Okul Öncesi Öğretmenleri Sesbilgisel Farkındalık Eğitimine İlişkin Neler Biliyor, Neler Yapıyor ve Nelere İhtiyaç Duyuyor?

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin sesbilgisel farkındalık becerileri ile ilgili neler bildiklerini, uygulama düzeyinde neler yaptıklarını, kendilerini bu konuda yeterli görme durumlarını ve buna ilişkin ihtiyaçlarını incelemektir. Betimsel tarama deseninde tasarlanan araştırmaya TÜİK’in belirlemiş olduğu 12 Bölge Sınıflaması dikkate alınarak 396 okul öncesi öğretmeni uygun örnekleme yöntemi ile katılmıştır. Veri toplama aracı olarak açık uçlu ve çoktan seçmeli sorulardan oluşan, araştırmacılar tarafından hazırlanan Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sesbilgisel Farkındalık Eğitimine İlişkin Görüşlerini Belirleme Anketi kullanılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, okul öncesi öğretmenlerinin büyük bir kısmının sesbilgisel farkındalığın gelişimini, kapsamını ve aşamalarına ilişkin görevleri bilmediği, öğrenme ortamlarını düzenlemede, etkinlik planlama, uygulama ve değerlendirme aşamasında problem yaşadıkları ve kendilerini çoğunlukla kısmen yeterli ile yetersiz olarak gördükleri bulunmuştur. Araştırmaya katılan öğretmenlerin neredeyse tamamı sesbilgisel farkındalıkla ilgili bir eğitime gereksinim duyduklarını belirtmiştir. Öğretmenler eğitim beklentilerini açıklarken, eğitim içeriğinin kuramsal bilgiden daha çok uygulamaya yönelik bilgileri içerecek şekilde oluşturulmasını istemiştir. Eğitim yöntemi olarak en çok, uygulamayı içeren atölye çalışmalarının yapılmasının faydalı olacağı belirtilmiştir.

What Do Preschool Teachers Know about Phonological Awareness Education, What Are They Doing at Practice and What Do They Need?

The aim of the study is to examine what preschool teachers know about phonological awareness, what they do at the practice, their self-sufficiency status and their needs. 396 preschool teachers participated in survey research by taking into account the 12 Regional Classifications determined by TURKSTAT, with the appropriate sampling method. As the data collection tool, Identification of Preschool Teachers' Opinion on Phonological Awareness Education Survey consisting of open-ended and multiple-choice questions was prepared by researchers. As a result, it was found that most of the preschool teachers do not know the development, scope, processes and tasks of phonological awareness. They had problems on organizing learning environments and difficulties in the planning, implementation and evaluation processes of activities. They consider themselves mostly partly adequate and insufficient in these processes of activities. In addition, the educational needs of teachers and their expectations related to phonological awareness education were revealed.

