Mehmet DİNÇOĞLU

376

Hz. Peygamber'in günlük istiğfar sayılarıyla ilgili hadislerinin yorumunda hakikat-kinaye ikilemi

Hadislerden hüküm elde etme sürecinde metinlerde geçen sayısal değerler, hakiki anlamlarıyla kullanıldıklarında başka, kinaye olarak kullanıldıklarında ise daha başka çıkarsamalarda bulunulmasına, keza değişik sünnet anlayışlarının oluşmasına neden olmaktadırlar. Bu makalede, Hz. Peygamberin günde yetmiş veya yüz defa tövbe ve istiğfarda bulunduğunu ifade eden hadis metinleri esas alınmış, metinlerdeki sayısal değerler hem hakikat hem da kinaî anlamlarıyla ele alınıp yorumlanmışlardır. Bu çerçevede sayısal değerlerin hangi anlamlarıyla ele alındığına dair yapılacak tercih sonucunda oluşacak yorum farkı ve bunun sünnet anlayışının şekillenmesindeki etkisi ortaya konmaya çalışılmıştır.

(The dilemma between the truth and allusion in the interpretation of hadith about the daily praying for forgiveness number of Hz Prophet)

In the process of obtain a judgment of hadith, it brings about different deducing when the numerical values which are mentioned in the texts are used in the meaning of truth or allusion, likewise it cause different understanding of sunna. In this essay, it is taken as a basis of the hadith texts which express that hz prophet ask for forgiveness from Allah seventy or a hundred times a day, the numerical values in the texts are contextualised and interpreted in the meaning of both truth and allusion. In this respect it is brought up interpretation difference which will consist at the and of the decision about whether the numerical values are used in the meaning of truth or allusion and the effect of that on taking on a shape in the understanding of sunna.
PDF

