Bilge Karasu’nun “Bir Ortaçağ Abdalı” Adlı Öyküsünde Arketipler ve Semboller

1995 yılında kaybettiğimiz Bilge Karasu'nun eserleri değişik dillere çevrilmiş ve çeşitli ödüllere layık görülmüştür. Ancak yazarın bu çalışmada da inceleyeceğimiz yazım biçimi kendisini edebiyatımızda özel bir yere taşır. Çünkü Karasu metinlerinde kullandığı semboller ve arketipler yoluyla eserlerini çok katmanlı metinlere dönüştürmektedir. Bu haliyle de yazınsal üslubu edebiyatımızda az rastlanılan özelliktedir. Bilge Karasu genel olarak öykülerini çok katmanlı olarak yazar. Karasu'nun öykülerinde daha derindeki katmanlara inebilmek için, eserde kullanılan evrensel sembolleri ve arketipleri tanımak gerekir. Göçmüş Kediler Bahçesi adlı kitabında yer alan diğer öyküler de benzer özellikler taşımaktadırlar, ancak bu çalışma için "Bir Ortaçağ Abdalı" adlı öyküsü seçilerek, yazarın kullandığı semboller ve arketipler incelenmeye çalışılmıştır. Yazar öykülerinde aynı zamanda güncel olarak fazla kullanılmayan ve bunun yanı sıra türetilmiş kelimeler de kullanır. Ancak bu kelimeleri öylesine bir ustalıkla kullanır ki, örneğin öyküde anlatıcının arkaik bir zamandan konuşuyor olması okuyucuda başlıkta sözü geçen Ortaçağ kelimesi nedeniyle ortaçağ dili ile konuşulduğu hissini uyandırır. Kitapta yer alan diğer öyküler de benzer özellikler taşımaktadırlar. İnceleyeceğimiz öyküde zaman ve mekân belirsizdir ancak sembollerin getirdiği çağrışımlar yardımıyla okuyucu böyle bir belirsizlik hissetmez. Bundan daha da önemlisi metin yoruma ve çağrışıma açık olmasına rağmen belirsizlik taşımaz. Derine inmek istemeyen okuyucu eserde kullanılan kelimelerin ilk çağrışımları ile okuyarak da bütünlüklü bir okuma yapabilir. Karasu öykülerinde ince ince hesaplanmış bir yazım biçimi kullanır. İncelediğimiz metin bize ne fazla ne eksik olduğu duygusunu verir, buradan da metnin üzerinde ne kadar ustaca çalışıldığı tahmin edilebilir. Bu makalede Bilge Karasu'nun 1991 yılında basılmış olan Göçmüş Kediler Bahçesi adlı öykü kitabında üçüncü sırada yer alan "Bir Ortaçağ Abdalı" adlı öykü arketiplerin ve sembollerin varlıkları ve metindeki işlevleri açısından incelenecektir. Bu çalışmayı incelenecek öykü yoluyla Karasu metinlerinin alt katmanlarına sembollerin rehberliğinde yapılacak bir yolculuk gibi düşünürsek, bu yolculuğa az da olsa katkıda bulunabilmek hedeflerden birisidir.

Archetypes and Symbols in the Story of Bilge Karasu: “A Medieval Monk”

The works of Bilge Karasu were translated into several languages and received various awards. His style of writing, which is studied in this article, has a special place in Turkish literature. Karasu transforms his works into multi-layered texts through the use of archetypes and symbols. Thus, his form of writing is exceptional in our literature. Bilge Karasu’s stories are generally multi layered texts. In order to access the deeper layers of his stories, it is important to recognize and distinguish the universal symbols and archetypes used therein. Although all the stories in his book Göçmüş Kediler Bahçesi have similar features, this article aims to explore the symbols and archetypes used in a selected story, “A Medieval Monk”. In his stories the author also uses archaic and derivative words. He uses these words so skilfully that, for example, in “A Medieval Monk” the narrator’s narration of an archaic period gives the impression to the reader that medieval language is spoken as the word Medieval is used in the title. The other stories in the book have similar features. In the story analysed, the time and space are uncertain, but due to the connotations brought out by the symbols, the reader does not feel that uncertainty. Even more importantly, the text does not introduce any feeling of uncertainty, despite its being open to interpretation and association. Readers who do not want to go deeper into the layers of the text also can have a holistic reading of the text by using only the first association of the words. Karasu uses a finely planned writing style in his texts. The text that is analysed gives the impression that there is nothing excessive or lacking, therefore, it is evident that the writer masterfully worked on it.In this article, then, the story “A Medieval Monk”, the third story in Bilge Karasu’s book The Garden of Departed Cats, is studied through an examination of the existence of archetypes, symbols and their functions in the text. Considering the story analysed as a journey to the deeper layers of the text under the guidance of symbols, this study aims at contributing to this journey

___

  • Cirlot, J. E. (2001). A dictionary of symbols. London: Taylor & Francis e-library.
  • Durand, G. (1998). Sembolik imgelem. (A. Meral, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
  • Fordham, F. (1997). Jung psikolojisi. (A. Yalçıner, Çev.). İstanbul: Say Yayıncılık.
  • Hyde, M., ve Mc Guinnes, M. (1997). Yeni başlayanlar için Jung. (G. Ç. Güven, Çev.). İstanbul: Ad Yayıncılık A.Ş.
  • İlgürel, M. (2016). Julio Cortazar’ın Öykülerinin Sembolik İmgelemi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
  • Jung, C.G. (1997). Analitik psikoloji. (E. Gürol, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
  • Karasu, B. (1991). Göçmüş kediler bahçesi. İstanbul: Metis Yayınları.
  • Le Guin, U. (1998). Çocuk ve Gölge. B. Somay (Haz.). Kadınlar, rüyalar, ejderhalar İçinde (ss. 30-41). (B. Somay, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Moran, B. (2008). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe sözlük 10 Ağustos 2016 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/ adresinden erişildi,
  • Yalsızuçanlar, S. (2011). Bilge Karasu ve çokkatlı dil. 30 ağustos 2016 tarihinde http://www.metiskitap.com/ catalog/text/60635 adresinden erişildi.