Okul Yöneticilerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Yönetsel Güçlülükleri Arasındaki İlişki

Bu çalışmada okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile yönetsel güçlülükleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Örneklem, oransız eleman örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. On-Maddeli Kişilik Ölçeği ve Yönetsel Güçlülük Ölçeği ile toplanan verilerin analizinde betimsel istatistikler ile korelasyon ve regresyon analizinden faydalanılmıştır. Çalışma sonunda, okul yöneticilerinin yönetsel güçlülüklerinin orta düzeyde olduğu ortaya çıkmıştır. Okul yöneticileri en çok görev odaklı ve sorumluluk kişilik özelliğine sahip olduklarını belirtmişlerdir. Yönetsel güçlülük ve boyutları ile deneyime açıklık özelliği arasında pozitif ve anlamlı ilişki olduğu ve diğer dört kişilik özelliğinin yönetsel güçlülüğün boyutları ile ilişkisinin olmadığı görülmüştür. Ayrıca, azimli ve görev odaklı olan yöneticilerin daha çok sorumluluk sahibi oldukları ortaya çıkmıştır. Beş faktör kişilik özelliklerinin birlikte, okul yöneticilerinin yönetsel güçlülükleri ile düşük düzeyde ve anlamlı bir ilişkisi olduğu görülmüştür. Çalışmada, sadece deneyime açıklık özelliğinin yönetsel güçlülük üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu, ancak diğer kişilik özelliklerinin ise yönetsel güçlülük üzerinde anlamlı etkiye sahip olmadığı görülmüştür. Çalışma sonunda araştırmanın sonuçlarına göre çeşitli önerilerde bulunulmuştur

The Relationship between Big Five Personality Traits of School Administrators with Managerial Resourcefulness

In this study, the relationship between managerial resourcefulness and personality traits of school administrators was examined. Relational research model was used in the study. The sample was determined by the method of disproportionate stratified sampling. In the analysis of the data collected with the Ten-Item Personality Scale and the Managerial Strength Scale, descriptive statistics, correlation, and regression analysis were used. At the end of the study, school administrators’ managerial resourcefulness was found at the medium level. School administrators indicated that they were mostly task-oriented and had conscientiousness personality trait. It was revealed that while there was a positive and meaningful relationship between both managerial resourcefulness and its dimensions and openness to experience personality trait, there wasn't any relation between managerial resourcefulness and other four personality traits. In addition, the more perseverance and task-focused administrators were more conscientious. All big five personality traits had a low level and meaningful relationship to managerial resourcefulness of administrators. It was also seen that only openness to experience is a significant predictor of managerial resourcefulness, while other personality traits have no significant effect on managerial resourcefulness. Finally, some suggestions were made according to the results of the study

