Kan Davaları ve Namus Cinayetlerinde Yeni Stratejiler: İbn Haldûncu/Agambenci Bir Okuma Denemesi Sıtkı

Kan davalarında ve namus cinayetlerinde sıkça görülmeye başlanan kiralık katil ve reşit olmayan katil stratejileri, İbn Haldûn’un bedevî umrân ve hadarî umrân ayrımı bağlamında, asabiyetin meydan okuma ve cevap verme tarzları üzerinden okunabilir mi? Kan davaları ve namus cinayetlerinde bedevî umrânın belirlediği yazısız hukuka göre, “kanın yerde kalmaması/namusun temizlenmesi” eylemi, bedevîlerdeki asabiyet ilişkilerini gözetmek durumundadır. Bu stratejilerde reşit olmayan faillere ve kiralık katillere müracaat edilmektedir. Asabiyetin bedevî ve hadarî umrândaki işlevselliğiyle tam olarak uyuşmayan bu stratejiler, bir ölçüde karşıt ama işlevsel olarak bağlantılı iki yönelimli bir iç gerilimle ilişkili görünmektedir. Bu yönelimler, bir taraftan bedevî yasayı koruyan diğer taraftan hadarî yasadan korunan stratejik bir mantıkta çakışmasına karşın, farklıdırlar. Birincisi, asabiyetin nesnel işlevleriyle, ikincisi ise öznel çıkarlarıyla ilişkili olan iki eğilimli bu stratejik mantığı, bedevî umrân ve hadarî umrân arasındaki mutlak ayrımında kalarak açıklamak mümkün gözükmemektedir. Bu metin, faillerin eğilimlerine hâkim olan “kararsızlık” halinin yerleştiği bu “belirsizlik alanı/mıntıkası”nı sorunsallaştırmayı hedeflemektedir. Anahtar Kelimeler: Kan Davaları, Namus Cinayetleri, Belirsizlik Mıntıkası, Agamben, İbn Haldûn

New Strategies of Blood Feuds and Honor Killings: An Attempt to Interpret Through Perspectives of Ibn Khaldun and Agamben

Contract killers and juvenile murderers are part of frequently encountered strategies of blood feuds and honor killings. Is it possible to interpret this strategy in terms of asabiyyah (social solidarity) in the context of badawi (rural) and hadari (urban) forms of Ibn Khaldun's concept of umran (civilization)? According to unwritten law based on badawi form of umran, it may be suggested that killings in the name of honor must operate in tandem with the asabiyyah in the bedouin society. However the strategies resorting to contract killers and juvenile murderers are not exactly in harmony with the functionality of asabiyyah in both forms of umran. The strategies seem to be associated with an internal tension with two tendencies which are partly opposed to each other but functionally interrelated. Despite their clash with a strategic logic guarding the bedouin law but preserved from urban law, these tendencies differ. This study aims to problematize the notion of 'zone of indistinction', which contains the state of indecision dominating the tendencies of perpetrators.