___

  • Abd b. Humeyd, Müsned, (thk. Subhî el-Bedrî) Mektebetü’s-Sünne, Kahire, 1988, Abdulkahir Cürcanî, Delâilü’l-’İcâz fî İlmi’l-Meânî, (tah. Muhammed el-Tüncî), Dâru’l- Kütübi’l-Arabî, III. Bsk., Beyrut 1999, s.69.
  • Abdulkâhir Cürcânî, Esrâru’l-Belâğa fî Ilmi’l-Beyân, Dâru’l-Mârife, Beyrut 1982.
  • Abdullah b. Abdurrahman Darimi, Sünenu Darimî, Daru İbn Hazm, Beyrut, 2002.
  • Abdurrahman b. Muhammed İbn Ebî Hatim er-Razî, Kitabu’l-Cerh ve’t-Ta’dil, I-IX, Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, Beyrut 1952.
  • Abdülcelil Bilgin, “Hakikat ve Mecaz Bağlamında İngilizce Meallerle İlgili Analitik Bir İnceleme”, SÜİFD 30, Güz 2010, Konya, 2010, s.120-121.
  • Abdülcelil Bilgin, Kur’an’daki Deyimler ve Zemahşeri’nin Keşşaf’ı, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2008.
  • Ahmed b. Ali İbn Hacer el-Askalanî, Fethu’l-Barî Şerhu Sahihi’l-Buharî, (thk. Abdulaziz b. Abdilah b. Baz ve Muhammed Fuâd Abdulbakî), I- XIII +Fihrist, Daru’s- Selâm ve Daru’l-Feyha, Dımaşk, 2000.
  • Ahmed b. Hanbel, Musned, Beytü’l-Efkar ed-Devliyye, Beyrut 2004.
  • Ahmed b. Şu’ayb b. Ali b. Sinan en-Nesaî, Sünenü’n-Nesaî, (thk. Salih b. Abdilaziz b. Muhammed) 3. Bsk. Tek cilt (s.2085-2472) Daru’s-Selam, Riyad 2000.
  • Ali Carim-Mustafa Emin, el-Belâğatü’l-Vadıha, Eda Neşriyat İstanbul, ty.
  • Ali Turgut, Tefsir Usulü ve Kaynakları, İFAV Yayınları, İstanbul 1991.
  • Bedruddîn Aynî Mahmud b. Ahmed, Şerhu Suneni Ebi Dâvud, I-VI+fihrist, (thk. Abu’l-Münzir Halid b. İbrahim) I.bsk. Mektebu’r-Rüşd, Riyad 1999.
  • Bedruddîn Aynî, Umdetü’l-Kâri’ fi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XXV, Mısır ty.
  • Bedruddin Muhammed b. Abdullah ez-Zerkeşî, el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, (thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim), I-IV Menşuratu Mektebeti’l-Arabiyye, Beyrut, 1972.
  • Cârullah Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer ez-Zemahşerî, Esâsü’l-Belâğa, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1979.
  • Carullah Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ömer ez-Zemahşerî, el-Keşşaf an Hakaiki’t- Tenzil ve Uyuni’l-Akavil fi Vucuhi’t-Te’vil, I-VI, Daru’l-Mushaf, Kahire, 1977
  • Cihat Tunç, “Tövbe Hakkında Bazı Meseleler”, A. Ü.İ. F. Dergisi, Ankara 1981.
  • Diyanet, Komisyon, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, I-V, DİB Yayınları, Ankara, 2006.
  • Ebû ‘Abdirrahman Halil b. Ahmed el-Ferahidî, Kitabu’l-’Ayn, (thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrahim es-Semerraî), I-VIII, Daru’l-Hilal, Beyrut 1988.
  • Ebû ‘İsa Muhammed b. ‘İsa et-Tirmizî, Camiu’t-Tirmizi, (thk. Salih b. Abdilaziz b. Muhammed b. İbrahim) 3. Bsk. Tek cilt (s.1627-2083) Daru’s-Selam, Riyad 2000.
  • Ebu Abdillah Şemsuddin Muhammed b. Ahmedez-Zehebî, Siyeru ‘Alami’n-Nubela(thk. Şuayb el-Arnavud) I-XXV, Muessesetu’r-Risale, Beyrut 1990.
  • Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şu’ayb en-Nesaî, Sünenü Kübra, (Abdulğaffar Süleyman Bendar), I-VI, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1991.