PDF

___

Akeke, M. N. G., Eno, E. E., & Eyo, E. E. (2018). Resourcefulness as an effective tool for small scale business operation for national development. Nigerian Journal of Business Education (NIGJBED), 5(2), 123-131.
Atak, H. (2013). On-Maddeli Kişilik Ölçeği'nin Türk kültürüne uyarlanması. Archives of Neuropsychiatry/Noropsikiatri Arşivi, 50(4), 312-319.
Babalola J. B. & Ayeni, A. O. (2009). Educational management: Theories and task.Ibadan: Macmillian Publishers.
Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Journal of Turkish Educational Sciences, 7(2), 261-279.
Baltacı, A. (2017). Erteleme davranışı eğilimi ve beş faktörlü kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler: okul yöneticileri üzerine bir araştırma. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 3(1), 56-80.
Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: A meta-analysis. Personnel psychology, 44(1), 1-26.
Bass, B. M. (1990). Bass and Stogdill’s handbook of leadership. New York: Free Press.
Bono, J. E., & Judge, T. A. (2004). Personality and transformational and transactional leadership: A meta-analysis. Journal of applied psychology, 89(5), 901.
Buluç, B. (2010). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Campbell, S. (2016). Characteristics of resourceful people that bring success. https://www.entrepreneur.com/ article/272171.
Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Cavazotte, F., Moreno, V., & Hickmann, M. (2012). Effects of leader intelligence, personality and emotional intelligence on transformational leadership and managerial performance. The Leadership Quarterly, 23(3), 443-455.
Chamorro-Premuzic, T. (2016). Personality and individual differences. John Wiley & Sons. Christensen, L. B., Johnson, B., & Turner, L. A. (2014). Research methods, design, and analysis. Pearson Education.
Cloninger, C. R. (1994). Temperament and personality. Current opinion in Neurobiology, 4(2), 266-273.
Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative (4th ed.). New Jersey: Upper Saddle River.
Çakır, Ö. (2009). Çalışma yaşamında öğrenilmiş güçlülük ve iş stresi ile başa çıkmada rolünü belirlemeye yönelik bir araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
Dağ, I. (1991). Rosenbaum’un Ögrenilmis Güçlülük Ölçegi’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2(4), 269-274.
Demir, E. (2013). Ortaokullarda görev yapan beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki kişilik yeterliklerinin algılanışının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Doğan, S. ve Şahin, F. (2011). Yönetsel güçlülük ve etkililik: Kavramsal bir çalışma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 61-85.
Erdoğan, İ. (1991). İşletmelerde davranış. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını.
Erkuş, R. (1997). İlköğretim okulları müdürlerinin liderlik davranışları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Ersözlü, A. (2012). Okul yöneticilerinin yönetsel güçlülük düzeylerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışları ve iş doyumuna etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
Gallagher, D. J. (1990). Extraversion, neuroticism and appraisal of stressful academic events. Personality and Individual Differences, 11(10), 1053–1057.
George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
George, J. M. (1991). State or trait: Effects of positive mood on prosocial behaviors at work. Journal of Applied Psychology, 76(2), 299-307.
Goldberg, L. R. (1990). An alternative" description of personality": the big-five factor structure. Journal of personality and social psychology, 59(6), 1216- 1229.
Gosling, S. D., Rentfrow, P. J., & Swann, W. B. (2003). A very brief measure of the Big-Five personality domains. Journal of Research in Personality, 37(6), 504-528.
Güney. S. (2006). Davranış bilimleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Hıdıroğlu, Y.Ö., Hıdıroğlu, Ç., & Tanrıöğen, A. (2018). Okul müdürlerinin yönetsel güçlülükleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi / Ege Journal of Education, 19(1), 83-115. Doi: 10.12984/egeefd.344911
Judge, T. A., Bono, J. E., Ilies, R., & Gerhardt, M. W. (2002). Personality and leadership: a qualitative and quantitative review. Journal of applied psychology, 87(4), 765-780.
Judge, T. A., Heller, D., & Mount, M. K. (2002). Five-factor model of personality and job satisfaction: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87(3), 530–54.
Kanungo, R. N. & Misra, S. (1992). Managerial resourcefulness: A reconceptualization of management skills. Human Relations, 45(12), 1311-1332.
Kanungo, R. N., & Menon, S. T. (2005). Managerial resourcefulness measuring a critical component of leadership effectiveness. Journal of Entrepreneurship, 14(1), 39-55.
Kanungo, R. N., & Menon, T. (2004). Managerial resourcefulness: The construct and its measurement. Journal of Entrepreneurship, 13(2), 129-152.
Karakuş, M. (2008). Ilköğretim okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin duygusal zekâ yeterliklerinin, öğretmenlerin duygusal adanmişlik, örgütsel vatandaşlik ve iş doyumu düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kennett, D. J., & Keefer, K. (2006). Impact of learned resourcefulness and theories of intelligence on academic achievement of university students: An integrated approach. Educational Psychology, 26(3), 441-457.
