BELGRAD KALESİ’NİN İŞGALİ

Osmanlı Devleti Kırım’ı Rusya’dan kurtarmak maksadıyla 1787 yılında bu ülkeyekarşı savaş açmış, fakat Rusya ile gizli ittifak yapan Avusturya’yı da karşısında bulmuştu.Osmanlı Devleti’nin Avusturya ile yaptığı savaşlar Dinyestr (Turla) ve özellikle Tuna Nehrihavzasında yoğunlaşmıştır. Bu cephelerden biri de Belgrad olmuştur. Belgrad, Avusturyasınır boyunda yer alan ve Osmanlı açısından Orta Avrupa’ya açılan kapı mahiyetinde,stratejik bir öneme sahipti. Bu savaşlarda Avusturya’nın en büyük hedeflerinden biri de buşehri ele geçirmekti. Avusturya tarafından işgal öncesi ön hazırlıklar yapılmış, askeriyığınakta bulunulmuş, yerli ahali olan Sırpların da Osmanlı yönetimine karşı ayaklanmasısağlanmıştı. Osmanlı Devleti kalede yeterince tedbir almakla birlikte, kaleye ve bölgeyeatanan muhafız ve komutanların gerekli özveriyi göstermemesi neticesinde muhasaraaltında bulunan kale, Ekim 1789’da Avusturya’ya teslim edilmiştir.

Occupation of Belgrade Fortress

The Ottoman Empire declared war against Russia in 1787 in order to save the Crimea from Russia, but Austria, which made a secret alliance with Russia, was involved in the war. During this period, the Ottoman-Austrian battles were fought in the Dniester and most especially in the Danube river basins. One of these battle fronts was Belgrade. Belgrade had a strategic importance as a gateway to the Central European border on the Austrian border. One of the biggest aims of Austria in these wars was to take over this city. Preparations were made by Austria before the occupation, military concentration were made and Serbs who were indigenous to the region were provoked to rebel against the Ottoman rule. Although the Ottoman Empire took sufficient precautions in the fortress, the guards and commanders assigned to the fortress and area, did not show the necessary commitment. As a result of this, the fortress was besieged and then delivered to Austria in October 1789.

PDF

___

a. Divan-ı Hümayun Mühimme Defterleri (A.DVN.MHM) 182, 185,187.
b. Name-i Hümayun Defteri (A.DVNS.NMH) 9
c. Ali Emîrî, Sultan Abdülhamid I (AE. SABH.I) 2/128, 14/1202, 18/1537. 3/227, 137/9226, 222/14651, 246/16388, 25/1982, 274/18432, 275/18470, 36/2698, 192/12812, 14/1237, 207/13790, 292/19631, 292/19634, 294/19717, 298/20066, 302/20262
c. Cevdet Askeriye (C.AS) 1040/45675, 1059/46578, 178/7733, 178/7733, 178/7733, 283/11752, 283/11752, 283/11752 861/36848, 896/38560, 917/39633, 920/39762; 927/40082, 1001/43765, 1054/46322 1109/49103, 1111/49196, 1113/49330, 113/5072, 1131/50204, 116/5201, 1165/51872 1173/52272, 1207/54099, 1209/54191, 157/6945, 168/7348, 203/8740, 22/989, 23/1008, 256/10659, 291/12084, 33/1528, 335/13888, 338/14035, 349/14447, 354/14685, 357/14774 362/14986, 435/18084, 476/19867, 481/20043, 493/20613, 494/20630, 502/20978, 510/21298, 513/21418, 546/22908, 546/22910, 557/23392, 603/25431, 652/27432, 704/29554 726/30436, 726/30467, 752/31669, 786/33297, 809/34349, 834/35554, 85/3954, 850/36345, 889/38239, 891/38349, 893/38402, 902/38870, 909/39247, 912/39357, 912/39374, 915/39523, 918/39685, 920/39762, 921/39796, 921/39796, 924/39937, 924/39937, 929/40191, 931/40328
d. Cevdet Adliye (C. ADL) 09/575, 91/5479, 91/5479
e. Cevdet Belediye (C. BLD) 17/819
f. Cevdet Dahiliye /C.DH) 147/7338, 23/1102, 283/14133
g. Cevdet Maliye (C.ML) 47/2162, 497/20175, 774/31560
h. Cevdet Eyalet-i Mümtaze (C.MTZ) 7/335
ı. Cevdet Nafia (C.NF) 24/1175, 42/2093, 7/306
i. Bab-ı Defteri Mevkufat Defteri (D. MKF.d) 30940, 30944,
j. Hatt-ı Hümayun (HAT) 11/386, 20/979, 18/791, 22/10159, 22/1049, 23/1107, 23/1112, 23/1148, 23/1156, 24/1187, 29/1385, 592/29026.
k. Harita (HRT) 52
l. Maliyeden Müdevver Defterler (MAD. d) 3365
Ahmed Vasıf Efendi, Tarih-i Vâsıf, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi, No. 608, C. II, vrk. 127a-127b, 135a, 137a.
Ahmet Cevdet, Tarih-i Cevdet, C. IV, (Matbaa-yı Osmaniye), Dersaadet 1309.
ASLANTAŞ, Selim, Osmanlıda Sırp İsyanları 19. Yüzyılın Şafağında Balkanlar, Kitap Yayınevi İstanbul 2007.
BAYRAM, Ü. Filiz, Enverî Tarihi 3. Cild (Metin ve Değerlendirme, (İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yeni Çağ Tarihi Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul 2014.
BEYDİLLİ, Kemal, “Ziştovi Antlaşması” , TDVİA, İstanbul 2013, C. 44.
ÇINAR, Ali Osman, Mehmed Emin Edib Efendi’nin Hayatı ve Tarihi (Tarih-i Edip), (Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yakınçağ Türk Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 1999.
ENGİN, Hakan, 1787-1792 Osmanlı-Rus, Avusturya Harpleri Sırasında İbrail Kalesi, (Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne 2013.
Evliya Çelebi, Seyahatnâme, 1-6. Kitaplar, 5. Kitap (Haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin), (Yapı Kredi Yayınları), İstanbul 2011.
İNALCIK, Halil, “Kırım”, İslam Ansiklopedisi, C. 6, Eskişehir 1997.
JORGA, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C. 2, İstanbul 2005, s. 328.
KARAGÖZ, Hakan, 1737-1739 Osmanlı-Avusturya Harbi ve Belgrad’ın Geri Alınması, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi), Isparta 2008.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. V, Ankara 1999.
KIRCA, Ersin, Vahdettin Atik, Resul Köse, Kemal Gurulkan, Muzaffer Albayrak, Kevser Şeker, Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Kaleleri, İstanbul 2016.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. III, C. IV, Ankara 1988.
ÜSTÜNER, Ahmet, Yusuf Paşa’nın Sefer-Nâmesi (Sefernâme-i Serdâr-ı Ekrem Yusuf Paşa), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, İslam Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi), Konya 2005.
ZAMOLA, Divna Djuric, “Belgrad”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C. 5, İstanbul 1992.
ZINKEISEN, John Wilhelm, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (1453-1574), C. II, (Çev. Nilüfer Epçeli), (Yeditepe yay.), İstanbul 2011.