Büyüklere masallar : Fantastik filmler ve gündelik yaşamda büyünün yeniden keşfi

Modern çağın en önemli serbest zaman etkinliklerinden biri olan sinema, bir taraft an kültürel ve ekonomik emperyalizm araçlarından biri olarak işleyen büyük bir endüstri, bir taraft an da modern zamanlarda gündelik hayatta kaybettiğimiz büyüyü hayatımıza yeniden getiren eğlenceli bir dünyadır. Kapitalizmin sahiplendiği sinema endüstrisinde filmlerin, yapımcıları açısından daha karlı ve verimli hale getirilmeye ihtiyacı vardır ancak aynı zamanda izleyiciler için daha etkileyici ve ilgi çekici olması da gerekmektedir. Hollywood sinemasının son yıllarda en çok işlediği konuların başında gelen fantastik kurgular bu iki hedefi de gerçekleştirmeye uygun bir türdür. Bu çalışma, yarattığı imajlar ve kahramanlarla modern yaşamın beraberinde getirdiği sıkı toplumsal düzeni yıkıp, daha güzel ve büyülü bir dünya kuruyormuş hissi veren fantastik kurgu türü filmlerin izleyiciler ve yapımcılar açısından işlevini, Weber’in ‘akılcılaştırma’ ve Ritzer’in ‘yeniden büyüleme’ kavramları çerçevesinde sorgulama amacı taşımaktadır. Bu amaçla sinema endüstrisinin gündelik yaşam etkinlikleri üzerindeki etkileri ile popüler kültür ürünü olarak fantastik filmlerin bu endüstri içindeki yeri tartışılmıştır. İzleyiciye, benzemek isteyeceği süper kahramanlar sunarak, teknolojisiyle gündelik hayatın yeniden büyülenmesine hizmet eden fantastik filmler, aslında çoğu zaman modern aklın verimlilik kurallarına uygun şekilde yaratılmış birer kar aracı olarak işlev görmektedir.

Fairy tales of adults : Fantastic films and rediscovering of the magic in everyday life

Cinema is one of the most favourite leisure time activities of the modern era. It is a huge industry which has run as one of the most important cultural and economical imperialism instruments and also an entertaining world which has brought the lost mystery in our modern daily lives. Cinema industry that is a leading leisure time activity under the control of commercial capitalism tries to make the movies more profitable and productive for the film makers but at the same time the movies need to be more impressive and attractive for the audiences. Fantasy fiction that is prefered mostly by Hollywood in recent years is a suitable genre to achieve both of these goals. This study argues that for the audiences and film makers the real functions of fantastic fiction films with their fictional images and heroes that make sense as if destruct the modern life’s strict social system and build a new, magical and better world in the frame of Weber’s ‘rationalization’ and Ritzer’s ‘reenchantment’ concepts. For mentioned purpose, eff ects of the cinema industry in our everday life activities and also the place of fantastic films as a popular culture product in this process. Fantastic films present superheroes available for identification to their audiences and also serve reenchantment of the everday life with their appealing visual technology. In fact this kind of films that are designed according to the eff iciency rules of modern intellect have the function of a profit resource for the film makers frequently.

