Geleneksel Performans Değerlendirme Ölçütlerinin Ekonomik Katma Değere Etkisi: Bilişim Endeksi Uygulaması (XBLSM)

Amaç – Ekonomik Katma Değeri (EVA) açıklamak için geleneksel performans değerleme yöntemlerinin gücünü analiz etmektir. Yöntem – Bu çalışmada 2008-2017 yıllarında BİST Bilişim Endeksi’ndeki firmaların mali verileri analiz edilmiştir. Analizde, geleneksel performans değerleme ölçütleri olarak şu oranlar kullanılmıştır: Aktif karlılık oranı, öz sermaye karlılık oranı, hisse başı kazanç oranı, fiyat-kazanç oranı, piyasa değeri/defter değeri oranı ve satışların getirisi oranı. BİST Bilişim Endeksi’ndeki firmalar faaliyet alanlarına göre alt sektörlere ayrılmıştır. Bu alt sektörler yazılım, iletişim ve donanım pazarlamasıdır. Regresyon analizi ve oto korelasyon testleri kullanılmış ve standart sapma hesaplanmıştır. Tüm işlemler IBM SPSS Statistics 26 ile yapılmıştır. Bulgular – Bu çalışmada EVA’yı en anlamlı sonuçlarla açıklayan regresyon modelleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda yazılım alt sektörü, aktif karlılık oranı ve öz sermaye karlılık oranından oluşan model ile %71,2 oranında açıklanabilmektedir. Donanım pazarlaması alt sektörü, hisse başına kazançtan oluşan model ile %57,8 oranında açıklanabilmektedir. İletişim alt sektörü, öz sermaye karlılık oranı ve satışların getirisinden oluşan model ile %52,6 oranında açıklanabilmektedir. Yazılım alt sektöründeki firmaların 10 yıllık EVA değerlerinin standart sapmasının diğer alt sektör firmalarına göre daha düşük olduğu hesaplanmıştır. Tartışma – BİST Bilişim Endeksi’ndeki firmaları faaliyet konularına göre ayırarak analiz etmek, faaliyet alanlarının dinamiklerinden kaynaklı olarak farklı sonuçlar çıkarmıştır. Geleneksel performans değerlendirme ölçütleri ile en yüksek oranda açıklanabilen alt sektör yazılım olmuştur. Bu durum sektörel bazı özelliklerden olduğu düşünülmektedir. Yazılım firmalarının standart sapmalarının daha düşük olması ise yazılım sektörünün daha istikrarlı EVA ürettiğini ifade eder. Yatırımcılar, EVA tahmin modeliyle karmaşık hesaplamalar ile uğraşmayıp daha basit işlemler gerektiren hesaplamalar ile sonuca ulaşabilir. Karar süreçleri hızlanabilir.

The Effect of Traditional Performance Evaluation Criteria on the Market Value Added: Application on Informatics Index (XBLSM)

Purpose – To analyze the power of traditional performance evaluation methods to explain the Economic Value Added (EVA). Design/methodology/approach – In this study, fiscal data of companies in the BIST Informatics Index which is period between 2008-2017 years were analyzed. In the analysis the following ratios were used as traditional performance evaluation criteria: Return on assets, return on equity, earnings per share, price to earnings ratio, market to book value ratio and return on sales rate. The companies in the BIST Informatics Index are divided into sub-sectors according to by field of activity. These sub-sectors are software, communication and hardware marketing. Regression analysis and auto correlation tests were used and standard deviation was calculated. All transactions were done with IBM SPSS Statistics 26. Findings – In this study, models that explain the EVA with the most meaningful results were calculated. As a result of the research, the software sub-sector can be explained by 71.2% with the model consisting of return on assets and return on equity. The hardware marketing sub-sector can be explained by 57.8% with the model consisting of earnings per share. Communication sub-sector can be explained by 52.6% with the model consisting of equity profitability ratio and return on sales. It has been calculated that the standard deviation of the 10-year EVA values of companies in the software sub-sector is lower than that of other sub-sector companies. Discussion – Analyzing the companies in the BIST Informatics Index by analyzing them according to their fields of activity has yielded different results due to the dynamics of their fields of activity. The sub-sector software, which can be explained at the highest rate with traditional performance evaluation criteria, was software. This situation is thought to be some of the sectorial features. The lower standard deviations of software companies mean that the software industry produces more stable EVA. Investors cannot deal with complex calculations with the EVA estimation model, but can come to the conclusion with calculations that require simpler transactions. Decision processes can speed up.

