Erîke Hadisi’nin Râvîsi Olarak Mikdâm b. Ma’dîkerib

Erîke hadisi rivayetinin, Hadis Metodolojisi açısından üzerinde tartışma yaşanan bir tarafı vardır. Hz. Peygamber’e (s.a.s.) ilâhî âlemden verilenin sadece Kur’ân olmadığına işaret eden bu hadis üzerine yapılmış bir tarihsel tenkit çalışması, hadisin söylenme zamanını Hayber Gazvesi olarak belirlemiştir. Hadisin ravisi Mikdâm’ın Hayber Gazvesi’nde 9-10 yaşlarında olması hadisi şüpheli kılan neden sayılmıştır. “Bana Kitâb ve bir misli verildi.” lafızlarını içeren erîke hadisinin "Kur’ân dışında helal ya da haram kılacak olmaz." diyen görüşe karşı hadisçi kanadın geliştirdiği bir rivayet olduğu iddia edilmiştir. Bu çalışmada Mikdâm’dan daha küçük yaşta hadis rivayet eden bazı sahâbîler belirtilmekle kalmamış, erîke hadisinin tüm versiyonları ile ilgili bir değerlendirme de yapılmıştır. Mikdâm’ın diğer rivayetleri de Hz. Peygamber’le birlikte geçirdiği çocukluğu küçümsemeyi haksız çıkartacak birikimi yansıtmaktadır. Hadisinin Hayber Gazvesi ile kısıtlı ve sadece o bağlamda değerlendirilemeyeceği bu makalede belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Sünnet, Kitâb, Hadis Kritiği, Tarihsel Tenkit

Miqdam b. Ma'dikarib as a Narrator of the Hadith of Arikah

There is a controversial aspect of the narration of the hadith of arikah (the couch) in terms of hadith methodology. Dealing with this hadith which indicates that what was given to the Prophet (pbuh) from the divine realm is not the Qur'an only, a historiographical critique determined that it was said during the battle of Khaybar. That Miqdam, a narrator of the hadith, had been in the age of 9 or 10 during the battle of Khaybar caused the hadith to be regarded as doubtful. It is alleged that this hadith was brought out by the hadithists in response to Qur'anists. Following the introduction of some companions who narrated hadith at a younger age than Miqdam, the study present an evaluation of all versions of the hadith. The other narrations of Miqdam reflect a wealth of knowledge and experience, which he gained through his childhood beside the Prophet (pbuh). This article concludes that the hadith may not be evaluated in the context of the battle of Khaybar only.

Keywords:

Hadith, Sunnah, the Book, Critique of Hadith, Historiographical Critique,

PDF

___

KAYNAKÇAAhmed b. Hanbel, Müsned (thk. Şuayb Arnavud),I- L, Beyrut 1999/ 1420. Beğavi, Şerhu’s- sünne, I- XV, Dımaşk 1983/ 1403.Buhârî, Muhammed b. İsmail el- Buhârî el- Cu’fî, el- Câmiu’s- sahih (thk. Mustafa Dîb el- Buğâ), I- VI, Beyrut 1407/1987. Buhârî, Tarîhu’l- kebîr, I- IX, Haydarabad 1362. Busıri,Ahmed b. Ebu Bekir, İthafü’l- hıyera bi zevâidi’l- mesânidi’l- aşera, I- XI, Medine, 1998/1419. Cüz’ün fîhi ehâdîsü Hasen b. Mûsâ el- Eşyeb(ö.209),Füceyre( İmârât) 1990/1410.Coşkun,Selçuk, Hadise Bütüncül Bakış, İstanbul 2014, s. 236. Çakan, İsmail L., “Abdullah b. Abbas” md., DİA, I, 77.Çakan, İsmail L. DİA, “Avf b. Mâlik” md., IV, 115. Dârakutnî, el- İlelü’l- vâride fi’l- ehâdîsi’n- nebeviyye,I- XIII, Medine 1405/ 1985, VII, 10. Dârakutnî, Sünen(thk. Abdullah Hâşim Yemânî), I- IV, Beyrut 1966/ 1986. Dârimî, Ebu Muhammed Abdullah b. Abdurrahman, Sünen(thk. Huseyn Selim Esed ed- Dârânî), Medine 2000/1412. Dârimî, Ebu Muhammed Abdullah b. Abdurrahman, Sünen (thk. Merzuk b. Heyyâs ez- Zehrânî), I- II, Beyrut 2015/1436.Ebu Davud Süleyman b. Eş’as es- Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvud, I- IV, Beyrut ts. Elbânî, Nâsıru’d- dîn, Sahîhu ve daîfü Sünen-i Ebî Dâvud, I- XI, İskenderiye ts. Elbânî, Nâsıru’d- dîn, Silsiletü ehâdîsi’d- daîfe ve’l- mevdûa ve eseruhe’s- seyyiü fi’l- ümme,I- XIV, Riyâd 1992/ 1412. Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn, Silsileti ehâdîsi’d- dâîfe ve’l- mevdûa,I- XIV, Riyad 1992/ 1412, III, 204. Elbânî, Nasıruddin, Daîfü’t- terğîb ve’t- terhîb, I- II, Beyrut 2000/1421. Elbânî, Sahîhu ve daîfü Süneni’t- Tirmizî, I- VI, 1998/1419.
Elbânî, Sahîhu ve daîfü Süneni İbn Mâce, I- VI, Beyrut 1997/1417.Elbânî, Sahihu ve daîfu Süneni Ebî Dâvud, I- VI, Beyrut 1998/1419. Elbânî, Ta’lîkâtü’l- hısân alâ Sahîhi İbn Hıbbân(tertib: Ebu’l- hasen Ali b. Belbân),I- XII,Cidde 2003/ 1424. Ebu Nuaym, Ma’rifetü’s- sahâbe (thk. Adil b. Yusuf el- Azazi),I- VII, Riyad 1419/1998. Eş’arî, Mekalâtü’l- islâmiyyîn, I- II, Beyrut 1990/ 1411. Hâkim Nîsâburî, Müstedrek(thk. Mustafa abdülkadir Atâ),I- IV, Beyrut 1990/1411. Hattâbî, Meâlimü’s- sünen, I- IV, Halep 1932/ 1351. Hatıb Bağdâdî, Takyîdu’l-ilm, Dımaşk 1949, s. 49. Hatiboğlu, İbrahim, “Nu’man b. Beşîr” md., DİA, XXXIII, 234. Heysemî, Mecmeu’z- zevaid, I- X, Beyrut 1412. İbn Abdülber, el- İstiâb, I- IV, Beyrut 1412/1992. İbn Abdilber, Yusuf b. Abdullah en- Nemerî, Temhîd, I- XXVI, Mağrib 1412. İbn Abdilber, Camiu beyâni’l- ilmi ve fadlihî,I- II, Beyrut 1398. İbnü’l- Esîr, Ebu’l- Hasen el- Cezerî, Üsüd’l- ğâbe, Beyrut 2012/ 1433. İbn Hacer Askalânî, Tehzîbü’t- tehzîb, I- XII, Beyrut 1984/ 1404. İbn Sa’d, Tabakât, VII, 415, I-VIII, Beyrut ts. İbn Hacer, el- İsâbe(Ali Muhammed Becâvî), I- VIII, Beyrut 1412. İbn Hacer, Takrîbü’t- tehzîb, Beyrut 1991/1411. İbn Hacer, Takrîbü’t- tehzîb (thk. Muhammed Avvâme),I- II, Halep 1406. İbn Asakir, Ebu’l- Kâsım Ali b. Hasan, Tarihu medineti Dımaşk, I- LXX, Beyrut 1995. İbni Mâce, Sünen (thk. Şuayb el- Arnavut), I- V, Beyrut 2009/ 1430. İbn Arrâk, Tenzîhü’ şerîati’l- merfûa ani’l- ehâdîsi’ş- şenîati’l- mevdûa, I- II, Beyrut ts. İbn Âşûr, et- Tahrîr ve’t- tenvir, I- XXX, Beyrut ts. İbnü’l- Cevzî, Mevdûât, I- III, Beyrut 1966/1386.