PDF

___

Abisel, N. (1999). Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayıncılık.
Adorno, T. W. (2005). Kitle İletişim Kuramları. İçinde: E. Mutlu (der.). Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünmek. (s. 240-249). Ankara: Ütopya.
Argın, Ş. (1992). Kapitalist Toplumda İşin ve İşgücünün Kaderi: Fordizmden Post-Fordizme. Birikim, 41 (1):16-28.
Arık, M. B. (2004). Top Ekranda Medya Çağında Futbol ve Televizyon Arasındaki Vazgeçilmez İlişki. İstanbul:Salyangoz.
Aristoteles (1993). Politika (çev: M. Tuncay). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Aydoğan, F. (2000). Medya ve Serbest Zaman. İstanbul: Om Yayınevi.
Aydoğan, F. (der.). (2004). Düşlerimizi Artık Televizyon Kuruyor: Medya ve Popüler Kültür Üzerine Yazılar.İçinde: Antikçağ’da Modern Dönemde Serbest Zaman (s. 147-159). İstanbul: MediaCat.
Aytaç, Ö. (2004). Kapitalizm ve Hegemonya İlişkileri Bağlamında Serbest Zaman. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28 (2): 115-138.
Bathrick, D. (1984). Marxism and Modernism. New German Critique, 33 (2): 207-217.
Bauman, Z. (1998). Postmodern Etik (çev: A. Türker). İstanbul: Ayrıntı.
Bauman, Z. (2001). Parçalanmış Hayat: Postmodern Ahlak Denemeleri (çev: İ. Türkmen). İstanbul: Ayrıntı.
Benington, J. & White, J. (1992). Leisure Services at a Crossroads. London: Longman.
Benjamin, W. (2001). Pasajlar: Tekniğin Olanaklarıyla Yeniden Üretilebildiği Çağda Sanat Yapıtı (çev: A.Cemal). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bocock, R. (1997). Tüketim (çev: İ. Kutluk). Ankara: Dost Yayınevi.
Brohm, J. M. (1989). Sport: A Prison of Measured Time. London: Pluto Press.
Büyükdüvenci, S. & Öztürk, S. R. (1997). Sinema ve Postmodernizm. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Campbell, C. (1989). The Romantic Ethic and the Spirit of Modern Consumerism. Oxford: Blackwell.
Comolli J. & Narboni, J. (2008). Sinema: Tarih, Kuram ve Eleştiri. İçinde: Sinema, İdeoloji, Eleştiri. S. Büker & G. Topçu (der.). (s. 99-112). Ankara: G.Ü. İletişim Fakültesi Basımevi.
Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu ve Yorumlar (çev: A. Ekmekçi & O. Taşkent). İstanbul: Ayrıntı.
Denzin, N. (1990). Cinematic Society, London: Sage Publication.
Erdoğan, İ. (1999). Popüler Kültür ve İktidar. İçinde: Popüler Kültür, Kültür Alanında Egemenlik ve Mücadele. N. Güngör (der.). (s. 30-41). Ankara:Vadi.
Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü (çev: M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı.
Fiske, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş (çev: S. İrvan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Greisman, H. & Ritzer, G. (1981). Max Weber, Critical Theory and the Administered World. Qualitive Sociology, 4 (1): 34-55.
Hibbins, R. (1996, January). Global Leisure. Social Alternatives, l5 (1): 22-25.
Hollinger, R. (2005). Postmodernizm ve Sosyal Bilimler (çev: A. Cevizci). İstanbul: Paradigma.
Holmlund, C. & Wyatt, J. (eds). (2004). Introduction. In: Contemporary American Independent Film: From the Margins to the Mainstream. London: Routledge.
Horkheimer, M. & Adorno, T. (1995). Aydınlanmanın Diyalektiği: Felsefi Fragmanlar (çev: O. Özügül),İstanbul: Kabalcı.
Horkheimer, M. (2002). Akıl Tutulması (çev: O. Koçak). İstanbul: Metis Yayınları.
Jowett, G. & Linton, J. (1989). Movies as Mass Communication. New York: Sage Publications.
Kellner, D. (2004). Culture Industries. In A Companion to Film Theory. (eds: T. Miller & R. Stam). London:Wiley-Blackwell.
King, G. (2004). American Independent Cinema. New York: Tauris Publications.
Leyda, J. (1973). A History of the Russian and Soviet Film. New York: Collier Books.
Lull, J. (2001). Medya, İletişim, Kültür (çev: N. Güngör). Ankara: Vadi.
Mannell, R. & Kleiber, D. (1997). A Social Psychology of Leisure. State College: Venture Publishing.
Miller, T. & Govil, N. & Maxwell, R. (2001). Global Hollywood, London: BFI Publishing.
Mulvey, L. (1975,Autumn). Visual Pleasure and Narrative Cinema. Screen, 16(3):6-18.
Olson, S. R. (1999). Hollywood Planet: Global Media and Competitive Advantage of Narrative Transparency.New Jersey: Lawrence Erlbaum.
Oskay, Ü. (1982). XIX. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri: Kuramsal Bir Yaklaşım.Ankara: A.Ü. S.B.F. Yayınları.
Oskay, Ü. (der.). (1983). Estetize Edilmiş Yaşam. İçinde: Tarih, Kültür ve Fantazya. (s. 131-164). Ankara:Dost Kitabevi.
Poole, R. (1993). Ahlak ve Modernlik (çev: M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı.
Pronovost, G. (1998). Leisure Workers. Current Sociology, 48 (3): 56-63.
Ritzer, G. (2000). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek (çev: Ş. Süer Kaya). İstanbul: Ayrıntı.
Rojek, C. (1985). Capitalism and Leisure Theory. London: Tavistock. Schneider, M. (1993). Culture and Enchantment. Chicago: University of Chicago Press.
Sevgili, A. (1995). Hollywood’un Dünya Egemenliği ve Getirdiği Sonuçlar. 25. Kare, 10: 24-32.
Stark, L. (2002,Mart). Yüzüklerin Efendisi, Harry Potter, Conan: Fantastik Edebiyat Sinemalar Diyarında.Virgül, 49: 25-28.
Wasco, J. (1982). Movies and Money: Finansing the American Film Industry. New Jersey: Ablex Publications.
Wasco, J. (2003). How Hollywood Works?. London: Sage Publications.
Weber, M. (1987). Sosyoloji Yazıları (çev: T. Parla). C. Wright Mills & H. H. Gerth (eds.). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Willis, S. (1993). Gündelik Hayat Kılavuzu (çev: A. Bora). İstanbul: Ayrıntı.
Wright Mills, C. (1956). White Collar: The American Middle Classes. New York: Galaxy Books.
Wyatt, J. (1994). High Concept: Movies and Marketing in Hollywood. Austin: University of Texas Press.