Kuehl, G. A.(1999). The effect of self-esteem and learned resourcefulness on the experience and expression of anger among college students. Unpublished master thesis. Truman State University, United States.
Lillibridge. J. R., & Williams. K. J. (1992). Traditional areas of research in organizations. In K. Kelley (Ed.), Issues, Theory, and Research in Industrial/Organizational Psychology (Vol. 82) (ss. 91-116) içinde. Elsevier Science Publishers B.V.
Lischetzke T., & Eid, M. (2006). Why extraverts are happier than introverts: The role of mood regulation. Journal of Personality, 74 (4), 1127–1162.
Lombardo, M. M., & Eichinger, R. W. (1989). Preventing derailment: What to do before it's too late (No. 138). Center for Creative Leadership.
Lombardo, M. M., Ruderman, M. N., & McCauley, C. D. (1988). Explanations of success and derailment in upper-level management positions. Journal of Business and Psychology, 2(3), 199-216.
Mbang, E. E., Koko, E. & Asita H. C. (2012). Strategies for effective implementation of the universal basic education in Nigeria. Onitsha: West and Solomon Publishing Company.
McCrae, R. R., Costa, Jr. P. T., Del Pilar, G. H., Rolland, J. P., & Parker, W. D. (1998). Cross-cultural assessment of the five-factor model: The Revised NEO. Personality Inventory. Journal of Cross-Cultural Psychology. 29(1). 171-188.
McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2000). Organizational Behavior. Irwin: McGraw Hill.
Ogbonna, E., & Harris, L. C. (2000). Leadership style. organizational culture and performance: Empirical evidence from UK companies. International Journal of Human Resource Management, 11(4), 766-788. doi: 10.1080/09585190050075114.
Peterson, R. S., Smith, D. B., Martorana, P. V., & Owens, P. D. (2003). The impact of chief executive officer personality on top management team dynamics: one mechanism by which leadership affects organizational performance. Journal of Applied
Psychology, 88(5), 795-808. http://dx.doi.org/10.1037/0021-9010.88.5.795. Polatcı, S. ve Sobacı, Ö. G. F. (2014). Öğrencilerin öğrenilmiş güçlülük düzeyleri üzerinde kişilik özellikleri ve duygusal zekâ düzeylerinin etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 50-71.
Racicot, B. M., & Hall, R. J. (1992). Current trends in managerial training. In K. Kelley, (Ed.). Issues. Theory and Research in Industrial/Organizational Psychology (Vol. 82) (pp. 185-227) içinde. Elsevier Science Publishers B.V.
Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2013). Örgütsel davranış. (Çev. İ. Erdem). İstanbul: Nobel Yayınları.
Rothmann, S., & Coetzer, E. P. (2003). The big five personality dimensions and job performance. SA Journal of Industrial Psychology, 29(1), 68-74.
Sarı, M. (1987). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi ve yeterlikleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
Sarıtaş, Ö. G. M. (1997). Yönetimde kişilik faktörü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(12), 527-548.
Somer, O. (1998). Türkçe’de kişilik özelliği tanımlayan sıfatların yapısı ve beş faktör modeli. Türk Psikoloji Dergisi, 13(42), 17- 32.
Somer, O., & Goldberg, L. R. (1999). The structure of Turkish trait descriptive adjective. Journal of Personality and Social Pscyhology, 76(3), 421-450.
Sturm, R. E., Vera, D., & Crossan, M. (2017). The entanglement of leader character and leader competence and its impact on performance. The Leadership Quarterly, 28(3), 349-366, https://doi.org/10.1016/ j.leaqua.2016.11.007.
Şahin, F., Köksal, O., & Uçak, H. (2015). Measuring the relationship between managerial resourcefulness and job performance. Procedia Economics and Finance, 23, 878-884.
Şahin, S. (2009). Yönetsel güçlülük: Etkili yönetim ve liderlik bileşeni olarak kavramsallaştırılması ve ölçülebilmesine ilişkin bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde, Türkiye. Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Pearson,
Turhan, M., Karabatak, S., Şengür, D., & Zincirli, M. (2018). Okul Yöneticilerinde Yönetsel Güçlülük: Stres ve Depresyon ile İlişkisi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(1), 216-232.
Türesin, H. (2012). Örgüt çalışanlarının paternalistik liderlik algıları, öğrenilmiş güçlülük düzeyleri, iş tatmin düzeyleri ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, Türkiye.
Watson, D. & Hubbard, B. (1996). Adaptational style and dispositional structure: Coping in the context of the five-factor model. Journal of Personality, 64(4), 737–774.
Yıldızoğlu, H. (2013). Okul yöneticilerinin beş faktör kişilik özellikleriyle çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
Yıldızoğlu, H., & Burgaz, B. (2014). The relationship between school administrators’ five factor personality traits and their conflict management style preferences. Hacettepe University Journal of Education, 29(29-2), 295 - 310.
Yüksel, E.(2007). Görev odaklı ve insan iliskileri odaklı liderlik davranışlarının bilgi yönetimine etkileri: Kütahya’da bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya, Türkiye.
Zauszniewski, J. A., & Martin, M. H. (1999). Developmental task achievement and learned resourcefulness in healthy older adults. Archives of Psychiatric Nursing, 13(1), 41-47.
Zel,. U. (2001). Kişilik ve liderlik. Ankara: Seçkin Yayınları