Kadın Doğum Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Yaptıkları İlaç Hataları ve Etkileyen Faktörler

Amaç: Bu çalışmanın amacı, kadın doğum servislerinde çalışan hemşirelerin ilaç hatası yapma durumlarını, yapılan ilaç hatası türlerini saptamak ve hemşirelerin ilaç hatası yapmalarını etkileyen faktörleri belirlemektir. Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte olan bu çalışmada tabakalı rastgele örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini bir devlet hastanesinin kadın-doğum kliniklerinde çalışan 81 hemşire ile bir üniversite hastanesinin kadın-doğum kliniklerinde çalışan 27 hemşire olmak üzere toplam 108 hemşire oluşturmuştur (n=108). Veriler araştırmacı tarafından literatür taranarak geliştirilen anket formunun kadın doğum kliniklerinde çalışan hemşirelere uygulanması ile elde edilmiştir. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde ise tanımlayıcı istatistikler, frekans yüzdeleri ve ki-kare analizi yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmada, hemşirelerin %44.4ü ilaç hatası yaptığını ve %81.5i kendisi dışındaki bir sağlık personelinin yaptığı ilaç hatasına tanık olduğunu ifade etmiştir. Yapılan hatalar incelendiğinde, hemşirelerin %33.3ü yanlış dozda ilaç uyguladığını, %22.9u yanlış ilaç uyguladığını ve %22.9u ilacı yanlış hastaya uyguladığını belirtmiştir. İlaç hatası yapan hemşirelerin hatayı yaptığı sırada %50sinin 26-35 yaş arasında olduğu, %73.0ünün gece vardiyasında, %66.6sının 10dan fazla sayıda hastaya bakım vermekte iken ve %83.4ünün ilk 5 yıllık mesleki yaşantı sırasında ilaç hatası yaptığı belirlenmiştir. Sonuç: Kadın doğum kliniklerinde çalışan hemşirelerin yaklaşık yarısının ilaç hatası yaptığı ve yapılan ilaç hatalarının büyük çoğunluğunun yanlış doz, yanlış ilaç ve yanlış hasta türlerinden oluştuğu belirlenmiştir. Hemşirelerin ilaç hatası yapma nedenlerinin ise gece vardiyasında çalışma, hasta sayısının çok olması ve hemşirenin yeterince deneyimli olmaması gibi faktörlerden oluştuğu saptanmıştır. Hemşirelerin ilaç hatası yapmalarını önlemek için; çalışma koşullarının iyileştirilmesi, gece vardiyasındaki çalışma saatlerinin kısaltılması, servislerdeki hemşire sayılarının artırılması ve hemşirelerin ilaç uygulamalarındaki becerilerini artırmak amacıyla eğitim etkinliklerinin düzenlenmesi önerilmiştir.

The Medication Errors of Nurses Working in Obstetrics and Gynecology Clinics and Related Factors

Objective: The purpose of this study was to determine specific situations when nurses working in obstetrics and gynecology clinics made medication errors, what types of medication errors nurses made, and the factors that caused such errors. Methods: Stratified random sampling method was used in this descriptive study. The sample of the study comprised 108 nurses: 81 nurses who worked in the obstetrics and gynecology clinics of a public hospital and 27 nurses who worked in the obstetrics and gynecology clinics of a university hospital. The data were obtained by a general questionnaire developed by the researcher based on the literature and given to the nurses working in the clinics. Descriptive statistics, frequency percentages, and chi-square analysis methods were used for the statistical evaluation of the data. Results: In the study 44.4% of nurses stated that they had made medication errors and 81.5% of nurses pointed out the medication errors of different healthcare personnel. According to results of statistical analyses, 33.3% of nurses stated that they had applied the wrong medicine dosage, 22.9% stated they had administered the wrong medicine and 22.9% stated they had administered medication to the wrong patient. It was found that at the time the nurses were making such medication errors 50% of nurses were between the ages of 26-35, 73% were working night shifts, 66.6% were caring for more than 10 patients, and 83.4% were in the first 5 years of their professional lives. Conclusion: Nearly half of the nurses had made medication errors and it was found that the majority of the medication errors consisted of wrong dosages, wrong patients, and the wrong drugs. The causes of medication errors consisted of factors such as working night shifts, the number of patients to care for, and the lack of professional experience. In order to prevent such medication errors, improvement of working conditions, reducing the number of night shifts, increasing the number of nurses in the services, and improving the skills of nurses through drug administration training programs are recommended.

