Yahudiliğin Tek İbadet Merkezi Kudüs müydü?

Günümüz Yahudilik anlayışı bize Süleyman Tapınağının dolayısıyla Kudüs’ün daima merkezde olduğunu, hiçbir dönemde bundan başka bir ibadet yerinin kabul edilmediğini iddia etmektedir. Fakat erken dönem Yahudi tarihine bakıldığı takdirde birden fazla ibadet mekanları ile karşılaşılmaktadır. Yüksek yerler (İbranice bamot) adı verilen bu ibadet mekanları erken dönemlerde atalar, hakimler ve krallar da dahil olmak üzere tüm İsrailoğullarının ibadet ettikleri mekanlardır. Fakat Babil sürgünü sonrasında insanlar Kudüs’e döndüler ve buradaki tapınak etrafında kenetlenmeye başladılar. İşte bu noktada Kadim İsrail, Krallığın ikiye ayrılması, Kuzey İsrail Krallığının yıkılması, Yoşiya’nın reformu ve Babil sürgünü sonrası olarak beş aşamaya ayırdığımız bu tarihsel süreçler, ibadet yerlerinde geçirilen dönüşümü gözler önüne serecektir. Bu bağlamda iddia edildiği gibi Kudüs’ün ilk dönemlerde ibadet için bir merkeziliği söz konusu değildir.

Anahtar Kelimeler:

Süleyman Mabedi, İsrail Krallığı, Yüksek Yerler, Yoşiya, Babil Sürgünü, İbadet, Julius Wellhausen, Kutsal Kitap Eleştirisi

Was Jerusalem the Only Worship Center of Judaism?

Today's understanding of Judaism claims that Jerusalem is always at the center of worship because of the Temple of Solomon and no other place of worship has been accepted in any period. However, more than one place of worship is encountered in the early Jewish history. These places of worship, called high places (bamot in Hebrew), are places where all Israelites, including their ancestors, judges and kings, worship at an early stage. However, it is observed that after the exile of Babylon, people returned to Jerusalem and they began to clamp together around the Temple. At this point, these historical processes, which we have divided into five stages as Ancient Israel, the separation of the Kingdom, the fall of the Kingdom of Northern Israel, the Josiah’s reform and the exile of Babylon, will reveal the transformation of the places of worship. In this context, as claimed, there is no centrality of Jerusalem for worship in the early periods.

Keywords:

Temple of Solomon Kingdom of Israel, High Places, Bamot, Josiah, Exile of Babylon, Worship, Julius Wellhausen, Biblical Criticism,

PDF

___

Avi-Yonah M., Biger G. (2007), Israels, Encyclopaedia Judaica, USA:Thomson Gale.
Batuk C., Köroğlu M. (2016), Bir Yahudi Tanrıçası Olarak Aşera, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41: 19-36.
Craigie P. C. (1976), The Book of Deuteronomy, Michigan: Wm. B. Eerdmans Publishing.
Davies P. R. (2005), The Origin of Biblical Israel, The Journal of Hebrew Scriptures, 5, 4-5.
Fried L. S., The High Places (Bāmôt) and the Reforms of Hezekiah and Josiah: An Archaeological Investigation, Journal of the American Oriental Society, 122/3, 450.
Gaines, Jason M.H. (2015), The Poetic Priestly Source, Fortress Press.
Galil G. (1995), The Last Years of the Kingdom of Israel and the Fall of Samaria, The Catholic Biblical Quarterly, 57(1), 52-65.
Gürkan S. L. (2012), Yahudilik, İstanbul: İSAM Yayınları.
Harper E. T (1898), Historical Movements in Israel from the Reform of Josiah to the Completion of the Second Temple, The Biblical World, 11/6, 384-385.
Hendel R. (2005), Remembering Abraham: Culture, Memory, and History in the Hebrew Bible, USA: Oxford University Press.
Hurvitz A. (1946), The Evidence Of Language In Dating The Priestly Code: A Linguistic Study In Technical Idioms And Termınology, Revue Biblique, 81(1), 24-56.
Joyce P. (1994), Israelites and Canaanites, Christians and Jews: Studies in Self-Definition, New Blackfriars, 75(878), 31-38.
Lipschitz O., Blenkinsopp J. (2003), Judah and the Judeans in the Neo-Babylonian Period, Winona Lake: Eisenbrauns.
Mendenhall G. E. (2001), Ancient Israel's Faith and History: An Introduction to the Bible in Context, Londra: Westminster John Knox Press.
Pagolu A. (1998), The Religion of the Patriarchs, Sheffield: A&C Black.
Smith H. P. (1883), The High-Places, The Hebrew Student, 2(8), 225-234.
Sweeney M. A. (2001), King Josiah of Judah: The Lost Messiah of Israel, New York: Oxford University Press.
Viviano P. A. (1999), Source Criticism, To Each Its Own Meaning: An Introduction to Biblical Criticisms and Their Application, Westminster John.
Wellhausen J. (2003), Prolegomena to the History of Israel, Çev: J. Sutherland Black, Allan Menzies, Illınois: Textbook Publishers.
Wood J., O’Brien D. (1986), A Survey of Israel's History, Michigan: Harper Collins.