Tarih Bilinci ve Kelam İlmindeki Muhtasar Teliflerin İslam Eğitim Geleneğindeki Yerine Dair

Tarih bilinci sonrakilere aktarılan bir tecrübe birikimi ve gelecek nesillerin hazır bulduğu önemli bir tarihi miras olma özelliği taşır. Gelenek, örf, adet ismi de verilen bu tecrübe birikimi tarihin süzgecinden geçerek klasik olma niteliğini elde etmiştir. On dört asırlık bilgi birikimine sahip Müslümanların bu kültürü günümüze aktarmada izleyeceği yöntem de ayrıca büyük öneme haizdir. Bu çalışmada genel olarak klasikler özelde de akâid ve kelam klasiklerinin telif nedenleri ve bunların sonraki nesile neler kazandırdığı incelenmeye çalışılmıştır. Kelam ilmine yön verme özelliğine sahip bu klasiklerin okunmasında izlenecek metodoloji de bu vesileyle analiz edilecektir. Çünkü geleneği günümüze aktarmada sadece yazılan metinlerin satır aralarına sıkışmak, İslam’ın evrensel değerleri ile de problem oluşturabilmektedir.

The Place of Concise Copyrights in Historical Awareness and Science of Kalam in the Islamic Education Tradition

Historical awareness is an accumulation of experience transferred to the next generations and an important historical heritage also descended to the next generations. This accumulation of experience, which is also known as custom and tradition, has passed through the filter of history and become classic. The method to be followed by the Muslims who have had an accumulation of knowledge for fourteen centuries in transferring this culture to our day is of great importance, as well. In the study, it was tried to examine the copyrights reasons of classics in general and of akâid and kalam classics in particular and what they will bring in the next generations. The methodology that will be followed in reading these classics which direct the science of Kalam will be analyzed on this occasion. Because getting stuck in the lines of written texts in transferring the tradition to the present day might create problems with the universal values of Islam.

