Mehmet ANIK

Two Axes Revolving Around the Discussions of Secularism in Turkey: Şerif Mardin and İsmail Kara

Türkiye’de dinin toplumsal hayatta oynadığı rol, devletin kurumları aracılığıyla gerçekleştirilmeye çalışılan modernleşme faaliyetlerinin dinsel alanla ilişkisi, dinsel düşüncenin ve yaşam pratiğinin modernleşme faaliyetlerinden ne oranda etkilendiği ve onu hangi oranda etkilediği ya da aralarında bir etkileşim olup olmadığı ve bütün bunların tarihsel ve sosyolojik arka planının ne olduğu gibi hususlar, üzerinde tartışmaların sürdürülegeldiği bir alanı oluşturmaktadır. Böyle bir coğrafyada sekülarizm odaklı tartışmaların uzun süre canlılığını koruyacağını söylemek mümkündür. Sekülarizm tartışmaları bir yönüyle modernliği ve bu konudaki yaklaşımları ve tartışmaları, öte yandan da dinsel alanı ve bu alanın modernlikle ilişkisini ve konumunu içermektedir. Türkiye’de sekülarizm konusundaki çağdaş tartışmalar dikkate alındığında, başlıca isimlerden biri olarak Şerif Mardin’i ve bir diğeri olarak da İsmail Kara’yı saymak mümkündür. İki ismin konu hakkındaki yaklaşımlarında belli açılardan paralellikler belli açılardan da zıtlıklar bulunmaktadır. Bu çalışmada, eserlerinden ve dâhil oldukları tartışmalardan hareketle, iki ismin konu hakkındaki yaklaşımları ele alınıp değerlendirilmiştir. Şerif Mardin’in konumuz kapsamında değerlendirilecek çalışmaları daha fazla olduğu için de çalışmada Mardin’in görüşlerine daha çok yer verilmiştir.

Two Axes Revolving Around the Discussions of Secularism in Turkey: Şerif Mardin and İsmail Kara

In Turkey, there have been ongoing discussions on the following issues: The role ofreligion in social life; the relevance of modernization activities, which the government endeavours to actualize through its institutions, and religion; especially the extent that religious thoughtand lifestyle is affected from modernization activities as well as the extent that these areas affectmodernization activities; or whether there is an interaction between religious thought andmodernization; and the historical and sociological background of all the abovementioned. It ispossible to say that these secularism-oriented discussions will continue to be on the agenda fora long time in Turkey. The discussions on secularism cover modernization and approaches anddebates in the issue on the one hand, while it includes religion and the relevance and position ofreligion to modernization on the other hand. When the contemporary discussions in Turkey onsecularism are considered, it is possible to mention Şerif Mardin and İsmail Kara as outstandingnames. There are similarities in the approaches of these two intellectuals in certain issues on thesubject as well as conflicts in some issues. In this study, moving from their works and the discussions they have been part of, the approaches of these two intellectuals on the issue is discussedand assessed. Furthermore, since Şerif Mardin has more studies to be examined within the context of our subject, more of his views are included in the study.

