Bir Tıbbi Şiirin Hikâyesi: Behçet Necatigil’in Şiirsel Yaratıcılığı Üzerine Bir İnceleme

Şiirin ne olduğu sorusu karmaşık ve eski bir sorudur ki bu soruyu yanıtlamak için sık sık üslup ve sözcük dağarcığı açısından zorlu şiirlerin irdelenmesi gerekir. Bu makale Necatigil'in Kasım 1979'da henüz hastanedeyken kaleme aldığı, yenilikçi bir şiirini inceliyor. Şairin "Bronskopi" başlıklı şiirini kendisine ait bronkoskopi raporundan etkilenerek yazmış olduğu ve şiirin bu rapordaki tıbbi tanı ifadelerini bire bir ihtiva ettiği açıktır. Bu durumda şu soru akla gelir: Nasıl oluyor da bir tıbbi metin şiir olmadığı hâlde, o metnin sözcüklerini ihtiva eden bir başka metin şiir olarak kabul edilebiliyor? Necatigil'in üç edebî teknik kullanarak bu metni bir şiire dönüştürdüğü öne sürülebilir: Bunlar, "işlevini değiştirme", "gayri şahsileşme" ve "dilsel düzenleme"dir. Bunlardan ilki, Necatigil'in tıbbi raporunu, bu metnin sözcüklerine dokunmaksızın, sadece onun işlevini değiştirerek bir şiire dönüştürmesidir. Bu üslup avantgart sanatçı Marcel Duchamp'nın sıradan bir pisuarı alıp bir sanat nesnesi olarak sunmasına benzemektedir. Bir nesnenin veya bir sözcüğün özgün ortamından alınıp bir başka bağlama taşınması onun bu yeni bağlam içinde pratik işlevinin sanatsal olanla yer değiştirmesi anlamına gelir. İkinci teknik, Necatigil'in tıbbi dili kullanarak kendisini geleneksel lirik ses tonundan kurtarmasıdır. Bu yeni gayrişahsi üslup ona modernist akım içinde bir yer açar. Modernist şiirin anlatıcı sesi, tıpkı Bronskopi şiirinde olduğu gibi, belli bir kişiye ait değildir ve çoğu örnekte insansızlaşmıştır. Son teknik ise, Necatigil'in şiirsel bir etki vermek amacıyla özgün tıbbi rapor üzerinde dilsel düzenlemeler yapmasıdır. Bu üç edebî tekniğin hayata geçirilmesi modernist Türk şiirinin sanatsal yaratıcılığına önemli bir katkı sunar

A Story Of A Medical Poem: An Inquiry On Poetic Creativity Of Behçet Necatigil

The question on “what makes a poem?” is a complicated and ancient one that needs to be dealt with repeatedly in face of poems with challenging style and vocabulary. This article examines one of Behçet Necatigil’s innovative poems that he wrote while still in hospital in November 1979. Evidently, his poem “Bronchoscopy” is inspired by a medical bronchoscopy report faithfully repeating the diagnostic vocabulary of it. Here the question arises again: Why is a medical text not a poem while another text that includes all the words of the latter is considered to be one? Here it is argued that Necatigil achieved to build a poem on the basis of three techniques. These are “changing function”, “impersonality” and “grammatical composition”. Firstly, Necatigil transforms his medical report into a poem by merely changing its function without altering words. This could be likened to the avant-garde artist Marcel Duchamp’s display of an ordinary porcelain urinal as an art object. This displacement of the object or word from its authentic environment replaces the practical function of it with an artistic meaning in the new context. Secondly, by using a medical language Necatigil emancipates himself from the traditional lyric voice. This new impersonal style gives him a place in the modernist movement. The narrative voice of the modernist poetry has no definite personality and in most cases is dehumanized as “Bronchoscopy” exemplifies. Lastly, Necatigil makes grammatical revisions on the original medical report to give a poetic effect. The adaptation of these literary techniques has an important impact on the artistic creativity of modernist poetry in Turkey

PDF

___

Barry, P. (2009). Beginning Theory. Manchester: Manchester University.
Buchbinder, D. (1991). Contemporary Literary Theory And The Reading Of Poetry. South Melbourne: The Macmillan.
Çetin, Nurullah (1997). Behçet Necatigil: Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
Friedrich, H. (1974). The Structure of Modern Poetry. Evanston: Northwestern University.
Lynton, N. (1982). Çağdaş Sanatın Öyküsü. Çev. Cevat Çapan ve Sadi Öziş. İstanbul: Remzi.
Necatigil, B. (2013). “1940 Şiiri Benim Uzağı Görmeme Engel Oldu”. (Söyleşiyi yapan: Kâmuran Şipal). Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 1735-1737
Necatigil, B. (2013). “1945-55 Arasında Yazdıklarımı 55’ten Sonra Beğenmez Oldum”. (Söyleşi). Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 1713-22.
Necatigil, B. (2013). “Bronskopi”. Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi.678.
Necatigil, B. (2013). “Divan Şiiri”. Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 1302-1303.
Necatigil, B. (2013). “Ölü”. Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 300.
Necatigil, B. (2013). “Sanatçının Ruh Sayısı”. Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 1248-1257.
Necatigil, B. (2013).“Şiirde Dün-Bugün İlişkisi ve Necatigil Şiirinde Değişim Üzerine”, (Söyleşiyi yapan: Konur Ertop. Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 1726-1734.
Necatigil, B. (2013). “Türkçe Yaygın Bir Kültür Dili Olamamıştır”. (Söyleşiyi yapan: Ümran Sölez, Nilüfer Çark, Gülseren Sakallıoğlu). Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 1723-1725.
Necatigil, B. (2013).“Zar”. Behçet Necatigil: Bütün Eserleri. Haz. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi. 334.
Reyhanoğlulları, G. “Behçet Necatigil’in Poetikası Üzerine”. Turkish Studies 8/1 (Kış). 2189-2203.
Sarısayın, Ayşe (2001). “Çok Şey Yarım Hâlâ”: Ayşe Sarısayın Babası Behçet Necatigil’i Anlatıyor. İstanbul: Yapı Kredi.