  • Ebû Bekr İbn Ebî Şeybe Abdullah b. Muhammed, el-Musannef fi’l-Ahadîs ve’l-Asâr, (thk. Saîd Lahham), I-VIII, Daru’l-Fikr, Beyrut 1994.
  • Ebû Bekr İbn Ebî Şeybe Abdullah b. Muhammed, el-Musannef, I-VII, (thk. Kemal Yu- suf Hût) Mektebetü’r-Rüşd, Riyad,1409,
  • Ebû Dâvud et-Tayalisî Süleymen b. Dâvud, Müsnedü Ebî Dâvud et-Tayâlisî, Dairetü’l- Me’arif en-Nizamiyye, Haydarabâd 1321.
  • Ebû Davûd Süleyman b. Eş’as, Sunen-u Ebî Dâvud, (thk. Muhammed Abdulaziz el- Halidi) Tek cilt, I. bsk. Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2001.
  • Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed el-Maturidî, Te’vilatu Ehli’s-Sunne, I-V, (thk. Fatıma Yusuf el-Haymî), I.bsk. Müessesetu’r-Risale, Beyrut 2004.
  • Ebû Osman Amr b. Bahr el-Câhız, el-Beyân ve’t-Tebyîn, I-IV, (thk. Abdusselâm Mu- hammed Hârûn), (Ofset VII.bsk.) Mektebetü’l-Hâncî, Kahire 1998.
  • Ebu Süleyman Hamd b. Muhammed el-Hattâbî, Mea’limu’s-Sunen, (thk. Abdusselam Abduşşafi Muhammed), I-IV, Daru’l-Kutubi’l-’İlmiyye, Beyrut 1991.
  • Ebû Zekeriya Yahya b. Şeref en-Nevevî, Şerhu Sahihi Müslim, I-XVIII, el-Mabaatu’l- Mısriyye, Kahire, ty.
  • Ebu’l-Hasen Ali b. Halef İbn Battal, Şerhu Shihi’l-Buharî, (thk. Ebû Temîm Yasir b. İbrahim), 3.bsk. I-X, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad ty.
  • Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer Darakutni, Sunenu Darakutni, (thk.S.Abdullah Haşim Yema- ni, et-Ta’liku’l-Muğni ile beraber), Daru’l-Mehasin, Medine 1966.
  • Ebu’l-Hüseyn Ahmed b. Zekeriya İbn Farîs, Mu’cemü Mekayîsi’l-Lüğa (thk. Abdusse- lam Muhammed Harûn), I-VI, Daru’l-Cîl, Beyrut, 1991.
  • Ebu’t-Tib Muhammed Şemsulhak Azimabadî, ‘Avnu’l-Ma’bud Şerhu Sunen-i Ebi Da- vud, tek cilt (thk. Raid b. Sabri b. Ebî ‘Alfe), Beytü’l-Efkar ed-Devliyye, Amman,ty.
  • Ebu’l - A’la el-Mevdudî, Tefhimu’l-Kur’an, (çev. Komisyon), I-VII, İstanbul 1986.
  • Elmalı’lı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, I-X, Eser Neşriyat, İstanbul, 1971.
  • Ferhat Koca, “Kinaye”, Fıkıhta, DİA, Ankara, 2002, XXVI.
  • Hasan Aktaş, Edebî Sanatlar, Konya 2002.
  • Hatîb Kazvînî Muhammed b. Abdurrahman, Telhîsu’l-Miftah, Eser Neş., İstanbul, ty.
  • İbn Hacer Askalani, Tehzibü’t-Tehzib, (thk. Sıkî Cemil ‘Attar), I-X+ I-II fihrist, Daru’l- Fikr, Beyrut, 1995.
  • İbrahim el-Medkûr, el-Mu’cemu’l-Vasît, Çağrı y. ty.
  • İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usulü, TDV yayınları, Ankara 1983.
  • İsmail Durmuş, “Kinaye” DİA, TDV Yayınları, Ankara 2002, XXVI.
  • İsmail Durmuş, “Meânî” DİA, TDV Yayınları, Ankara 2003, XXVIII.
  • İsmail Durmuş, “Mecaz” DİA, TDV Yayınları, Ankara 2003, XXVIII.
  • M.Kaya Bilgegil, Edebîyat Bilgi ve Teorileri, II.bsk. Enderun Kitabevi, İstanbul 1989.
  • Mecduddin Ebu Saadat b. Muhammed İbnu’l-Esir, en-Nihaye fi Garibi’l-Hadis ve’l- Eser, I-V, Daru İhyau Kütübi’l-Arabi, (thk. Tahir Ahmed Zavi, M. Muhammed et-Tannahî), Kahire, ty..