PDF

___

Akyol, T. (2010, September 6). Şerif Mardin’le iftar sohbeti. Retrieved August 12, 2012, from http:// www.milliyet.com.tr/serif-mardin-le-iftar-sohbeti/taha-akyol/siyaset/yazardetay/06.09.2010/1285564/ default.htm
Arlı, A. (2004). Bir siyaset sosyologu olarak Şerif Mardin. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), 493-510.
Arlı, A. (2008). Türkiye’de sosyolojinin eleştirel kapasitesi: Şerif Mardin üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(11), 633-652.
Arlı, A. (2009). Oryantalizm-oksidentalizm ve Şerif Mardin (2. baskı). İstanbul: Küre Yayınları.
Arman, A. (2007, September 16). Türkiye ne Malezya olur diyebilirim ne de olmaz [reportage]. Retrieved August 9, 2012, from http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/7292235.asp?yazarid=12
Azak, U. (2010). Islam and secularism in Turkey: Kemalism, religion and the nation state. London: I. B. Tauris.
Berkes, N. (2004). Türkiye’de çağdaşlaşma (6. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bulut, Y. (2004). Soğuk savaş atmosferinde DP’ye muhalif bir dergi: Forum. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), 527-550.
Casanova, J. (2001). Civil society and religion: Retrospective reflections on Catholicism and prospective reflections on Islam. Social Research: An International Quarterly, 68(4), 1041-1080.
Casanova, J. (2011). The secular, secularizations secularisms. In C. Calhoun, M. Juergensmeyer, & J. VanAntwerpen (Eds.), Rethinking secularism (pp. 54-74). Oxford: Oxford University Press.
Çakır, R. (2007a, May 20). Mahalle havası diye bir şey var ki AKP’yi bile döver [reportage]. Retrieved August 9, 2012, from http://w10.gazetevatan.com/pazarvatan/haberdetay.asp?hkat=1&hid=11102
Çakır, R. (2007b, June 10). Bir parti var, karşıtlığı iyice tırmandırıyor [reportage]. Retrieved August 9, 2012, from http://w10.gazetevatan.com/pazarvatan/haberdetay.asp?hkat=1&hid=11188
Çakır, R. (2008). Mahalle baskısı: Prof. Dr. Şerif Mardin’in tezlerinden hareketle Türkiye’de İslam, cumhuriyet, laiklik ve demokrasi. İstanbul: Doğan Kitap.
Davison, A. (2010). Hermeneutics and the politics of secularism. In L. E. Cady, & E. S. Hurd (Eds.), Comparative secularisms in a global age (pp. 25-39). New York: Palgrave Macmillan.
Delanty, G. (2000). Modernity and postmodernity: Knowledge, power and the self. London: Sage Publications Ltd.
Düzel, N. (2011, October 10). Şerif Mardin: Anadolu’da İslami bir bekleyiş var [reportage]. Retrieved August 10, 2012, from http://www.taraf.com.tr/nese-duzel/makale-serif-mardin-anadolu-da-islami-bekleyisvar.htm
Eisenstadt, S. N. (1963). The political systems of empires. London: The Free Press.
Eisenstadt, S. N. (2007). Modernleşme: Başkaldırı ve değişim (U. Coşkun, Trans.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Gölcük, Ş. ve Toprak, S. (1996). Kelam. Konya: Tekin Kitabevi Yayınları.
Hentch, T. (1996). Hayali Doğu: Batı’nın Akdenizli Doğu’ya politik bakışı (A. Bora, Trans.). İstanbul: Metis Yayınları.
Hobson, J. M. (2011). Batı medeniyetinin Doğulu kökenleri (3rd ed.). (E. Ermert, Trans.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kalyoncu, C. A. ve Adlı, A. (2008, July 14). Türkiye’deki her mesele din ile ilgilidir [reportage]. Retrieved August 10, 2012, from http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-23441-turkiyedeki-her-mesele-dinile-ilgilidir.html
Kaplan, S. (2004, December 20). Saidi Nursi yüzünden veto yedim. Retrieved August 13, 2012, from http:// webarsiv.hurriyet.com.tr/2004/12/20/572208.asp
Kaplan, S. (2010, April 12). Said-i Nursi’yi fazla parlattı. Retrieved August 13, 2012, from http://www.hurriyet.com.tr/gundem/14390258.asp
Kara, İ. (1994). İslamcıların siyasi görüşleri. İstanbul: İz Yayıncılık.
Kara, İ. (1997a). Türkiye’de İslamcılık düşüncesi I: Metinler/kişiler (3rd ed.). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Kara, İ. (1997b). Türkiye’de İslamcılık düşüncesi II: Metinler/kişiler (3rd ed.). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Kara, İ. (1998a). Türkiye’de İslamcılık düşüncesi III: Metinler/kişiler (3rd ed.). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Kara, İ. (1998b). Biraz yakın tarih biraz uzak hurafe. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Kara, İ. (2005). İslamcı söylemin kaynakları ve gerçeklik değeri. Y. Aktay (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce: İslamcılık (pp. 34-47, 2nd ed.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Kara, İ. (2010). Cumhuriyet Türkiyesi’nde bir mesele olarak İslam (4th ed.). İstanbul: Dergah Yayınları.
Keyman, F. (2010). Assertive secularism in crisis: Modernity, democracy and Islam in Turkey. In L. E. Cady, & E. S. Hurd (Eds.), Comparative secularisms in a global age (pp. 143-158). New York: Palgrave Macmillan.
Mardin, Ş. (1989). Religion and social change in modern Turkey: The case of Bediuzzaman Said Nursi. Albany: State University of New York Press.
Mardin, Ş. (1990). Türkiye’de toplum ve siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1991). Türk modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1992). İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1993). Türkiye’de din ve siyaset (3rd ed.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1994). Jön Türklerin siyasi fikirleri: 1895-1908 (5th ed.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2000). Din ve ideoloji (9th ed.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2005). Operasyonel kodlarda süreklilik, kırılma ve yeniden inşa: Dün ve bugün Türk İslami istisnacılığı (B. Koçak, Trans.). Doğu Batı, 31, 29-52.
Mardin, Ş. (2007). Siyasal ve sosyal bilimler (9th ed.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2010). Yeni Osmanlı düşüncesinin doğuşu (9th ed., M. Türköne, F. Unan & İ. Erdoğan, Trans.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2011), Türkiye, İslam ve sekülarizm (çev. E. Gen ve M. Bozluolcay). İstanbul: İletişim Yayınları.
Shils, E. (1975) Center and periphery: Essays in macrosociology. Chicago: University of Chicago Press.
Şeker, F. M. (2007). Cumhuriyet ideolojisinin Nakşibendilik tasavvuru: Şerif Mardin örneği. İstanbul: Dergah Yayınları.
Yavuz, M. H. (2009). Secularism and Muslim democracy in Turkey. Cambridge: Cambridge University Press.