Hadislerde temsîlî anlatım
Hz. Peygamberin Allahtan vahiy yoluyla aldığı Kuran-ı Kerîm, birçok açıdan olduğu gibi, edebî yönden de mucizdir. Allahın muciz sözlerini açıklayıp anlatmak gibi vazifeleri olan Hz. Peygamber de risâlet görevini ifa ederken Arap dilinin anlatım imkânlarından istifade etmiş ve yeri geldikçe edebi bir dil kullanmıştır. Peygamberimiz, dinin evrensel mesajlarınaktarırken dolaysız anlatıma başvurduğu gibi, Arap edebiyatının mecâz, teşbih, istiare, temsil, kinaye vb. anlatım tarzlarını da kullanmıştır. Bu makalede Hz. Muhammedin anlatım üslûbu ve hadislerdeki temsîlî anlatım örnekleri ele alınacaktır.
Representational expression in hadiths
The Quran, which the Prophet has taken from Allah through the revelation, is sententious in literary aspects as well. The prophet, who has the responsibility of explaining and describing the sententious expressions of Allah, benefited from the expression opportunities of the Arabic language and used a literary language in places while performing his epistle task. While transferring the universal messages of the religion, our prophet both used direct speech and narrative styles of Arabic language such as metaphor, simile, methapor, representation, allegory and etc. In this article, Hz. Muhammad s narrative style and allegorical narrative examples in Hadiths will be discussed.
___
- Abdulcelil Bilgin, Kurandaki Deyimler ve Zemahşerînin Keşşafı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2008.
- Abdullah b. Abdirrahman, Dârimî, es-Sunen, nşr. Hüseyin Selîm Esed, Dârul-Muğnî, Riyâd 2000.
- Abdullah b. Müslim, İbn Kuteybe, Tevilü Muhtelifil-Hadîs, thk. Abdülkâdir Ahmed Atâ, Müessetül-Kütübis-Sekâfiyye, Beyrut 1988.
- Adem Dölek, Hadîslerde Teşbih ve Temsiller, Yeni Akademi Yayınları, İstanbul 2006.
- Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî, Fethul-Bârî bi Şerhi Sahîhil-Buhârî, Dârul-Marife, Beyrut ts.
- Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Şuayib Arnavut vd., Müessestür-Risâle, Beyrut 2001.
- Ahmed Hâşimî, Cevâhirul-Belâğa fîl-Meânî vel-Beyân vel-Bedi, el-Mektebetul- Asriyye, Beyrut 1999.
- Ahmed b. Muhammed et-Tahâvî, Şerhu Müşkilil-Âsâr, thk. Şuayb Arnavût, Müessesetür-Risâle, Beyrut 1994.
- Ahmed b. Şuayb en-Nesâî, es-Sünen, thk. Hasan Abdul-Menâim Şelbî, Müessestür- Risâle, Beyrut 2001.
- Ali b. Muhammed eş-Şerîf el-Cürcânî, Kitâbut-Tarîfât, Mektebetu Lübnan, Beyrut 1985.
- Amr b. Bahr el-Câhız, el-Beyân vet-Tebyîn, thk. Abdusselâm Muhammed Harun, Mektebetul-Hancî, Kahire 1998.
- Ayhan Tekineş, Hadisleri Anlama Problemi, Işık Yayınları, İstanbul 2002.
- Bedruddîn Mahmud b. Ahmed el-Aynî, Umdetul-Kârî Şerhu Sahîhil-Buhârî, Dârül- Kütübil-İlmiyye, Beyrut 2001.
- Ebuş-Şeyh Abdullah b. Muhammed b. Cafer el-Isbahânî, Kitâbul-Emsâl fîl-Hadîsin- Nebevî, thk. Abdülalî Abdülhamîd, ed-Dârus-Selefiyye, Bombay 1982.
- Hasan b. Abdirrahman b. Hallâd er-Râmehurmuzî, Kitâbu Emsâlil-Hadîs, thk. Abdul- Alî Abdulhamîd el-Azamî, ed-Dârus-Selefiyye, Bombay 1404.
- Hikmet Akdemir, Belâğat Terimleri Ansiklopedisi, Nil Yayınları, İzmir 1999.
- İbrahim Bayraktar, Edebî ve İlmî Açıdan Hadîs, Işık Yayınları, İzmir 1993.
- İsmail Durmuş, Mecaz md, DİA, İstanbul 2003, XXVIII, 217-220.
- İsmail Durmuş, Teşbih md, DİA, İstanbul 2011, XL, 553-556.
- İsmail Durmuş, Mesel md, DİA, Ankara 2004, XXIX, 293-297.
- İsmail Durmuş, Temsil md, DİA, İstanbul 2011, XL, 434-435.
- İsmail Durmuş, Kinaye md, DİA, Ankara 2002, XXLI, 34-36.
- İsmail Durmuş ve İskender Pala, İstiare md, DİA, İstanbul 2001, XXIII, 315-318.
- Mâlik b. Enes, el-Muvatta, thk. Ebû Usame Selîm b. İyd, Amman 2003.