  • Mehmet Görmez, Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Soru- nu, TDV, Ankara 1997.
  • Muhammed b. Abdulhadî Sindî, Haşiyetü’s-Sindî ala Sahihi’l-Buharî, I-IV, Daru’l-Fikr ty.
  • Muhammed b. Ali Tehâvenî, Keşşâfü İstilahâti’l-Fünûni ve’l-Ulûm, I-II, Kahraman Yayınları, İstanbul, 1984.
  • Muhammed b. İsmail el-Buharî, el-Edebü’l-Müfred, Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, (thk. Muhammed Fuâd Abdulbaki), Beyrut, 1989,
  • Muhammed b. İsmail el-Buharî, Sahihu’l-Buhari, (thk. Salih b. Abdilaziz b. Muhammed) 3. Bsk. Tek cilt (s. 1-670) Daru’s-Selam, Riyad 2000.
  • Muhammed b. Mukrim İbnu Manzur, Lisanu’l-Arab, I-XV, I. bsk. Daru Sadr, Beyrut, ty.
  • Muhammed b. Yezid İbn Mace el-Kazvini, Sunenu İbn Mace, (thk. Salih b. Abdilaziz b. Muhammed b. İbrahim) 3. Bsk. Tek cilt (s.2485-2754) Daru’s-Selam, Riyad 2000.
  • Muhammed İbn Sa’d, et-Tabakatu’l-Kubra, I-VIII, Daru’s-Sadr, Beyrut, ty.
  • Mustafa Çağrıcı, “Hakikat” DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 1999.
  • Müslim b. Haccac b. Müslim el-Kuşeyrî, Sahihu Müslim, (thk. Salih b. Abdilaziz b. Muhammed) 3. Bsk. Tek cilt (s.671-1218) Daru’s-Selam, Riyad 2000.
  • Nusrettin Bolelli, Belağat Beyan-Me’anî-Bedî’ İlimleri Arap Edebiyatı, İFAV Yayınları, 6.bsk. İstanbul 2011.
  • Râğıb el-İsfehanî, el-Müfredât fi Ğarîbi’l-Kur’an, (thk. M. Seyyid Kîlanî), Beyrut, ty.
  • Ramazan Kazan, Edebî Üslûp Açısından Hadis Metinleri, (Basılmamış doktora tezi) S.Demirel Ü. S.B.E., Isparta 2005.
  • Sa’duddin Teftazânî, Muhtasaru’l-Meânî, Eser Kitapevi, İstanbul, 1960.
  • Tâhiru’l-Mevlevî (Tahir Olgun), Edebîyat Lügatı, (Haz. K. Edip Kürkçüoğlu), Enderun Kitabevi, İstanbul, 1973.
  • Yavuz Köktaş, “Hadislerin Anlaşılmasında Mecaz Bilgisi: eş-Şerif er-Radî ve el- Mecazatü’n-Nebeviyye”, EKEV Akademi Dergisi c. III sy. 2 (Güz 2001),s. 175- 189.
  • Zeynüddin Abdurraûf el-Münavî, et-Teysîr bi Şerhi’l-Camii’s-Sağîr, I-II, 3. Bsk. Mektebetü’l-İmami’ş-Şafii, Riyad, 1988.
İslami İlimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1306-7044
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2015
  • Yayıncı: Çorum Çağrı Eğitim Vakfı
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Ebû Ubeyde'nin mecâzu'l-Kur'ân'ı ve mecâzî yorumları

Ali AKAY

Hakikat ve mecaz'ın terimleşme süreci

İsmail AYDIN

Batı ve Doğu-islam anlatı geleneği farkı: Temsilî dil ile hikâye örneği

İsmail SÜPHANDAĞI

Es-savâiku'l-mürsele adlı eseri çerçevesinde İbn Kayyim El-Cevziyye'nin mecaz eleştirisi

Harun ÖĞMÜŞ

İnhirafın önündeki engel: Lafızlar metodolojisi-hakikat ve mecaz örneği-

Yasin KURBAN

Kur'an dilinde kinaye ve ta'riz

Mustafa ÖZTÜRK

Klâsik ve modern arap literatürü açısından islam düşüncesinde hakikat ve mecaz tartışmaları

Soner GÜNDÜZÖZ

İslam Düşüncesinde Hakikat ve Mecaz Tartışmaları Özel Sayı Makaleleri

İslam Düşüncesi HAİKAT VE MECAZ TARTIŞMALARI

Hakikat-mecaz kutuplaşması bağlamında kur'an'da temsilî (simgesel) anlatım

Necdet ÇAĞIL

Hadislerde temsîlî anlatım

Recep ASLAN