Teoman ERDAĞ, Murat YAŞLIOĞLU

Farklı Rekabet Stratejileri Benimseyen İki Havayolu İşletmesinin Kabin Görevlileri Tarafından Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Sessizliğe Etkisinin Karşılaştırması

Amaç – Farklı rekabet stratejileri benimseyen havayollarının kabin görevlileri tarafından algılan örgütsel desteğin, örgütsel sessizlik üzerinde farklı etkileri olduğunu ortaya koymak ve kabin görevlilerinin mesleki bilgi ve tecrübelerini havayolu yönetimi ile paylaşmasının rekabet üstünlüğü elde edilmesindeki önemi hakkında literatüre ve sektöre katkıda bulunmak. Yöntem – Farklı iş modeli benimsemiş iki havayolunun kabin görevlilerine anket uygulanarak elde edilen veriler SPSS 22 ve AMOS 24 istatistik programları aracılığıyla test edilmiştir. Yapısal eşitlik modellemesi kullanılarak ulaşılan analiz sonuçları araştırmanın hipotezlerini doğrulamıştır. Bulgular – Havayolu işletmesinin benimsediği rekabet stratejisi, kabin görevlilerinin algıladığı örgütsel destek ve örgütsel sessizlik düzeylerinin farklılaşmasına neden olmaktadır. Algılanan örgütsel destek, düşük maliyetli havayoluna göre tam hizmet sağlayıcı havayolunun kabin görevlilerinin savunmacı ve korumacı sessizlik düzeyleri üzerinde daha etkili olurken, düşük maliyetli havayolunun kabin görevlilerinin kabullenici sessizlik düzeyi üzerinde daha etkili olmaktadır. Tartışma – Havayolunun benimsediği rekabet stratejisine göre uyguladığı iş modeli; örgüt yapısı, örgüt kültürü ve insan kaynakları uygulamaları ile birlikte kabin görevlilerinin algıladıkları örgütsel destek ve örgütsel sessizlik düzeyleri üzerinde etkili olmaktadır.

Comparison of the Effect of Perceived Organizational Support on Organizational Silence by Cabin Attendants of Two Airline Companies Adopting Different Competitive Strategies

Purpose – To reveal that organizational support perceived by cabin crews of airlines that adopt different competitive strategies has different effects on organizational silence and to contribute to the literature and the sector on the importance of sharing cabin crew's professional knowledge and experience with airline management Design/methodology/approach – The data obtained by applying a questionnaire to the cabin attendants of two airlines, which adopted different business models, was tested through SPSS 22 and AMOS 24 statistical programs. The analysis results obtained using structural equation modeling (SEM) confirmed the hypotheses of the research. Findings – The competitive strategy adopted by the airline company causes differentiation of the levels of organizational support and organizational silence perceived by cabin crew members. Perceived organizational support has more impact on the defensive and protective silence levels of the full-service carrier airline's cabin crews than the low-cost airline, while more on the accepting silence level of the low-cost airline's cabin crews. Discussion – The business model applied by the airline according to its competitive strategy, together with its organizational structure, organizational culture, and human resources practices, it affects the organizational support and organizational silence levels perceived by cabin crew members.