- M. Akif Özdoğan, Arap Dili ve Edebiyatı Kaynaklarında Hz. Peygamberin Dil ve Edebiyattaki Yerine Bir Bakış, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi (www. dinbilimleri.com), Samsun 2005, V, sayı: 4, s. 224-242.
- Mehmet Erdoğan, Kırk Mesel Hadis, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2009, s. 21-23.
- M. Vecih Uzunoğlu, Hz. Peygamberin Edebî Yönü, DEÜİFD, İzmir 2010, Sayı: 32, s. 41-76.
- M. Yaşar Kandemir, Mesel md, DİA, Ankara 2004, XXIX, 297-299.
- Muammer Bayraktutar, Hadislerde Mecâzî Anlatım, Yayınevi, Ankara, 2010.
- Muhammed Alî es-Sâbûnî, Min Kunûzis-Sünne, el-Mektebetul-Asriyye, Beyrut 2009.
- Muhammed b. İsmâil el-Buhârî, el-Câmius-Sahîh, el-Matbaatus-Selefiyye, Kahire 1980.
- Muhammed b. Îsâ, Tirmizî, es-Sunen, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Dâru İhyâit- Turasil-Arabîyye, Beyrut ts.
- Muhammed b. Lütfî es-Sabbâğ, et-Tasvîrul-Fennî fîl-Hadîsin-Nebevî, el-Mektebul- İslâmî, Beyrut 1988.
- Muhammed b. Mükerrem, İbn Manzûr, Lisânul-Arab, Dârul-Maârif, Kahire ts.
- Muhammed Şemsül-Hakk el-Azimâbâdî, Avnül-Mabûd Şerhu Süneni Ebî Dâvûd, el- Mektebetus-Selefiyye, Medine 1968.
- Muhammed b. Yezîd, İbn Mâce, es-Sunen, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dârul- Fikr, Beyrut ts.
- Muhittin Uysal, Hadis Meselleri (Mahiyet, Literatür, Örnekler), SÜİFD, Konya 2007, Sayı: 23, s. 73-104.
- Muhittin Uysal, Hz. Peygamberin Dil Yönü ve Edebiyat Literatüründe Geçen Hadislerde Belâğat, Marife, Konya 2006, Sayı: 2, s. 53-85.
- Muhyiddîn Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Şeref en-Nevevî, el-Minhâc fî Şerhi Sahîhi Müslim, el-Matbaatül-Mısriyye bil-Ezher, Mısır 1929.
- Mustafa Çağrıcı, Hakikat md, DİA, İstanbul 1997, XV, 177-178.
- Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, Dâru Tayyibe, Riyâd 2006.
- Nasrullah Hacımüftüoğlu, Beyân md, DİA, İstanbul 1992, VI, 22.
- Numan Yazıcı, Hadiste Emsâl, Rağbet Yayınları, İstanbul 2007.
- Nusrettin Bolelli, Belâğat (Beyân-Meânî-Bedî İlimleri), M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2009.
- Ramazan Kazan, Edebî Üslûp Açısından Hadis Metinleri, (Basılmamış Doktora Tezi), SDÜSBE, İsparta 2005.
- Ramazan Kazan, İbn Dureydin el-Muctena Adlı Eserindeki Hz. Peygamberin Vecizeleri ve Edebî Özellikleri, Nobel Yayın, Ankara 2012.
- Sadık Cihan, Günümüzde Hadisin Anlaşılmamasındaki Temel Sebepler, Hadisin Dünü-Bugünü ve Geleceği Sempozyumu, Samsun 1993.
- Sadık Kılıç, Kuran ve Hadislerde Temsili Anlatım Örnekleri, İslâmî İlimler Dergisi, Ankara 2010, c. 5, Sayı: 1, s. 11-40.
- Saduddîn et-Teftazânî, Muhtasarul-Meânî, Salâh Bilici Kitabevi, İstanbul 1974.
- Salih Şengezer, Hadîslerde Kinâye Üslûbu, Yeni Ümit Dergisi, İstanbul 2011, yıl: 24, Sayı: 94.
- Süleymân b. Eşas, Ebû Dâvûd, es-Sunen, Beytu Efkârud-Devliyye, Riyâd 1999.
- Yusuf el-Karadavî, Sünneti Anlamada Yöntem, çev. Bünyamin Erul, Nida Yayıncılık, İstanbul 2009.
- eş-Şerîf er-Râzî, el-Mecâzâtün-Nebeviyye, thk. Taha Muhammed ez-Zeytî, Dârul- Edvâ, Beyrut 1986.
- Taceddin Uzun, Hz. Peygamberin Belâğat ve Fesahatı, Makâlât, Konya 1999, Sayı: 2, 131-155.
- Yavuz Köktaş, Hadislerin Anlaşılmasında Mecâz Bilgisi: eş-Şerîf er-Radî ve el- Mecâzatün-Nebeviyye, Ekev Akademi Dergisi, Erzurum 2001, s. 175-189.