Ergenlik Döneminde Dua ve İbadete Yönelik Davranışlar Üzerine Bir Saha Araştırması

Bu makalede, ergenlik döneminde dua ve ibadete yönelik dinî tutum ve davranışları tespit etmek amacıyla yapılmış bir saha araştırmasının, çeşitli değişkenler ile söz konusu tutum ve davranışlar ekseninde değerlendirilen sonuçları verilmiştir. Bu sonuçları elde etmek için araştırmada, Bursa’da ortaöğrenim gören ergenlerin seçildiği evreni temsilen, Bursa il sınırları içerisinde dört farklı türden orta öğretim kurumunda öğrenim gören 450 ergen üzerinde tesadüfî örneklem yoluyla anket uygulanmıştır. Uygulanan anket aracılığıyla örneklem grubundan alınan ham verilerin işlenmesiyle, cinsiyet, yaş, sosyo-ekonomik düzey, okul türü ve dinî inanç düzeyi gibi nicel karakterdeki bağımsız değişkenlere, parametrik olmayan istatistiksel analiz tekniklerinden ki-kare tekniği uygulanarak, beklenen değerlerle gözlenen değerler arasındaki anlamlılık farkı sınanmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda; “dua ve ibadet etme davranışları ile ergenlik döneminin temel gelişim özellikleri arasında anlamlı bir fark vardır; ergenlik döneminde dua etme davranışı çok yaygın iken ibadetlere yönelik ilgi ve uygulama daha düşük düzeylerde yer almaktadır,” tezine ilişkin hazırlanan temel ve alt hipotezlerin birçoğunun oldukça yüksek düzeylerde [ p < .05 ; .01 ; .001 ] desteklendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Dua, İbadet, Ergenlik Dönemi

A Field Research About Attitudes and Behaviors of Adolescence Period Towards Prayer and Worship

In this article, the results of field research about the formation of religious attitudes and behaviors of adolescence towards prayer and worship with relation to some kind of variables are given. To attain the results in this research the sample of 450 adolescence was chosen randomly from the population of secondary school adolescence in Bursa. Then they were given a questionnaire. The questionnaire results from the sample were analyzed by the statistical technique of chi-square. And the difference between observed value and expected value was examined in relation to independent variables of sex, age, socio-economic status, school variety and level of religious belief. By the statistical results it is found that ‘there is a meaningful difference between pray and worship behaviors and basic developmental characteristics of adolescence period; when the praying is most widespread in the adolescence period; the interest in and practice of worships is at a lower level.’ Thus the main and related hypotheses of this research were confirmed highly [p < .05; .01; .001].

Keywords:

