Teolojik dilde mecâza yer bulmanın imkânı-kadı abdülcebbar açısından bir çözümleme-

Bu çalışma, Kadı Abdülcebbarın mecâz hakkındaki düşüncelerini konu edinmekte ve ̈Tanrının zatı ve sıfatları hakkında mecâzî bir dil kullanmak mümkün müdür? ̈ sorusunun cevabını aramaktadır. Kadı bu konularda mecâzın kullanılmasına yönelik oldukça mesafeli bir tavır sergiler. Gün- delik dildeki hatta Kurandaki mecazlardan hareketle bir söylemin üre- tilmesini yanlış bulur. Bu savını desteklemek için dilsel analizler yapar. Bu yüzden, bazı istisna durumlar dışında Tanrı ve ilgili konularda sadece gerçek ifadelerin kullanılması gerektiğini düşünür. Kurandaki mecâzları ise muvadaa (dilsel uzlaşı) ve konuşan-öznenin kasdı ilkesine uygun ola- rak yorumlar.

Possibility of using metaphor in theological language: An analysis in the case of qadi abd al-jabbar

This study documents an exploration of Qadi Abd al-Jabbar s thoughts on mejaz (metaphor) and strives to find the answer of the question Is it pos- sible to use metaphoric words in talking about God and his attributes?Qadi holds oneself a distance to metaphoric language in these subjects. He find fault with generating a statement depending on metaphors in ac- tual language even in Qur an. He makes same linguistic analyses to sup- port this argument. He defends that it must be used real words about God and related topics except some circumstances. He comments metaphors in the Qur an in keeping with principles of muvadaa (linguistic consensus) and qasd (intention).

PDF

___

Aristoteles, Poetika, (çev. İsmail Tunalı), Remzi yay., İstanbul, 1998.
el-Bakillânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib, et-Takrîb vel-irşâdussağîr, I-III, Müessetur-Risâle, Beyrût, 1998, I, 228.
el-Basrî Ebû Hüseyin Muhammed b. Alî b. et-Tayyib, el-Mutezilî, Kitâbul-mutemed fi usûlil-fıkh, I-II (thk. Muhammed Hamidullah), Dımeşk 1963.
Cabiri, Muhammed Abid Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı, (çev. Burhan Köroğlu, Hasan Hacak, Ekrem Demirli), Kitabevi yay., İstanbul 1999.
el-Câhiz, Ebû Osman Amr b. Bahr, Halkul-Kuran, Resâilul-Kelâmiyye (edt. Ali Bû Melhim), Dâr ve Mektebetul-Hilâl, Beyrût 2004.
Ebherî, Esiruddin, İsağucî, (Muğniyut-tullâb içinde) Salah Bilici Kitabevi, İstanbul.
el-Fârâbî, Ebû Nasr, Uyûnil-Mesâil, (es-Semeretul-Mardiyye içinde, thk. Friedrich Dietericı), E. J. Brill, Leiden, 1890. İhsâul-ulûm, (çev. Ahmet Ateş), MEB yay., İstanbul 1990.
el-Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el-Mustesfa min ilmil-usûl, I-IV. (thk. Hamza b. Züheyr Hâfiz), Medine, tsz. III, 32.
Gemuhluoğlu, Zeynep, ̈Metaforların Kognitif içeriklerinin Felsefe ve Şiir Dili açısından İncelenmesi ̈, M.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul 2008, XXIV, sayı: 1, 121-144.
Güneş, Kamil, İslam Düşüncesinin Şekillenişinde Akıl ve Nass, İnsan yay. İstanbul, 2003.
el-Kâdî, Abdul-Cebbâr b. Ahmed el-Hemadanî, Müteşâbihul-kuran, I-II (thk Adnan Nuhammed Zarzûr), Dârut-Türas, Kahire, el-Mecmul-muhît bit-teklîf (İbn Matteveyh tarafından derlenmiştir), I-III,(thk. Yusuf Yesuî), et-Tabetul-Katulukiyyetu, Beyrut tsz. el-Muğnî fi ebvâbit-tevhîd vel-adl, IV-IX, XI-XVII, XX, (thk. Mahmûd Muham- med Kâsim, edt. İbrahim Medkûr ve Tâhâ Hüseyin), Kâhire tsz. Şerhu Usûlil-Hamse, (thk. Abdülkerim Osman) Mektebetü Vehve, Kahire 1965.
Maşalı, M. Emin, Kâdî Abdülcebbarda Dilsel Delâlet, Marife, yıl: 3, sayı: 3, Konya 2003, 151-162.
Medkur, İbrahim ̈Farabi ̈ İslam Düşüncesi Tarihi (ed. M. M. Şerif (çev. Osman Bilen) İnsan yay., İstanbul, 1996.
Nasr Hâmid Ebû Zeyd, el-İtticâhul-aklî fit-tefsir dirâsetun fi kadiyyetil-mecâz fil- Kurân indel-Mutezile, el-Merkezul-Sekafil-Arabî, Beyrût 1996.
Öztürk, Mustafa, Kuranın Mutezili Yorumu Ebu Müslim el-İsfahanî Örneği, Ankara okulu yay., Ankara 2004.
Ömer Pakiş, ̈Rüyetullah ile İlişkilendirilen Âyetlerin Mutezilî Okuma Biçimi (Kâdî Abdülcebbâr ve Zemahşerî Örneği) ̈ M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul 2001, XXI, sayı: 2), 55-79.
er-Razi, Fahruddin Muhammed b. Amr b. Hüseyin, el-Mahsûl fi ilmi usûlil-fıkh, I-VI (thk. Câbir Feyyâd elAllâvî), Müessetur-Risâle, tsz.