PDF

___

Acaray, A. (2014). Örgüt Kültürü, Örgütsel Sessizlik ve İşten Ayrilma Niyeti Arasindaki İlişkilerin İncelenmesi, Dokora Tezi, Kocaeli, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akçin, K., Erat, S., Alnıaçık, Ü. ve Çiftçioğlu, A.B. (2017). Effect of Perceived Organizational Support On Organizational Silence And Task Performance: A Study On Academicians. Journal of Global Strategic Management, 11(1), 35- 43.
Akdil, A., Akpınar, A.T. (2016). Classification Of Passenger Airlines in Turkey Based On Porter’s Generic Strategies. Porter'in Jeneric Stratejilerine Dayalı Olarak Türkiye'deki Havayollarının Sınıflandırılması in IMDA 25. World Business Congress, Londra.
Akpınar, A. T. ve Erdağ, T. (2018). Sustainable Performance Assessment System Model Suggestion for Cabin Crew in Different Airlines in 7. International Congress on Current Debates in Social Science April 19-21, 2018, İstanbul, Turkey, 91
Aktan, C. C. ve İstiklal, Y. V. (2004), Rekabet Gücü ve Rekabet Stratejileri, Ankara, TİSK Yayını
Aktaş, H. ve Şimşek, E. (2014). Örgütsel Sessizlik ile Kişilik ve Yaşam Doyumu Etkileşimi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121-136.
Albright, J. J. ve Park, H. M. (2009). Confirmatory Factor Analysis Using Amos, LISREL, Mplus, and SAS/STAT CALIS. Working Paper. The University Information Technology Services (UITS) Center for Statistical and Mathematical Computing, Indiana University
Allen, D. G., Shore, L. M. ve Griffeth, R. W. (2003). The Role of Perceived Organizational Support and Supportive Human Resource Practices in The Turnover Process. Journal of Management, 29(1), 99-118.
Alparslan, A. M. ve Kayalar, M. (2012). Örgütsel Sessizlik: Sessizlik Davranışları ve Örgütsel ve Bireysel Etkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 136- 147
Aubé, C., Rousseau, V. ve Morin, E. (2007). Perceived Organizational Support and Organizational Commitment: The Moderating Effect of Locus of Control and Work Autonomy. Journal of Managerial Psychology, 22., 479- 495.
Baran, B., Shanock, L. ve Miller, L. (2012). Advancing Organizational Support Theory into the Twenty-First Century World of Work. Journal of Business and Psychology, 27(2)
Başusta, N. B. ve Gelbal, S. (2015). Gruplararası karşılaştırmalarda ölçme değişmezliğinin test edilmesi: PISA öğrenci anketi örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 80-90.
Bieger, T. ve Agosti, S. (2005). Business Models in The Airline Sector- Evolution and Perspectives, Auerbach, S., Baum, H. ve Delfmann, W. (Ed.), Strategic Management in The Aviation Industry, Kölner Wissenschaftsverlag, Köln.
Bogosian, R. ve Stefanchin, J. E. (2018). Employee Silence Is Not Always Consent. Rutgers Business Review, 3(2).
Börü, D. ve Güneşer, B. (2006). Algılanan Örgütsel Destek ve Lider Üye Etkileşiminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile İlişkisi ve Güvenin Rolü. Öneri Dergisi, 7(25), 43- 58.
Canöz, N. (2017). Türkiye’deki Havayolu İşletmelerinin Hizmet Anlayışlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20(2), 194.
Çöp, S. ve Öztürk, Y. (2017). Lider- Üye Etkileşiminin Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 37- 68.
Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Yönetim ve Ekonomi. 17(2) 183- 206.
Dedahanov, A. T., Kim, C. ve Rhee, J. (2015). Centralization and Communication Opportunities as Predictors of Acquiescent or Prosocial Silence. Social Behavior And Personality, 43(3), 481-492.
Dinçer, Ö. (2013), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası 9. Baskı, İstanbul, Alfa Yayım
Doganis, R. (2006). The Airline Business, Second Edition, New York, Routledge.
Duman, H., Özpeynirci, R., Yücenurşen, M. ve Apak, İ. (2014). Girişimcilik Açısından Porter’ ın Jenerik (Rekabet) Stratejileri ve İşletme Performansına Etkisi in ICE 14 VI International Congress on Entrepreneurship, Bishkek/ Kyrgyzstan, s. 515- 522.
Dyne, L. V., Ang, S. ve Botero, I. C. (2003). Conceptualizing Employee Silence and Employee Voice as Multidimensional Constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S. ve Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 71, 500-507.
Eisenberger, R., Cummings, J., Armeli, S. ve Lynch, P. (1997). Perceived Organizational Support, Discretionary Treatment, and Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 82(5), 812- 820.
Eisenberger, R., Glenn P. M. ve William, D. P. (2016). Optimizing Perceived Organizational Support to Enhance Employee Engagement. SHRM-SIOP Science of HR Series.
Eraslan, M., Karanfil, A. Y., Akgül, M. H. ve Korkmaz, S. (2017). Üniversiteler Arası Spor Müsabakalarına Katılan Muay Thai Sporcularının Şiddet Eğilimlerinin Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(22), 404- 412.