İbn Hacer, el –İsâbe, V, 428, Beyrut 1402. İbn Hacer, Fethu’l- bârî, I- XIII, Beyrut 1379. İbn Hazm, İhkâm, Kahire ts, II, 207. İbn Kuteybe, Tevîlü muhtelifi’l- hadîs, Kahire, ts, s.156. İbn Kayyım el-Cevziyye, İ’lâmu’l-muvakkıîn, I-VII, Riyâd 1423. İbn Hıbbân, Sahih(thk. Şuayb Arnavut), I- XVIII, Beyrut 1993/ 1414. San’ânî, Muhammed b. İsmâîl(ö.1182), Tavdîhu’l- efkâr li meânî tenkîhi’l- enzâr(thk. Ebu Abdirrahman Salah b. Muhammed b. Uveyda), I- II, Beyrut 1997/1417, I, 196.Suyûtî, Leâli’l- masnûa, I- II, Beyrut 1975/1395. Malik b. Enes Ebu Abdillah, Muvattaü Mâlik Rivâyetü Muhammed b. Hasan (thk. Takıyyüddîn en- Nedvî), I- III, Dımaşk 1413/1991. Mizzî, Yusuf, Tehzîbü’l- kemâl(Beşşâr Avvâd Ma’rûf), I- XXXV, Beyrut 1980/1400.Müslim b. Haccâc el- Kuşeyrî en- Nisâburî, Sahîhu Müslim, (thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî),I- V, Beyrut ts. Nazlıgül,Habil, “Misver b. Mahreme” md., DİA, XXX, 192. Nesâî, Ebu Abdirrahman Ahmed b. Şuayb, el- Müctebâ mine’s- sünen (Sünenü’n- Nesâî)(thk. Abdülfettah Ebu Ğudde)I- VIII, Haleb 1406/1986.
Kadı Iyâd, Tertîbu’l-medârik, I- VIII, Rabat 1982. Köktaş, Yavuz, Sünnette Oryantalist Yaklaşımlar İddialar ve Gerçekler, İstanbul 2015, s. 131. Muhammed Tahir Zehrânî, Tedvînü’s- sünneti’n- nebeviyye, s. 19.Mubârekfûrî, Muhammed Abdurrahman, Tuhvetü’l- ahvezî, I- X, Beyrut ts. Münâvî, Abdürraûf, et- Teysîr bi şerhi’l- câmii’s- sağîr (I- II), Riyad 1408/1988, I, 383; Münâvî, Abdürraûf, Feydu’l- kadîr(I- VI), Beyrut 1415/1994, II, 71. Özafşar,Mehmet Emin, Polemik Türü Rivâyetlerin Gerçek Mahiyeti, İslâmiyât, 1998, cilt: I, sayı: 3, s. 19-48. Şâtıbî,İbrahim b. Mûsâ, İ’tisâm, I- IV, Medine, 1992/1412.Şâfiî, Muhammed b. İdrîs, er- Risâle (thk. Ahmed Muhammed Şâkir) Beyrut ts, Şâfiî, Muhammed b. İdrîs, el-Umm, I- XI, Beyrut 2001/ 1412. Şevkânî, Muhammed b. Ali, İrşâdü’l- fuhûl ilâ tahkîkı’l- hakkı min ılmi’l- usûl, I- II, Beyrut 1999/ 1419. Sem’ânî, Kavâtıu’l- edille fi’l- usûl(thk. Muhammed Hasan İsmail eş- Şâfiî),I- II, Beyrut 1999/1418, I, 371. Taberânî, Mu’cemü’l- kebîr(thk. Hamdi b. Abdülmecîd es- Silefî),I- XX, Musul 1983/1404. Tehânevî, İ’lâü’s- Sünen, I- XXII, Karaçi 1418. Tirmizî, el- Camiu’s- sahih (Sünenü’t- Tirmizî), )(thk. Ahmed Muhammed Şakir), I- V, Beyrut ts. Zehebî, Siyeru A’lâm (Şuayb Arnavut), I- XXIII, Beyrut ts. Zehebî, Tezkiretü’l- huffâz (thk. Zekeriya Umeyrat),I- IV, Beyrut 1998/1419, III, 253. Zerkeşî, el- Bahru’l- muhit,I- IV, Beyrut 2000/1421.