النموذج الفريد لإخراج العالم الإسلامي من أزمته القيادية - قيادة محمد رسول الله صلى الله عليه وسلم نموذجاً

Dünya nüfusunun yüzde 23’ünü oluşturan Müslümanların sayısı 1.6 milyardır. Bu sayının yüzde 73'ü ise yaşadıkları ülkelerin çoğunluğunu oluşturmaktadır. Yani Müslümanlar nüfus bakımından 50 ülkenin ana unsurunu teşkil etmektedirler. Dünya üzerinde yaklaşık 195 ülke olduğu varsayılınca, Müslümanların çoğunluğunu oluşturduğu ülkeler, dünya üzerindeki ülkelerin 4/1’ini oluşturmaktadır. Bu kadar çok sayıda ülkede Müslümanların varlık gösterememesinin pek çok sebebi olduğu muhakkaktır. Ancak bu sebeplerin en önemlilerinden birisi yönetim/liderlik sorunudur. İslam dünyası uzun zamandır bir yönetme/liderlik krizi ile yüz yüzedir. Tarih içerisinde pek çok kez yönetme/liderlik krizi yaşamış, pek çok kez de İslam’ın kendisine has Nebevî modelini rehber edinen kişiliklerin liderlikleri ile bunun üstesinden gelmeyi başarabilmiştir. Liderlik sahasında eski ve yeni, geleneksel ve modern olmak üzere birçok teori ileri sürülmüştür. Ancak bunların hiçbiri Hz. Peygamber’in ortaya koyduğu liderlik tarzının yerini dolduramamaktadır. Hz. Peygamber’in Kur’an’ın rehberliğinde ortaya koymuş olduğu liderlik tarzı, Müslümanlar için yegâne ve alternatifi olmayan bir modeldir. Bu model Müslümanların tüm benliklerine işleyen, psikolojileri ve maneviyatlarına uygun, madde ve manaya bakışlarına münasip, kendi dünyalarının mahsulüdür. Etkili liderliğin nasıl olması gerektiği ile ilgili batı dünyasında birçok tez ileri sürülmüş, hakkında birçok çalışma yapılmıştır. Birçok lider örnek olarak gösterilmiştir. İdeal liderde olması gereken özellikler sıralanmıştır. Bütün bunların yanında bize göre hiçbir lider Muhammed (s.a.s.) gibi başarılı ve etkili değildir. Ayrıca İslam toplumlarına ancak O’nun örnek liderliği deva olacaktır. Çünkü bizim kültürümüze ve örfümüze en yakın onun liderliğidir. Zaten İslam toplumu onun ortaya koymuş olduğu vahyin rehberliğindeki (ışığındaki) sünnetini bilinçaltında bulundurmaktadır. Bu sebeple kendimize ait, bizim içimizden çıkmış bir liderlik tarzını örnek almamız en doğru olanıdır.Muhammed (s.a.s.)’in lider olarak ortaya koymuş olduğu birçok özelliği bulunmaktadır. Ancak biz makale sınırları çerçevesinde sadece bunlardan birkaçına dikkat çekebildik. Bunlar içerisinde en başta liderin kendisini toplumuna sevdirecek, onlara benimsetecek olan özellikleridir: İnsanlara önem vermesi, emin olması, tevazu sahibi olması, takipçilerine karşı daima fedakâr olması gibi. Bir diğer grupta ise yönetimde kendisine başarıyı getiren liderlik özellikleridir: Adaletli olması, istişareye önem vermesi, çalışkan ve üretken olması, azim ve kararlılık sahibi olması, dış görünüşüne dikkat eden biri olması gibi. Elbette ki Muhammed (s.a.s.)’in etkili liderlik özellikleri bunlarla sınırlı değildir. Ancak bir makale çerçevesinde sadece bunlara değinebildik. Bununla birlikte bu çalışma vesilesi ile şu tavsiyelerde bulunulabilir:1. İslam toplumlarındaki özellikle de genç lider adayları kendi kültürlerinin öz malı olan Hz. Peygamber modelini kendilerine örnek almalıdırlar. 2. Bu konuda Müslüman akademisyenler bilimsel çalışmalar yaparak ortaya çıkan bilgileri toplumla paylaşmalıdırlar. 3. Lider yetiştirecek akademiler kurularak Hz. Peygamber’in örnek liderliği konusunda eğitimler verilmelidir.4. Müslüman aydınlar liderliğin önemini daima gündemde tutmalıdır.5. Müslüman yöneticilere Hz. Peygamber’in liderliği ile ilgili yol haritası sunacak ilmi çalışmaların yapılması gerekmektedir.6. Hz. Peygamber’in mükemmel liderliği uygulamalı bir şekilde gösterilip; medya ve iletişim araçları vs. kullanılarak Müslüman olmayanların zihinlerinde Hz. Peygamber’in imajı düzeltilmelidir. Sonuç olarak; Herkes hayatının her aşamasında ve üstlendiği tüm rollerinde (babalık, annelik, öğrencilik, hocalık, müdürlük, devlet başkanlığı…) başarılı bir lider olabilir. Yeter ki Hz.Muhammed’i kendisine örnek alabilsin.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Peygamber, Sünnet, Liderlik, Yönetim, Nebevî Metot, Kriz