PDF

___

Agamben, G. (2008). Olağanüstü Hal. (Çev. K. Atakay). İstanbul: Varlık Yayınları.
Agamben, G. (2013). Kutsal İnsan: Egemen İktidar ve Çıplak Hayat, (Çev. İ. Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bağlı, M. ve Özensel, E. (2011). Türkiye'de Töre ve Namus Cinayetleri, İstanbul: Destek Yayınları.
Bilefsky, D. (2006). How to Avoid Honor Killing in Turkey? Honor Suicide, N.Y. TIMES, July 16, 2006, at 3. Erişim adresi: https://www.nytimes.com/2006/07/16/world/europe/16turkey.html
Bilgili, N. ve Vural, G. (2011). Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, Sayı; 14: 1
Bodur, H. (2007). Çeşitli Boyutlarıyla Kan Davası ve Namus Cinayetleri, (Yayımlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Chesler, P. (2009). “Are Honor Killings Simply Domestic Violence?” The Middle East Quarterly, Spring 2009: 61-69. Erişim adresi: http://www.meforum.org/article/2067, Son Erişim: 21.03.2018.
Cohan, J. A. (2010). Honor Killings And The Cultural Defense, California Western International Law Journal, Vol. 40 [2009], No. 2, Art. 2, Erişim adresi:https://scholarlycommons.law.cwsl.edu/cgi/viewcontent.cgi?re ferer=https://www.google.com.tr/&httpsredir=1&article=1086&contex t=cwilj, Son Erişim: 20.03.2018.
Çağlak, Ö. (2016, 17 Haziran). Bir kan davası 3 kiralık katil, Star, http://www.star.com.tr.
Demir, H. (2013, 31 Ağustos). İstanbulda Namus Cinayeti, http://www.memleket.com.tr.
Ecevitoğlu, P. (2012). Namus, Töre ve İktidar: Kadının Çıplak Hayat Olarak Kuruluşu. Ankara: Dipnot Yayınları.
Emery, J. (2003). Honor Killings Among Palestinians, WorldandI.com, Wednesday, May 07, 2003. Erişim adresi: http://archive.frontpagemag.com/readArticle.aspx?ARTID=18323, Son Erişim: 23.03.2018.
Faraç, M. (2006). Töre Kıskacında Kadın, İstanbul: Çağdaş Yay.
Gezik, E. (2003). Şeref, Kimlik ve Cinayet, Namus Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Kalan Yayınları.
İbn Haldûn (1981). Mukaddimetu İbn Haldûn.. (Thk. Ali Abdülvâhid Vâfî). Kahire: Dâru Nehdati Mısr.
İnci, Ü. H. (2013). Basında Yer Alan Namus Cinayetlerinin Sosyolojik Analizi, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Vol. 2, No. 3
KA-MER (2004). Keşke Dememek İçin, Namus Adına İşlenen Cinayetler 2004 Raporu, Diyarbakır: Bardan Matbaası.
KA-MER (2005). Suçlu Kim? “Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde Namus Kisvesi Altında İşlenen Cinayetler İle Mücadelede Kalıcı Yöntemler Geliştirme Projesi” 2005 Raporu, KA-MER Vakfı: Diyarbakır.
Karadeniz, S (2007). “Töre ve Töre Cinayetleri Üzerine Sosyolojik Bir Çözümleme: Batman Örneği”, Avrupa Günlüğü (Euro Agenda) 10: 91-110.
Karadeniz, S. (2006). “Bir Kentleşme Trajedisi: Batman’daki İntiharlar”, Tezkire 45: 153- 176.
Kardam, F. (1999). “Töre Cinayetleri Üzerine Bazı Düşünceler”, Töre Cinayetleri Panel Bildirileri içinde, Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
Kardam, F. (2005). Türkiye’de Namus Cinayetlerinin Dinamikleri: Eylem Programı İçin Öneriler Sonuç Raporu, I. Baskı, Ankara: Koza Yayınevi.
Mosquera, P. M. R. (2017). “Honor and harmed social-image. Muslims’ anger and shame about the cartoon controversy”, Cognition and Emotion, DOI: 10.1080/02699931.2017.1394270.
Ökten, Ş. (2010). Kan Davası: Kanın Öcü ya da Şeref Uğruna Verilen Kolektif Savaş̧, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Fakültesi Antropoloji Dergisi, Sayı 24.
Öztürk, M. ve Demirdağ, M. A. (2013). Namusu/nu Kanla Temizleyenler: Mardin Cezaevi’nde Namus Davası Nedeniyle Yatan Mahkûmlar Üzerine Bir Araştırma, Sosyal Politika Çalışmaları, Yıl: 13 Cilt: 7 Sayı: 30 Ocak-Haziran 2013
Pervizat, L. (2005). Uluslararası İnsan Hakları Bağlamında Namus Cinayetleri: Kavramsal ve Hukuksal Boyutu ve Türkiye Özelinin Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış̧ Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi: İstanbul.
Polat, K. (2009, 20 Nisan). Kan davası, 13 yaşında katil yaptı, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr.
Sarhan, A. (2008, 30 Kasım). Hitmen charge $100 a victim as Basra honour killings rise, The Guardian, http://www.theguardian.com.
Sev’er, A. ve Yurdakul, G. (2001). “Culture of honor, culture of change a feminist analysis of honor killings in rural Turkey”, Violence Against Women 7 (9): 964- 998.
Sirman, N. (2006). “Akrabalık, Siyaset ve Sevgi: Sömürge Sonrası Koşullarda Namus-Türkiye Örneği”, Namus Adına Şiddet Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar, Shahrzad M. ve Nahla Abdo, (der.) İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları
Somer, E. (2016, 18 Haziran). İddia: Kiralık katili kiralık katile öldürttü, Sabah, http://www.sabah.com.tr.
TBMM Araştırma Komisyonu (2005). Töre ve Namus Cinayetleri. Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Komisyon Raporu. Erişim adresi: http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tbmm_basin_a ciklamalari
Tezcan, M. (1981). Kan Davaları: Sosyal Antropolojik Yaklaşım, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Tezcan, M. (1999). “Ülkemizde Aile İçi Töre ya da Namus Cinayetleri”, Töre Cinayetleri- Panel Bildiri Kitabı, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Bakanlığı Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
Tezcan, M. (2003). Türkiye’de Töre (Namus) Cinayetleri, Ankara: Natürel Yayınları.
Yıldız, A. N. (2009). Kadın Cinselliğinin Söylemsel İnşası ve Namus Cinayetleri: Şanlıurfa Örneği, (Yayımlanmamış̧ Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi: Ankara.