Adolescence period, Prayer Worsship, Attitude, Behavior,

PDF

___

Akdeniz, Sabri; Eğitim Sosyolojisi, İFAV Yay., 2.bs, İstanbul 1990.
Argyle, Michael; Psychology and Religion: An Introduction, Routledge, London ve New York 2000.
Argyle, Michael ve Hallahmi, Benjamin-B.; “Yaş ve Din”, çev.: Abdurrahman Kurt, U.Ü.İ.F.D., Bursa 1992, c. 4, sayı: 4, ss. 319-331.
Arslantürk, Zeki; Sosyal Bilimciler İçin Araştırma Metot ve Teknikleri, İFAV Yay., 2.bs, İstanbul 1995.
Aslan, Zeynüddin; Üniversite Öğrencilerinin Dua Konusundaki Tutumları, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, Bursa 1987.
Budak, Selçuk; Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 2000. Bruning, J. L. ve Kintz, B. L.; İstatistik, çev.: Ali Sönmez, Gündoğan Yay., Ankara 1993.
Cebeci, Suat; “İmam-Hatip Liselerinin Öğrenci Yapısı ve Bunun Sosyal Gelişme Açısından Değerlendirilmesi”, H.Ü.İ.F.D., Şanlıurfa 1995, sayı: 1, ss. 111-120.
Clark, W. H.; “Ergenlik ve Gençlikte Din-III”, çev.: Mehmet Dağ, Eğitim Hareketleri Dergisi, Ankara 1977, sayı: .260-261, ss. 16-22.
Daryal, A. Murat; Dinî Hayatın Psiko-Sosyal Temelleri, İFAV Yay., İstanbul 1994
Duman, Fatma; Genç Kızlarda Dinî Uyum Sorunları, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, İlâhiyat Fakültesi, Bursa 1995.
Gürsakal, Nemci; Bilgisayar Uygulamalı İstatistik-I, Marmara Kitabevi, Bursa 1997. Glock, Charles, Y.; “Dindarlığın Boyutları Üzerine”, Din Sosyolojisi, ed.:Yasin Aktay ve M. Emin Köktaş, Vadi Yay., 2.bs., Ankara 1998. Hayta, Akif; Psiko-Sosyal Uyum ve Dinî Pratikler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 1993. Hökelekli, Hayati; Din Psikolojisi, TDV Yay., Ankara 1993. Hökelekli, Hayati; Ergenlik Çağı Gençlerinin Dinî Gelişimi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi, Bursa 1983 Hökelekli, Hayati; “Ergenlik Çağı Davranışlarına Din Eğitiminin Etkisi”, U.Ü.İ.F.D., Bursa 1986, c. 1, sayı: 1, ss. 35-51. Hyman, Ray; Psikolojik Araştırmanın Niteliği, çev.: Yılmaz Özakpınar, Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1990. İşcil, Necati; İstatistik Metotları ve Uygulamaları, A.İ.T.İ.A. Yay., 7.bs., Ankara 1973. Karacoşkun, M. Doğan; “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Dinî Tutum ve Davranışları”, İ.Ü.D.İ.F.D., Malatya 1995, sayı: 1, ss. 201-209. Karasar, Niyazi; Bilimsel Araştırma Yöntemi, 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Yay., 7.bs., Ankara 1995. Koştaş, Münir; Üniversite Öğrencilerinde Dine Bakış, TDV Yay., Ankara 1995.
Köktaş, M. Emin, Türkiye’de Dinî Hayat, İşaret Yay., İstanbul 1993.
Köklü, Nilgün, Açıklamalı İstatistik Terimleri Sözlüğü, Nobel Yayınları, Ankara 2002 .
Kula, M. Naci; Kimlik ve Din: Ergenler Üzerine Bir Araştırma, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2001.
Lindzey, G. ve Thompson, F. ve Spring, B. J.; “Gelişim Psikolojisi: Ergenlik ve Yetişkinlik”, çev.:Figen Çok, A.Ü.E.B.F.D., Ankara 1994, c. 27, sayı: 2, ss. 905-935.
Öner, Necla; Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testler, Boğaziçi Yay., 3.bs., İstanbul 1997.
Öztürk, Nermin; Kız Öğrencilerin Dinî Tutumları: 14-18 Yaş, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 1994.
Pichot, Pierre; Psikolojide Kullanılan Testler, çev.: Ebru Erbaş, İletişim Yayınları, İstanbul 1993.
Söylev, Ö. Faruk; Ergenlik Çağı Gençlerini Dine Yaklaştıran ve Dinden Uzaklaştıran Sosyal Sebepler, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, Bursa 1995.
Şahin, Adem; “Yetiştirme Yurdu Gençlerinde Dinî Hayat”, Mehir Aile Dergisi, Konya 2001, sayı: 1, ss. 55-70.
Topsever, Yurdal; Psikolojide Araştırma, Deney ve Analiz, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir 1991.
Turgut, M. Fuat ve Baykul, Yaşar; Ölçekleme Teknikleri, ÖSYM Yay., Ankara 1992.
Türkdoğan, Orhan; Bilimsel Değerlendirme ve Araştırma Metodolojisi, MEB Yay., 2.bs., İstanbul 1995
Uysal, Veysel; Psiko-Sosyal Açıdan Oruç, TDV Yay., Ankara 1994
Uysal, Veysel; Din Psikolojisi Açısından Dinî Tutum, Davranış ve Şahsiyet Özellikleri, İFAV Yay., İstanbul 1996.
Yılmaz, Ali; Psikolojik Değerlendirmenin Temelleri, Etüt Yay., Samsun 1999.
Yıldırım, Mehmet; Din Eğitiminin Gençlerin Heyecan Gelişimi ve Sosyal Çevre İle Olan İlişkilerine Etkisi, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, Bursa 1986.
Yücel, H. Ali; Türkiye’de Orta Öğretim, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1994