The Only Model That Will Remove the Islamic World from the Crisis of Management/Leadership: The Prophet’s Exemplary Leadership

The Muslim world faced with the crises for a long time and came out of these with the leadership model of the Prophet. This prophetic model coexisted with many difficulties and built the state despite the existence of these difficulties. Throughout history, Muslims faced many crises and succeeded in standing up to and confronting these crises. The Prophet’s leadership which is an examplar and a model is a guiding and a realistic model to overcome crises and the Prophet built successful leaders in various fields.The Prophet (pbuh) was inspired by his leadership model of the Quran and revelation, and his leadership is a unique and a model with no-alternative for Muslims. This leadership model of the Prophet adopted by the Muslims was materially and morally appropriate for themselves and their lives. The Prophet’s exemplary leadership is appropriate for every period and place, intellectually and spiritually, and is not limited to a particular group or just Muslims, but to appeals to the level of worldly leadership. In this research, we deal with the Prophet's exemplary leadership and the leadership model of the Prophet, and we put the Prophet's method of research and description to resolve the crises. In this way, we try to put forward the leadership model of the Prophet and draw the attention of young leaders to solve the crises of the modern age.

Keywords:

Prophet, Sunnah, Leadership, Management, The Prophetic Method, Crisis,

PDF

___

Abdulhâlik, Abdurrahman. eş-Şûrâ fi zılli nizâmi’l-hükmi’l-İslâmî. B.y.: Dâru’l-Kalem, 1418/1997.
Ali el-Kârî, Nureddin Ali b. Muhammed. Esrarü'l-merfûa fi'l-ahbâri'l-mevdûa. Thk. Muhammed es-Sebbâğ. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1406/1986.
Beyhakî, Ahmed b. Huseyn. Delâilu’n-nübüvve. Thk. Abdulmut‘î Kal’acî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1988/1408.
Bolat, Tamer – Seymen, Oya Aytemiz – Bolat, Oya İnci – Erdem, Barış. Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Detay Publication, 2009.
Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu’s-sahîh, Thk. Mustafa Dîb el-Buğâ, Dımaşk: Dâru Ulûmi’l-İnsâniyye, 1413/1993.
Clark, Kenneth E. - Clark, Miriam B. Choosing to Lead (2nd Edition). Greensboro: Center for Creative Leadership, 1996.
Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali eş-Şerîf. Kitâbu’t-ta‘rîfât. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1403/1983.
Çetin, Nesrin Gökben – Beceren, Ertan. “Lider Kişilik: Gandhi”. Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences 3/5 (2007): 110-132.
Doğan, Selen. Vizyona Dayalı Liderlik. Istanbul: Kare Publication, 2007.
Ebu Dâvud, Süleymân b. el-Eşâs. Sünen. Thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, t.y.
Erçetin, Ş. Şule. Lider Sarmalında Vizyon. Ankara: Nobel Publication, 2000.
Eren, Erol. Yönetim Psikolojisi. Istanbul: İşletme İktisadi Enstitüsü Publication, 1989.
Hart, Michael H. The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History. New York: A Citadel Press Book, 1992.
Hassân b. Sâbit. Divânu Hassân b. Sâbit. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1414/1994.