PDF

___

1. National Coordinating Council For Medication Error Reporting and Prevention 2009. http://www.nccmerp.org/. (Erişim Tarihi 21 Temmuz 2014 ).
2. Seren İntepeler Ş, Soydemir D, Güleç D. Hemşirelerin tıbbi hataya eğilimleri ve etkileyen faktörler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2014; 30(1):1-18.
3. Aştı T, Acaroğlu R. Hemşirelikte Sık karşılaşılan hatalı uygulamalar. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2000; 4(2):22-7.
4. Uzun Ş. Arslan F. İlaç uygulama hataları. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2008; 28(2):217-222.
5. Lisby M, Nielsen LP, Mainz J. Errors in the medication process: frequency, type and potential. Intern J for Quality in Health Care 2005; 17:15-22. http://dx.doi.org/10.1093/intqhc/mzi015
6. Barker KN, Flynn EA, Pepper GA, Bates DW, Mikael RL. Medication errors observed in 36 Health Care Facilities. Archives of Internal Medicine 2002; 162(16):1897-1903. http://dx.doi.org/10.1001/ archinte.162.16.1897
7. İnce BS. Hemşire güvenliği: çalışma ortamı ve riskler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 24(3):61-71.
8. Cesur S. İlaç uygulamalarında hemşirenin hata olarak görmedikleri durumların saptanmasına yönelik bir çalışma. Türk Hemşireler Dergisi 1988; 38(1):2-25.
9. Ateş Ç. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hemşirelerin ilaç uygulama hataları ve hata nedenlerinin belirlenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek lisans Tezi. 2010.
10. Alparslan Ö, Erdemir F. Pediatri servislerinde kullanılan antibiyotiklerin sulandırılması, saklanması ve hastaya verilmesi konusunda hemşirelerin bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi HYO Dergisi 1997; 1(1):41-52.
11. Bilazer FN, Konca GE, Uğur S, Uçak H, Erdemir F, Çıtak E. Türkiyede hemşirelerin çalışma koşulları. Türk Hemşireler Derneği. 2008. http:// www.turkhemsirelerdernegi.org.tr/. (Erişim Tarihi 21 Temmuz 2014).
12. Cebeci F. Hasta Güvenliğinde acil hemşirelerinin rolü. Türkiye Klinikleri 2010; 2(1):5763.
13. Gündoğdu S, Bahçecik N. Hemşirelerde Hasta güvenliği kültürü algılamasının belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 15(2):119-28.
14. Karadağ A. Hemşireler ilaç uygulama hatalarını önlemede anahtar kişi midir? 2009. http://www.turkhemsirelerdernegi.org.tr/.(Erişim Tarihi 21 Temmuz 2014).
15. Altunkan H. Hastanelerde tıbbi hata görülme sıklıkları, tıbbi hata türleri ve tıbbi hata nedenlerinin belirlenmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi 2010; 8(2):100-11.
16. Abaan S. Hekim istemleri ve hemşirenin yasal sorumluluğu. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1997; 1(1):1-7.
17. Özkan S, Kocaman G, Öztürk C. Pediatrik ilaç uygulama hatalarının sıklığı, tipleri, nedenleri ve önleme girişimleri: literatür incelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2008; 1(1):51-65.
18. Aslan Ö, Ünal Ç. Cerrahi yoğun bakım ünitesinde parenteral ilaç uygulama hataları. Gülhane Tıp Dergisi 2005; 47(3):175-8. 19. Güneş ÜY, Gürlek Ö, Sönmez M. Factors contributing to medication errors in Turkey: nurses perspectives. Journal of Nursing Management 2014; 22:295303. http://dx.doi.org/10.1111/jonm.12216