PDF

___

Akbaba Altun, S. A., Şimşek Çetin, Ö., & Bay, D. N. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (17). 244-263.
Altun, D., & Tantekin Erden, F. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 241-261.
Bartlett, J. E., Kotrlik, J. W., & Higgins, C. C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1), 43-50.
Bayraktar, V. & Temel, F. (2014). Okuma-yazmaya hazırlık eğitim programının çocukların okuma yazma becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 8-22.
Blachman, B. A. (2000). Phonological Awareness. In M. L. Kamil, P. B. Mosenthal, P. D. Pearson, & R. Barr (Eds.), Handbook of Reading Research. New York: Longman
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
Catts, H. W., Gillispie, M., Leonard, L. B., Kail, R. V. & Miller, C. A. (2002). The role of speed of processing, rapid naming, and phonological awareness in reading achievement. Journal of Learning Disabilities, 35(6), 509-524.
Cheesman, E. A., McGuire, J. M., Shankweiler, D., & Coyne, M. (2009). First-year teacher knowledge of phonemic awareness and its instruction. Teacher Education and Special Education, 32(3), 270-289.
Cunningham, A., & Zibulsky, J. (2009). Introduction to the special issue about perspectives on teachers’ disciplinary knowledge of reading processes, development, and pedagogy. Reading and Writing, 22(4), 375-378.
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Research methods in education. 5th Edition. London: Routledge Falmer. Çıngı, H., (1994). Örnekleme kuramı. Ankara: H.Ü. Fen Fakültesi Basımevi, Beytepe.
DeBruin-Parecki, A. (2008). Effective early literacy practice: Here’s how, here’s why. Baltimore: Brookes Publishing. Dinler, H. (2018). Şiir odaklı destekleyici eğitim programının okul öncesi dönemi çocuklarının fonolojik farkındalıklarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi, Pamukkale.
Ecenbarger, L. (2006). Method Mania: Activities to teach phonological awareness skills and strategies. USA: Author House. Ehri, L. C., Nunes, S. R., Stahl, S. A., & Willows, D. M. (2001). Systematic phonics instruction helps students learn to read: Evidence from the National Reading Panel’s meta-analysis. Review of educational research, 71(3), 393-447.
Erdem, A., & Şimşek, S. (2013). Öğretmenlere ve okul yöneticilerine verilen hizmet içi eğitimlerin irdelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 94-108.
Erdoğan, Ö. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin fonolojik farkındalık becerileri ile okuma becerileri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(166), 41-51.
Erdoğan, T., Özen Altınkaynak, Ş. & Erdoğan, Ö. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazmaya hazırlığa yönelik yaptıkları çalışmaların incelenmesi. İlköğretim Online, 12(4), 1188-1199.
Ergül. C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Dolunay-Sarıca, A. & Bahap-Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “erken okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1451-1472.
Feyman Gök, N. (2013). Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Gillon, G. T. (2007). Phonological awareness: From research to practice. New York, NY: Guilford Press.
Griffith, P.L., Beach, S.A., Ruan, J. & Dunn L.(2008). Literacy for young children. London: Corwn Press.
Guidry, L. O. (2003). A Phonological awareness intervention for at-risk preschoolers: The effects of supplemental, intensive, small-group instruction. Dissertation Abstracts International.
Güldenoğlu, B., Kargın, T. & Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. Elementary Education Online, 15(1), 251-272.
Guler Yildiz, T. & Erturk Kara, H. G. (2016). Pre-school teachers’ opinions about professional development applications and teaching partnership. International Journal of Research in Education and Science, 2(2), 494-508.
Hawken, L. S., Johnston, S. S. & McDonnell, A. P. (2005). Emerging literacy views and practices: Results from a national survey of Head Start preschool teachers. Topics in Early Childhood Special Education, 25(4), 232-242.
Hindman, A. H. & Wasik, B. A. (2008). Head Start teachers’ beliefs about language and literacy instruction. Early Childhood Research Quarterly, 23(4), 479-492.
International Reading Association, & National Association for Education of Young Children (1998). Learning to read and write: Developmentally appropriate practices for young children. http://www.naeyc.org/files/naeyc/file/positions/PSREAD98.PDF adresinden 04.06.2019 tarihinde erişildi.
Kamuajans, (2019). 2019-yili-temmuz-agustos-eylul-aylari-ogretmenlerin-hizmetici-egitim-faaliyetleri-listesi http://www.kamuajans.com/egitim-personeli/2019-yili-temmuz-agustos-eylul-aylari-ogretmenlerin-hizmetici-egitim-faaliyetleri-listesi-h539189.html adresinden 19.09.2019 tarihinde erişilmiştir.
Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş., & Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik Erken Okuryazarlık Testi (EROT) geliştirme çalışması. Özel Eğitim Dergisi, 16(3), 237-268.
Kartal, G., Babur, N., & Ercetin, G. (2016). Training for phonological awareness in an orthographically transparent language in two different modalities. Reading and Writing Quarterly, 32(6), 550-579.
Kirby, J. R., Parrila, R. & Pfeiffer, S. L. (2003). Naming speed and phonological awareness as predictors of reading development. Journal of Educational Psychology, 95(3), 453-464.
Kjeldsen, A. C., Kärnä, A., Niemi, P., Olofsson, Å., & Witting, K. (2014). Gains from training in phonological awareness in kindergarten predict reading comprehension in grade 9. Scientific Studies of Reading, 18(6), 452-467.
Lefebvre, P., Trudeau, N. & Suttun, A. (2011). Enhancing vocabulary, print awareness and phonological awareness through shared storybook reading with low-income preschoolers. Journal of Childhood Litearcy, 11(4), 453-479.
Lovett, W. M., Lacerenza, L. & Borden, L. S. (2000). Putting struggling readers on the PHAST track: A program to integrate phonological and strategy-based remedial reading instruction and maximize outcomes. Journal of Learning Disabilities, 33(5), 458-76.