PDF

___

Altıntaş, R. (2010). “Geçmişten Günümüze Kelam Geleneği”. Eski Yeni, 16/22-29.
Aydın, M. Ş. (2012). İslami Gelenekte Eğitim Ahlakı. İstanbul: T.D.V. Yayınları.
Aykaç, M. (2016). “Nâsıruddin el-Beyzâvî ve Osmanlı Kelâm Geleneğindeki Yeri”. İslami Araştırmalar. cilt: XXVII, sayı: 3/388-403.
Bağdâdî, A. (1977). el-Fark Beyne’l-Firak. Beyrut: Dârü’l-Âfâki’l-Cedîde.
Bardakoğlu, A. (2017). İslam Işığında Kendi Müslümanlığımızla Yüzleşme. İstanbul: Kuramer Yayınları.
Bebek, A. (2001). “Ka’bî”. T.D.V. İslam Ansikopedisi. İstanbul: T.D.V. Yayınları.
Bozkurt, N.; Küçükaşcı, M. S. (2003). “Mekke”. T.D.V. İslam Ansiklopedisi, Ankara: T.D.V. Yayınları. XXVIII/561.
Cürcânî, S. Ş. (2006). Kitâbu’t-Ta’rifât. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
Demir, O. (2012). “Osmanlı medreselerinde kelam öğretimi (İznik, Bursa, Edirne, İstanbul)” Basılmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı / Kelam Bilim Dalı.
Demirci, M. (2008). “Kur’ân’ın Nüzûl Sürecinde Tedricilik”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sayı: 9: 175-198.
Demirci, O. (2013). “Medrese Geleneğinde Akâid ve Kelâm İlmi”. Kelam Araştırmaları Dergisi. 11/1: 253-270.
Dönmez, İ. K. (2007). ”Örf” T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: T.D.V. Yayınları. XXXIV/387-93.
Durmuş, İ. (2006). “Muhtasar” T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: T.D.V. Yayınları. XXXI/57.
Ebû Hanîfe, İ. A. (1342). el-Fıkhu’l-Ekber. Haydarabat: Meclisü’l-Dâireti’lMeârifi’n-Nizâmiyye.
Haydar, A. (2003). Dürerü’l-Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb.
Hererî, A. (1997). el-Metâlibu’l-Vefiyye Şerhu’l-Akâidi’n-Nesefiyye. Beyrut: Dârü’l-Meşârî’.
Hızlı, M. (2008). “Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 17, Sayı: 1: 25-46
İbn el-Esîr İ. (1987). el-Kâmil fi’t-Târîh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İmiye.
İbn Kasım, A. İ. (2000). ed-Delîl İle’l-Mütûni’l-İlmiyye. Riyâd: Dârû’s-Sumay’î.
İbn Kesîr, E. F. İ. (1988). el-Bidâye ve’n-Nihâye. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’lArabî
İbn-i Haldûn, E. (2001). Mukaddime. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
İbn-i Yaîş, E. B. (2001). Şerhu’l-Mufassal. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbnü’l Esîr, M. (1979). en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîsi ve’l-Eser. Thk. Tâhir Ahmed ez-Zâvî, Mahmûd Muhammed et-Tancî, Beyrut: el-Mekbetü’l-İlmiyye.
İnalcık, H. (1954). Fatih Devri, Önsöz, (Derleme ile). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
İsfahânî, R. (2007). ez-Zerîa ilâ Mekârimi’ş-Şerîâ. Kahire: Dâru’s-Selâm.
Kattân, M. (1995). Mebâhis fî Ulûmi’l-’Kur’ân. Kahire: Mektebetü Vehbe.
Kılıç, H. (1994). “Ebü’l-Ferec el-İsfahânî”. T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: T.D.V. Yayınları. X/317.
Kinânî, İ. C. (2012). Tezkiret’ü’-Sâmi’ ve’l-Müteallim. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’lİslâmiyye.
Mâtürîdî, E. M. (2003). Kitâbu’t-Tevîd. Ankara: T.D.V İslam Ansiklopedisi Yayınları.
Mevsılî, A. (2015). el-İhtiyâr li Ta’lîli’l-Muhtâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye.
Nesefî, E. B. (2011). el-İ’timâd fi’l-İ’tikâd. Kahire: Mektebetü’l-Ezheriyyeti Li’tTürâs.
Öztürk, M. (2016). İslam Kaynaklarında, Geleneğinde ve Günümüzde Cihad. İstanbul: Kuramer Yayınları.
Râzî, F. (2000). Mefâtîhu’l-Gayb, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Râzî, F. (2004). Nihâyetü’l-Îcâz fî Dirâyeti’l-İ’câzç Thk, Nasrullah Hacımüftüoğlu. Beyrut: Dâru Sâdır.
Sâbûnî, N. (1969). el-Bidâye fî Usûli’d-Dîn. Haz. Fethullah Hulefy. Mısır: Dâru’l-Meârif.
Saka, Ş. (2001). İnsanı Aydınlatmada Tedrici Metodun Önemi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: XLII: 59-76.
Saraç, M. A. Y. (2000). “Îcâz”. T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İstanbul, T.D.V. Yayınları. XXI/392.
Seâlibî, M. H. (1995). el-Fikrü’s-Sâmî fî Târîhi’l Fıkhi’l- İslâmî. Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye.
Teftâzânî, S. (1988). Şerhu’l-Akâidi’n-Nesefiyye. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekkâ, Kahire: Mektebetü Külliyâti’l-Ezheriyye.
Tehânevî, M. A. (1996). Keşşâfu Istılâhâti’l-Funûn. thk. Alî Dahrûc, Beyrut: Mektebetü Lübnân.
Uzun, M. (1999). “Itnâb”. T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: T.D.V. Yayınları. XIX/219.
Yavuz, Y. Ş. (1989). “el-Akâidü’l-Adudiyye”. T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: T.D.V. Yayınları.
Yazıcıoğlu, M. S. (1980). “XV. Ve XVI Yüzyıllarda Osmanlı Medreselerinde İlm-i Kelâm Öğretimi ve Genel Eğitim İçindeki Yeri”. İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. Sayı: 4. Sayfa: 273-283.
Yeşilyurt, T. (2013). Çağdaş İnanç Problemleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkalığını Yayınları.
Zorlu, C. (2006). “Tebliğde Öncelik ve Tedrîcilik”. Hz. Peygamber'in Tebliğ Metodu Işığında İslam’ın Güncel Sunumu, Ankara: T.D.V. Yayınları, 236-248.