlatı yoluyla taşınırlarken aslında ait oldukları kültürü de taşırlar. Olağanüstü olaylar, olağanüstü kahramanlar ve hayal gücü ile bezenmiş masallar nesilden nesle yolculuklarını sürdürürken bazen sözler yazıya dökülür ve yazılı eserlere dönüşürler. Bu da masalların kalıcılığını artıran bir unsurdur. Daha geniş kitlelere ulaşmaları ise ancak çeviri yoluyla mümkün olur. Bu çalışmada İskoç yazar Elizabeth Wilson Grierson’ın The Scottish Fairy Book adıyla İngilizce olarak derlediği eser ve bu eserin İskoç Masalları adıyla Derya Işık tarafından yapılmış çevirisi incelenmiştir. Çalışmanın amacı, bu eserdeki masalların içinde geçen özel isimlerin çevirisinde çevirmenin nasıl stratejiler izlediğini kuramsal dayanaklarıyla ele almak ve örneklendirmektir. Bu amaçla özel isimlerin çevirisi üzerine yapılmış çeşitli araştırmalar incelendikten sonra, bu çalışmaya zemin oluşturan kuramsal çerçeve bu konuda en çağdaş görüşlerden biri olan Van Coillie’nin (2014) özel isim çevirileri için önerdiği model ile çizilmiştir. Bu model ışığında, eserden ve çevirisinden örnek olarak seçilen özel isimler karşılaştırılarak incelenmiştir. Çevirmenin özel isimlerin çevirisinde hangi stratejileri daha çok benimsediğinin gerekçelendirmeleri de Van Coillie’nin önerdiği model kapsamındaki sınıflandırması temelinde yapılmış, elde edilen bulgular değerlendirilerek sonuç ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yazın çevirisi, masal çevirisi, özel isim çevirileri, Van Coillie modeli, İskoç masalları

Analyzing the Turkish Translations of Proper Nouns in The Scottish Fairy Book Using Van Coillie’s Model

Fairy tales are anonymous verbal works of folk literature. They are transferred from a generation to another by narration and in this way transfer the culture of the society in which they were created to successive generations. Fairy tales are embellished with extraordinary plots, extraordinary characters, and imagination and are sometimes published and become written literary works, thus increasing the permanence of fairy tales. Fairy tales can be transmitted to wider masses only by being translated. This article researches the book The Scottish Fairy Book compiled by Scottish author Elizabeth Wilson Grierson and İskoç Masalları as the Turkish translation of this literary work translated by Derya Işık. The aim of this research is to demonstrate and illustrate on the basis of a theoretical framework the strategies the translator pursued while translating the fairy tale compilation.Literary works have different perspectives for translating proper nouns. This study examines the views and strategies suggested by Van Coillie (2014) and his contemporary model of analysis for translating proper nouns in literary works in order to reveal the translator’s motives behind her decisions and preferences.

Keywords:

Literary translation, Translation of fairy tales, Translation of proper nouns, Van Coillie’s model, Scottish fairy tales,

PDF

___

Aksoy, B. (2012). Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi. Ankara: İmge Kitabevi. s.54 google scholar
Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel Serüven, Çev. Mehmet Rıfat, Sema Rıfat, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. google scholar
Baytar, İ. ve Dural, S. (2021). Çeviride özel isimler: Charles Dickens’ın A christmas Carol adlı eseri örneğinde özel isimlerin aktarımı üzerine bir inceleme. Rumelide dil ve edebiyat araştırmaları dergisi, 23, s. 999-1011. google scholar
Davies, E. E., 2003. A Goblin or a Dirty Nose? The translator: studies in intercultural communication, 9 (1), pp.65-100. google scholar
Dinçkan, Y. (2020). Yazın Çevirisi ve Kültür İlişkisi: Adı Aylin Romanının Türkçeden İngilizceye Çevirisinde Deyimlerin Aktarımı, E. Uluşahin, (Ed.), Çeviriye kültürel bakış kitabı içinde., Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, s. 301-325. google scholar
Ece, A. (2010). Edebiyat çevirisinin ve çevirmeninin izinde. İstanbul: Sel Yayıncılık. s.7 google scholar
Göktürk, A. (2006). Sözün ötesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. s. 143 google scholar
Grierson, E.W. (1910). The Scottish fairy book. U.S.A., Philadelphia & New York J. B. Lippincott Company. [https://www.gutenberg.org/files/37532/37532-h/37532-h.htm] google scholar
Grierson, E.W. (2021). İskoç masalları. (D. Işık, Çev.). İstanbul: Maya Kitap. google scholar
Gutierrez, Rodriguez, M. M. (2003). The problem of the translation of proper names in Harry Potter and the Lord of the Rings. Es, 25, 123-136. google scholar
Hermans, T. (1988). On translating proper names, with reference to De Witte and Max Havelaar. In M. J. Wintle (Ed.), Modern dutch studies. essays in honour of Professor Peter King on the occasion of his retirement (pp. 11-24).London/Atlantic Highlands: The Athlone Press. google scholar
Jaleniauskiene, E. & Cicelyte, V. (2009). The strategies for translating proper names in children’s literatüre. Studies About Languages, 15, p. 31-42. google scholar
Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. 11. Baskı. Ankara: 3A. google scholar
Newmark, P. (1988). A textbook of translation. New York: Prentice Hall. google scholar
Nord, C. (2003). Proper names in translations for children: Alice in Wonderland as a case in point. Meta, 1(2), p.182-196. google scholar
Oruç, Ş. & Çağır, S. (2020). Features of storytellers according to storytellers, İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 707-723. google scholar
Shchurik, N. V. (2017). The Translation of Proper Names in Folklore, Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences 4 (2017 10) 591-597. DOI: 10.17516/1997-1370-0068. google scholar
Valentine, T., Brennen, T., Bredart, S. (2002). The cognitivepsychology ofproper names: On the importance of being ernest. London & New York: Routledge, p.4. google scholar
Van Coillie, J. (2006). Character names in translation: A functional approach. In J. Van Coillie, & W. P Verschueren (Eds.), Children’s literature in translation: Challenges and strategies (pp. 123-139). Manchester & Kinderhook: St. Jerome Publishing. google scholar
Van Coillie, J. (2014). “Character names in translation”. Children’s literature in translation, challenges and strategies. Eds.: J. Van Coillie and W. P. Verschueren. New York: Routledge, 123-139. google scholar
Zarei, R. & Norouzi, S. (2014). Proper nouns in translation: Should they be translated? International Journal ofApplied Linguistics& English Literature, 3 (6). DOI:10.7575/aiac.ijalel.v.3n.6. p.155 google scholar