Hatamleh, Sâmir. “el-Menhecu’n-Nebevî fi’t-te’sîsi li’l-medîneti ve tatavvuri’l-hadârî”. Mecelletü Külliyeti İlâhiyât fî Câmia‘ti Bingöl 12/2 (2018): 45-74.
Hatamleh, Sâmir. “el-Menhecü’n-Nebevî fi te’sîsi’s-silmi’l-medenî fi’l-harb”. el-Mecelletü’l-Ürdüniyye fi’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye. Câmia‘tu Âli’l-Beyti’l-Ürdüniyye 14/2 (2018): 335-354.
İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Abdulhalîm. Mecmû‘u’l-fetâvâ. El-Medînetü’l-Münevvere: Dâru’l-Vefâ, 2005.
İbn Hanbel, Ebu Abdillah Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsned. Kahire: Müessesetü Kurtuba, t.y.
İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed. Mukaddime. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1429/2008.
İbn Sa‘d, Muhammed b. Sa’d b. Meni’ ez-Zührî. et-Tabakâtu’l-kübrâ. Thk. Ali Muhammed Ömer. Kahire: Mektebetü’l-‘Usre, 2002.
İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. Th. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. İstanbul: Dâru’d-Da‘ve, 1992.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânu'l-Arab. B.y.: Dâru Sâdır, 1414.
İbn Hişâm, Abdülmelik b. Hişâm. es-Sîretu’n-nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sakâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdulhafîz eş-Şelebî. Beyrut: Dâru’l-Hayr, 1424/2004.
Mustafa, İbrahim – Zeyyât Ahmed at al. Mu‘cemu’l-vasît. B.y.: Dâru’-Da‘ve, t.y.
Muhtâr, Ahmed Abdulhamîd Ömer. Mu‘cemu’l-luğati’l-Arabiyyeti’l-mu‘âsira. B.y.: Âlemu’l-Kutub, 1429/2008.
Mehdî, el-Kâdî Hüseyn b. Muhammed. eş-Şûrâ fi’-şerî‘ati’l-İslâmiyye. Thk. Abdulazîz el-Mukâlih. B.y.: Mektebetü’l-Mehâmî, 2006.
Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. Teshîlu’n-nazar ve Ta‘cîlu’z-zafer fi ahlâki’l-mülük. Thk. Mahî Hilâl es-Serhân, Hasan es-Sa‘atî. Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, 1982.
Mâlik b. Enes. Muvatta. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1406/1985.
Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc en-Neysâbûrî. Sahîh-i Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. İstanbul: Dâru’d-Da‘ve, 1992.
Nesâî, Ebu Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. Sünen, Thk. Abdulfettâh Ebu Ğudde. Haleb: Mektebetü’l-Matbû‘âti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
Northouse, Peter G. Leadership Theory and Practice. California: Sage Publications, 2004.
Özel, Mustafa. Liderlik Sanatı. Istanbul: İz Publication, 1998.
Pew Research Center, “The Global Religious Landscape”, A Report on the Size and Distribution of the World’s Major Religious Groups as of 2010.
Pew Research Center, “The Future of the Global Muslim Popilation”, Projections for 2010-2030 (January 2011).
Salîbâ, Cemil. el-Mu‘cemu’l-felsefî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Bünânî, 1982.
Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Publication, 2004.
Tirmizî, Muhammed b. ‘Îsâ. Sünen. Thk. Beşşâr Avvâ Ma‘rûf. Beyrut: Dâru’l-Ğarbî’l-İslâmî, 1998.
Vâkidî, Muhammed b. Ömer. el-Meğâzî. Thk. Marsdan Jons. Beyrut: Dâru’l-‘Alâmî, 1409/1989.
Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Hüseynî. Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. Thk. Mecmû‘atu mine’l-Muhakkikîn. Dâru’l-Hidâye, t.y.