Erenler Tekmen, E. (2016). Çalışan Sessizlik Davranışının Azaltılmasında Algılanan Örgütsel Destek Etkili Midir? Örgütsel Davranış Araştırmaları Dergisi, 1(1), 53- 75.
Ergun, E. ve Yılmaz, O. (2013). Entelektüel Sermayenin, Rekabet Ve Yenilikçilik İle İlişkisine Literatür Açısından Genel Bir Bakış. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. 8(1), 129- 134.
Giorgi, G., Dubin, D. ve Perez, J. F. (2016). Perceived Organizational Support for Enhancing Welfare at Work: A Regression Tree Model. Frontiers in psychology, 7, 1770.
Göktaş Kulualp, H. ve Çakmak, A. F. (2016). Örgütsel Sessizlik Türlerini Etkileyen Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli ile Belirlenmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 123- 146.
Göktaş Kulualp, H., Ömer, H. ve Ömer, S. (2019). Destekleme Davranışı ve Sosyal Değişim Teorisi Kapsamında Kırsal Turizmin Etkilerinin Değerlendirilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8. 655-678.
İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). LISREL Ve AMOS Programları Kullanılarak Gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Analizlerine İlişkin Sonuçların Karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 26- 42.
Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013). Öğretmenler İçin Örgütsel Sessizlik Ölçeği Geliştirme Çalişması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 167- 182.
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (Vol. 5), Ankara, Asil Yayın Dağıtım.
Kanbur, E. (2018). Çalışanların Olumsuz Değerlendirilme Korkusunun Örgütsel Sessizlik Üzerine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 382-402.
Karabey, C. N. (t.y.), Rekabet (İş Birimi) Stratejileri, Erzurum, Atatürk Üniversitesi AÖF
Karacaoğlu, K. ve Cingöz, A. (2009). İş Gören Sessizliğinin Kaynağı Olarak Liderlik Davranışı ve Örgütsel Adalet Algısı. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı 21-23 Mayis 2009 Eskişehir, 700- 707
Kaya, N. (2013), Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde (KOBİ) Stratejik Yönetim, Ankara, Detay Yayıncılık
Kazancoğlu, İ. (2011). Havayolu Firmalarında Müşteri Sadakatinin Yaratılmasında Kurum İmajının ve Algılanan Hizmet Kalitesinin Etkisi, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (21), 130-158
Kızrak, M. ve Yeloğlu, H. O. (2016). Öğrenmeye Adanmışlık Ve Algılanan Örgütsel Destek Değişkenleri İle Prososyal Ses Ve Sessizlik Üzerine Bir Model Önerisi in IV.Örgütsel Davranış Kongresi 4-5 Kasım 2016, Adana, Türkiye, 490
Koch, B. (2010). Aviation Strategy and Business Model, Wald, A., Fay, C. ve Gleich, R. (Ed.), Introduction to Aviation Management, Berlin, LIT Verlag
Koçoğlu D. ve Kantar, M. (2016), Türkiye Madencilik Sektörünün Beş Güç Modeli ile Değerlendirilmesi, İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 3(1), 2- 3.
Kurtessis, J. N., Eisenberger, R., Ford, M. T., Buffardi, L. C., Stewart, K. A. ve Cory, S. A. (2017). Perceived Organizational Support: A Meta-Analytic Evaluation of Organizational Support Theory. Journal of Management, 43(6): 1854- 1884.
Küçükönal, H. ve Korul, V. (2002). Havayolu İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), s.67-90.
Levent, F. (2014). Yönetim Teorileri ve Yeni Yönetim Yaklaşımları, Çelikten, M. ve Özbaş, M. (Ed.), Eğitim Yönetimi, İstanbul, Lisans Yayıncılık
Levinson, H. (1965). Reciprocation: The Relationship Between Man and Organization. Administrative Science Quarterly, 9(4), 370–390
Loi, R., Hang-Yue, N. ve Foley, S. (2006). Linking Employees’ Justice Perceptions to Organizational Commitment and Intention to Leave: The Mediating Role of Perceived Organizational Support. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 79: 101–120.
Turgut, M. ve Akbolat, M. (2017). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Sessizlik İlişkisine Yönelik Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3), 357-
Morrison, E. ve Milliken, F. (2000). Organizational Silence: A Barrier to Change and Development in a Pluralistic World. The Academy of Management Review, 25(4), 706-725.
Mutlu, S. ve Sertoğlu, A. E. (2018). Düşük Maliyetli ve Tam Hizmet Sunan Havayolları Müşterilerinin Hizmet Kalitesi Beklentilerinin Karşılaştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi. 10(1), 528- 550.
Okumuş, A. ve Asil, H. (2007). Hizmet Kalitesi Algılamasının Havayolu Yolcularının Genel Memnuniyet Düzeylerine Olan Etkisinin İncelenmesi. İ.Ü. İşletme Fakültesi İşletme Dergisi, 36(2), 07–29
Önen, V. (2016). Geleneksel Havayolları ile Düşük Maliyetli Taşıyıcılar Arasındaki Stratejik Yönetim ve Pazarlama Karması Farklılıklarının İçerik Analizi, THY-Pegasus Karşılaştırması. International Journal of Academic Value Studies, 2 (6): 63-94
Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan Örgütsel Destek İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi, 18(2), 113- 130.