PDF

___

Anderson, K., ve Brooks, C. (2006). Decomposing the Price-Earnings Ratio, Journal of Asset Management, 6 (6), 456– 469. https://doi.org/10.1057/palgrave.jam.2240195
Aslanoğlu, S., ve Zor, İ. (2006). Bilgi Varlıklarının Değerlemesi: Entelektüel Sermaye Ölçüm ve Değerleme Modelleri; Karşılaştırmalı Bir Analiz, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (29), 152-165.
Aydeniz, E. Ş. (2009). Makroekonomik Göstergelerin Firmaların Finansal Performans Ölçütleri Üzerindeki Etkisinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma: İMKB’ye Kote Gıda Ve İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (2), 263-277.
Aydın, N., Başar, M., ve Coşkun, M. (2010). Finansal Yönetim, Ankara: Detay Yayıncılık.
Birkan, R. (2015, Haziran). Finansal Performansın Ölçülmesinde Ekonomik Katma Değer ve Bankacılık Sektöründe Piyasa Değer İle İlişkisinin Analizi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
Büker, S., Aşıkoğlu, R., ve Sevil, G. (2009). Finansal Yönetim, Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
Chan, J. (2020). Economic Value Added (EVA), https://www.investopedia.com/terms/e/eva.asp (Erişim tarihi: 10 Nisan 2020).
Çakıcı, C. (2008). Ekonomik Katma Değer (EVA) Yaklaşımı, İstanbul: Beta Yayınları.
Çelik, O. (2002, Mart). İşletmelerde Bir Performans Ölçütü Olarak Ekonomik Katma Değer (EKD) ve Türk Telekom A.Ş.’ de Uygulanması, Muhasebe Bilim Dünyası, 4 (1), 21-55.
Draper, N. R., ve Smith, H. (1998). Applied Regression Analysis, New Jersey: John Wiley ve Sons, Inc. doi:10.1002/9781118625590
Emeç H. Durbin Watson Tablosu, http://kisi.deu.edu.tr//hamdi.emec/Yaz%20Okulu/Ekonometri1/durbin%20watson%20tablosu%20okuma .pdf (Erişim tarihi: 13 Nisan 2020).
Erem, I., ve Akyüz, Y. (2014). Piyasa Katma Değerini Açıklamada Ekonomik Katma Değerin Geleneksel Performans Ölçütleri Karşısındaki Durumunun İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (3), 371-385.
Goodman, D. A., ve Peavy, J. W. (1983). Industry Relative Price-Earnings Ratios as Indicators of Investment Returns, Financial Analysts Journal, 39 (4), 60-66. doi:https://doi.org/10.2469/faj.v39.n4.60
Gürbüz, A. O., ve Ergincan, Y. (2004). Şirket Değerlemesi Klasik ve Modern Yaklaşımlar, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Hayes, A. (2020). Return on Sales, https://www.investopedia.com/terms/r/ros.asp (Erişim tarihi: 09 Nisan 2020).
Higgins, R. (2009). Analysis for Financial Management, New York: McGraw Hill/lrwın.
Horasan, E., ve Yılmaz, T. (2019, Haziran). Türk İmalat Şirketlerinde Piyasa Katma Değerini (MVA) Açıklayan Ekonomik Katma Değer mi Yoksa Karlılık mı?, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (41), 295-315. doi:10.31795/baunsobed.580589
İçke, B. T., ve Aytürk, Y. (2011, Ocak). Fiyat-Kazanç Oranı Etkisinin Değer Yatırım Stratejileri Kapsamında Analizi: İMKB İçin Amprik Bir Uygulama, Marmara Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (35), 103-115.
İltaş, Y., ve Kaya, H. P. (2018). Ar-Ge Harcamalarının Hisse Başına Kara Etkisi: BİST Teknoloji Endeksi (XUTek) Firmaları Üzerine Bir Uygulama, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (1), 149-162.
Islam, R., Khan, T. R., Choudhury, T. T., ve Adnan, A. M. (2014). How Earning Per Share (EPS) Affects on Share Price and Firm Value, European Journal of Business and Management, 6 (17), 97-108.
Kuğu, T. D., ve Kırlı, M. (2013). Ekonomik Katma Değer (Eva) Ölçütünün Sermaye Yapısı İle İlişkilendirilmesi: İMKB’de Bir Uygulama, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (1), 171-180.
Mcclure, B. (2019), Investors Need a Good WACC, https://www.investopedia.com/articles/fundamental/03/061103.asp (Erişim tarihi: 13 Nisan 2020)
Nakhaei, H., ve Hamid, N. I. (2013). The Relationship Between Economic Value Added, Return on Assets, and Return on Equity with Market Value Added in Tehran Stock Exchange (TSE), Global Business and Finance Research Conference in Taipei, Taiwan, 28-29 October 2013, 1-9.
Önal, Y. B., Kandır, S. Y., ve Karadeniz, E. (2006). Piyasa Katma Değeri (MVA) İle Finansal Performans Ölçütleri Arasındaki İlişkinin Ölçülmesi: İMKB’ye Kote 5 Turizm İşletmesini Üzerine Bir Uygulama, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi (20), 13-30.
Top, D. (2013). Ekonomik Katma Değer (EVA) ve Piyasa Katma Değeri'nin (MVA) Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi ve İMKB'de Bir Uygulama, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Uysal, M., ve Günay, S. (2001). Durbin-Watson Ölçütüne Göre Kararsızlık Bölgesinde Bulunan Negatif Otokorelasyon İçin Bazı Testler, Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2 (2), 277-284.
Weissenrieder, F. (1997). Value Based Management: Economic Value Added or Cash Value Added?, Gothenburg Studies in Financial Economics. doi:10.2139/ssrn.156288
Yavuz, S. (2009). Hataları Ardışık Bağımlı (Otokorelasyonlu) Olan Regresyon Modellerinin Tahmin Edilmesi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (3), 123-139.