20. Cousins DH, Sabatier B, Begue D, Schmitt C, Hoppe-Tichy T. Medication errors in intravenous drug preparation and administration: a multicentre audit in the UK, Germany and France. Qual. Saf. Health Care 2005; 14:190-5. http://dx.doi.org/10.1136/qshc.2003.006676
21. Cheragi MA, Manoocheri H, Mohammadnejad E, Ehsani SR. Types and causes of medication errors from nurses viewpoint. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2013; 18(3):228-31.
22. Almutary HH, Lewis PA. Nurses Willingness to report medication administration errors in Saudi Arabia. Quality Management in Health Care 2012; 21(3):120-6. http://dx.doi.org/10.1097/ QMH.0b013e31825e86c8.
23. Kim KS, Kwon S, Kim J, Cho S. Nurses perceptions of medication errors and their contributing factors in South Korea. Journal of Nursing Management 2011; 19:346-53. http://dx.doi. org/10.1111/j.1365-2834.2011.01249.x.
24. Aştı T, Kıvanç M. Hemşirelerin ağız yolu ile ilaç verilmesine ilişkin bilgi ve uygulamaları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2003; 6(3):1-9.
25. Kopp BJ, Estard BL, Allen ME, Theodorou AA, Priestley G. Medication errors and adverse drug events in an intensive care unit: direct observation approach for detection. Critical Care Medicine 2006; 34(2):415-25. http://dx.doi.org/10.1097/01.CCM.0000198106.54306. D7
26. Suzuki K, Ohida T, Kaneita Y, Yokoyama E, Uchiyama M. Daytime sleepiness, sleep habits and occupational accidents among hospital nurses. Journal of Advanced Nursing 2005; 52(4):445-53. http://dx.doi. org/10.1111/j.1365-2648.2005.03610.x
27. Alemdar KD, Aktaş YY. Medical error types and causes made by nurses in Turkey. TAF Preventive Medicine Bulletin 2013; 12(3):307-14. http://dx.doi.org/10.5455/pmb.1-1345816200.
28. Cebeci F, Gürsoy E, Tekingündüz S. Hemşirelerin Tıbbi hata yapma eğilimlerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 15(3):188-96.
29. Hicks RW, Becker SC, Chuo J. A summary of NICU fat emulsion medication errors and nursing services data from MedMARX. Advances in Neonatal Care 2007; 7(6):299-308. http://dx.doi.org/10.1097/01. ANC.0000304969.23837.95
30. Sheu SJ, Wei IL, Chen CH, Yu S, Tang FI. Using snowball sampling method with nurses to understand medication administration errors. Journal of Clinical Nursing 2009;18(4):55969. http://dx.doi. org/10.1111/j.1365-2702.2007.02048.x
31. Kandil M, Sayyed T, Emarh M, Ellakwa H, Masood A. Medication errors in the obstetrics emergency ward in a low resource setting. The Journal of Maternal-Fetal and Neonatal Medicine 2012; 25(8):1379-82. http:// dx.doi.org/10.3109/14767058.2011.636091
32. Çırpı F, Merih YD, Kocabey MY. Hasta güvenliğine yönelik hemşirelik uygulamalarının ve hemşirelerin bu konudaki görüşlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009; 2(3):26- 34.
33. Altunkan H. Özata M. Hastanelerde tıbbi hata görülme sıklıkları, tıbbi hata türleri ve tıbbi hata nedenlerinin belirlenmesi: Konya örneği. Tıp Araştırmaları Dergisi: 2010: 8(2):100-11.
34. Taxis K, Barber N. Ethnographic study of incidence and severity of intravenous drug errors. BMJ 2003; Mar 29; 326(7391):684-7. http:// dx.doi.org/10.1136/bmj.326.7391.684