Özgen, H., Öztürk, A. ve Yalçın, A. (2002). İnsan Kaynakları Yönetimi, Adana, Nobel Kitabevi.
Pinder, C. ve Harlos, K. (2001). Employee Silence: Quiescence and Acquiescence as Responses to Perceived Injustice. Research in Personnel and Human Resources Management, (20), 331-369.
Reichmuth, J. (2008). Analyses of The European Air Transport Market- Topical Report: Airline Business Models. Köln: Air Transport and Airport Research, DLR. 1.01.
Rhoades, L. ve Eisenberger, R. (2002). Perceived Organizational Support: A Review Of The Literature. Journal Of Applied Psychology, 87(4), 698-714.
Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2013). Örgütsel Davranış 14. baskı, Erdem, İ. (Çev.), Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
Rouby, I. (2018). A New Business Model: Low Cost Carriers (The Case of EasyJet). Global Review of Research in Tourism, Hospitality and Leisure Management (GRRTHLM), 4(1), 608- 631.
Shaw, Stephen (2007). Airline Marketing and Management. Burlington, Ashgate Publishing Company.
SHGM. (2018), Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/talimatlar/2018/SHTFTL_Rev02.PDF (Erişim tarihi: 15 Nisan 2019)
Shore, L. M. ve Shore, T. H. (1995). Perceived Organizational Support And Organizational Justice, Cropanzano, R. ve Kacmar, K. M. (Ed.), Organizational Politics, Justice, And Support: Managing Social Climate At Work, Wesport, CT: Quorum Press.
Stassen, M. ve Ursel, N. D. (2009). Perceived Organizational Support, Career Satisfaction, And The Retention Of Older Workers. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82(1), 201–220.
Şehitoğlu, Y. ve Zehir, C. (2010). Türk Kamu Kuruluşlarında Çalışan Performansının, Çalışan Sessizliği ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Bağlamında Incelenmesi. Amme İdaresi Dergisi, 43(4), 87-110.
Şengür, F. ve Şengür, Y. (2012). Havayolu İş Modelleri: Kavramsal Bir Analiz, Ceyhan A., Çakar, U, Öztürk, E.B., Alakavuklar, O. N. ve Kılıçaslan Gökoğlu, S. in 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi
Şengür, F. ve Şengür, Y. (2017). Airlines Define Their Business Models: A Content Analysis. World Review of Intermodal Transportation Research, 6(2), 141- 154
Taşçı, D. ve Yalçınkaya, A. (2015). Havayolu Sektöründe Yeni Bir İş Modeli: Bağlı Düşük Maliyetli Havayolu (Airline Within Airline) Modeli ve Anadolujet Örneği Bağlamında Bir Karşılaştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(2), 177- 201
Taşkıran, E. (2010). Liderlik Tarzının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Adaletin Rolü ve Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul
Tayşir, E. A. (2010). Bir İşletmenin Uyguladığı Farklılaştırma Stratejisinin Pazarın Kurumsal Değişimi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Kupon Pazarı Örneği. Öneri, 9(34), 163- 172.
Türe, A. ve Yıldırım, A. (2018). Algılanan Örgütsel Destek Ölçeğinin Hemşirelikte Geçerlik ve Güvenirliği. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 5(1), 9-18. Ülgen, H. ve Mirze, K. 2018. İşletmelerde Stratejik Yönetim 9. Baskı, İstanbul, Beta Basın Yayın Dağıtım
Wensveen, J.G. (2007). Air Transportation: A Management Perspective, Sixth Edition, Hampshire, Ashgate Publishing Limited.
Wit, J. G., Zuidberg, J. (2012). The Growth Limits of The Low Cost Carrier Model. Journal of Air Transport Management, (21), 20.
Yalçınsoy, A. (2017). Örgütsel Sessizlik ve Sonuçları. The Journal of Social Science, 1, 1-19.
Yalçınsoy, A. (2018). Algılanan Örgütsel Sessizlik ve İşgören Sessizliği Davranışının İşgören Performansına Etkisinin Analizi. The Journal of Social Science, 2(3), 1-11
Yaşlıoğlu, M. M. (2017), Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması, Istanbul Business Research, 46, 74-85.
Yeşil, A. (2018). Örgütlerde Değişimin Önemi Ve Değişim Yönetimi Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(5), 307-323
Yıldız, A. ve Fırat, A. (2017). Havayolu Yolcu Pazarı Bölümlerinin İncelenmesi. International Journal of Academic Value Studies, 3(15), 242.
Yıldız, B. ve Çiğdem, Ş. (2018). Havayolu Hizmet Kalitesinin Müşteri Memnuniyeti Üzerindeki Etkisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle Analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 235-254
Yumuşak, İ. G. (2008). Beşeri Sermayenin İktisadi Önemi ve Türkiye'nin Beşeri Sermaye Potansiyeli. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 55, 4-48.
Yurdagül M., Yaşlıoğlu, M. ve Semerciöz, F. (2016). Effects of Trust on Job Satisfaction and Mediatory Role of New Identification between Trust and Job Satisfaction in Mergers. International Journal of Managerial Studies and Research, 4, 54-67.
Yürür, S., Sayılar, Y., Yeloğulu, O. H. ve Sözen, H. C. (2016). Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Sessizliğin Önlenmesindeki Rolü. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 2(3), 26.