Lundberg, I., Larsman, P. & Strid, A. (2012). Development of phonological awareness during the preschool year: The influence of gender and socio-economic status. Reading And Writing: An Interdisciplinary Journal, 25(2), 305-320.
Mather, N., Bos, C. S., & Babur, N. (2001). Perceptions and knowledge of preservice and inservice teachers about early literacy instruction. Journal of Learning Disabilities, 34(5), 472-482.
McCollum, J. A., Hemmeter, M. L., & Hsieh, W.-Y. (2013). Coaching teachers for emergent literacy instruction using performance-based feedback. Topics in Early Childhood Special Education, 33(1), 28-37.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Hizmetiçi eğitim planları. http://oygm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=28 adresinden 19.09.2019 tarihinde erişilmiştir.
Millî Eğitim İstatistikleri, (2019). Milli Eğitim istatistikleri örgün eğitim 2018-2019. http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=361 adresinden 19.10.2019 tarihinde erişilmiştir.
Oudeans, S. M. K. (2003). Integration of letter-sound correspondences and phonological awareness skills of blending and segmenting: A pilot study examining the effects of instructional sequence on word reading for kindergarten children with low phonological awareness. Learning Disability Quarterly, 26(4), 258-280.
Özaydın, L. & Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 189 – 226.
Özdemir, Z. S., & Bayraktar, A. (2015). Öğretmen adaylarının çocuklarda erken okuryazarlık konusu hakkındaki farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Journal of Education and Future, 7, 37-48.
Parpucu, N., & Dinç, B. (2017). Seslerin Renkli Dünyası Programının okul öncesi çocukların fonolojik farkındalık becerileri üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(192), 233-261.
Pence, K. L. (2007). Assessment in emergent literacy. London: Plural Publishing.
Phelps, S. (2003). Phonological awareness training in a preschool classroom of typically developing children. Unpublished master’s thesis,. East Tennessee State University, USA.
Powell, D. R., Diamond, K. E., Burchinal, M. R., & Koehler, M. J. (2010). Effects of an early literacy professional development intervention on Head Start teachers and children. Journal of Educational Psychology, 102(2), 299.
Phillips, B.M., Clancy-Menchetti, J. & Lonigan, C. J. (2008). Successful phonological awareness instruction with preschool children: Lessons from the classroom. Topics in Early Childhood Special Education, 28 (1), 3-17.
Rakhlin, N., Cardoso-Martins, C., & Grigorenko, E. (2014). Phonemic awareness is a more important predictor of orthographic processing than rapid serial naming: Evidence from Russian. Scientific Studies of Reading, 18(6), 395-414.
Sarı, B. & Aktan Acar, E. (2013). Erken çocukluk dönemi fonolojik duyarlılık ölçeğinin (EÇDFDÖ) geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2195-2215.
Schachter, R. E., Spear, C. F., Piasta, S. B., Justice, L. M., & Logan, J. A. R. (2016). Early childhood educators’ knowledge, beliefs, experiences, and children’s language- and literacy-learning opportunities: What is the connection? Early Childhood Research Quarterly, 36, 281-294.
Schatschneider, C., Carlson, C., Francis, D., Foorman, B., & Fletcher, J. (2002). Relationship of rapid automatized naming and phonological awareness in early reading development: Implications for the double-deficit hypothesis. Journal of Learning Disabilities, 35(3), 245-256.
Schwanenflugel, P. J., Hamilton, C. E., Neuharth-Pritchett, S., Restrepo, M. A.,Bradley, B. A., & Webb, M.-Y. (2010). PAVED for success: An evaluation of a comprehensive preliteracy program for four-year-old children. Journal of Literacy Research, 42(3), 227–275.
Spencer, E. J., Schuele, C. M., Guillot, K. M., & Lee, M. W. (2008). Phonemic awareness skill of speech-language pathologists and other educators. Language, Speech, and Hearing Services in School, 39, 512-520.
Suortti, O. & Lipponen, L. (2014). Phonological skills and ability to perceive auditorily the structure of a word at the level of a single phoneme at ages 2-6. Journal of Early Childhood Literacy, 14(4), 510-533.
Taşkın, N., Katrancı, M. & Uygun, M. (2014). Okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin okul öncesindeki okuma yazmaya hazırlık sürecine ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(4), 1102-1119.
Tuğluk, İ. H., Kök, M., Koçyiğit, S., Kaya, H. İ., & Gençdoğan, B. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazma etkinliklerini uygulamaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 72-81.
Tyler, A. A., Osterhouse, H., Wickham, K., Mcnutt, R. & Shao, Y. (2014). Effects of explicit teacher implemented phoneme awareness instruction in 4-year-olds. Clinical Linguistic & Phonetics, 28(7-8), 493-507.
Ukrainetz, T. A., Nuspl, J. J., Wilkerson, K. & Beddes, S. R. (2011). The effects of syllable instruction on phonemic awareness in preschoolers. Early Childhood Research Quarterly, 26(1), 50-60.
Wasik, B. A., & Hindman, A. H. (2011). Improving vocabulary and pre-literacy skills of at-risk preschoolers through teacher professional development. Journal of Educational Psychology, 103(2), 455.
Whitehurst, G. J. & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69, 848-872.
Vukelich, C., Christie, J. & Enz, B. (2008). Helping young children learn language and literacy. (2nd edition). Boston: Pearson Education Inc. Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yılmaz Bolat, E. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmaları konusundaki görüşleri. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 23(1), 271-286.
Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) (1998). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari-mart-1998.pdf adresinden 19.09.2019 tarihinden erişilmiştir.
Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) (2007). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari.pdf adresinden 19.09.2019 tarihinde erişilmiştir.
Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) (2018). Okul Öncesi Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Okul_Oncesi_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 19.09.2019 tarihinde erişilmiştir.