AMERİKAN CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN DIŞLANMASI

Amerikan hukukunda anayasal haklar ihlal edilerek elde edilen deliller dışlanmaktadır. Delillerin dışlanması, Anayasa’nın makul olmayan arama ve el koymalara karşı güvende olma hakkı tanıyan Ek 4. maddesi; kendisine karşı tanıklık yapmaya zorlamama hakkı tanıyan Ek 5. maddesi; ceza yargılamasında sanığa avukat yardımından yararlanma hakkı tanıyan Ek 6. maddesi bağlamında mahkeme kararlarıyla oluşturulmuş dışlama kuralları ve gözaltındaki bir kimseden gönülsüz olarak elde edilen ikrarı değerlendirme dışı bırakan Miranda dışlama kuralı uyarınca yapılmaktadır. Amerikan hukukunda başlangıçtaki hukuka aykırı davranıştan türetilen deliller zehirli ağacın meyveleri olarak nitelendirilir. Dışlama kuralları zehirli ağacın meyvelerinin dışlanması öğretisiyle türev delilleri kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Böylece yalnız anayasal hakların doğrudan ihlal edilmesiyle elde edilen deliller değil, ayrıca bu ihlalden dolaylı olarak elde edilen deliller de dışlanmaktadır. Delillerin dışlanmasındaki amaç kolluğun kötü muamelede bulunmasını engellemektir. Bununla birlikte, dışlama kuralları ve uygulamaları faydasına karşın toplumun yüksek bir maliyet ödediği yönünde geniş eleştiri konusu yapılmıştır. Bu eleştirileri dikkate alan Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi delilleri dışlamanın hukuka aykırı davranışı engelleme olasılığının yetersiz olduğu durumlarda hem birincil hem de türev delillere uygulanabilen birtakım istisnalar getirmiştir. İyi niyet istisnası, bağımsız kaynak istisnası, zayıflatılmış kusur istisnası ve kaçınılmaz bulgu istisnası olarak adlandırılan bu durumlarda polisin yaptığı hukuka aykırı davranış sonucunda elde edilen delilin yargılamada kullanılmasına izin verilir.

THE EXCLUSION OF UNLAWFUL EVIDENCES IN AMERICAN CRIMINAL PROCEDURE LAW

Evidences obtained by violating constitutional rights are excluded in American law. Evidences are excluded with respect to the fourth amendment protecting against unreasonable search and seizure; the fifth amendment providing privilege against self incrimination; the sixth amendment providing right to counsel and the Miranda exclusionary rule excluding involuntary confession obtained from an accused person. In American law, the evidences derived from initial improper conduct are called fruits of the poisonous tree. The exclusionary rules have been extended to include derivative evidence by fruits of poisonous tree doctrine. Thus, the exclusionary rules are applied not only to evidences obtained directly as a result of police conduct but also to evidences obtained indirectly from that improper conduct. The goal of exclusion of evidence is to deter improper police conduct. However, exclusionary rules and their applications have been the subject of extensive criticism that society pays a high cost despite their benefits. Considering this criticism The US Supreme Court has developed some exceptions that have been applied to both primary and derivative evidences when excluding evidences is inadequate against to prevent unlawful behaviors. These exceptions are good faith exception, independent source exception, attenuated taint exception and inevitable discovery exception. In these exceptional situations use of evidence obtained by improper police conduct is permitted.

PDF

___

BIÇAK, Vahit, Suç Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2011.
BIÇAK, Vahit, “Usulsuz Ulaşılan Delillerin Akıbeti: Katı ve Esnek Yaklaşımların Degerlendirilmesi”, İnsan Hakları Yıllığı, Yıl: 1996, Sayı: 17-18, (s. 247-259). http://www.todaie. edu.tr/resimler /ekler/ fe47225d2744940_ ek.pdf? dergi (erişim tarihi: 05.07.2014).
BLUMENFELD, Michael. B., “Fourth Amendment”, Casenotes. Constitutional Law Journal, Year: 1990, Volume: 1, Issue:1, (pp.223-254). http://heinonline.org (erişim tarihi: 23.10.2018).
CAENEGEM, William Van, “New Trends in Illegal Evidence in Criminal Procedure: General Report”, Common Law, Year: 2007 (1-31). http://epublications. bond. edu.au/ law_ pubs/223 (erişim tarihi: 30.10.2018).
CANTRELL, Michael A., “Anayasal Yarı Gölgeler ve Önleyici Haklar: Müdafiden Yararlanma Hakkı ve Zehirli Ağacın Meyveleri” (çev. S. Kama). Ceza Muhakemesi Hukukunda Delil ve İspat (ed.Y. Ünver), Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014, (s. 487-521).
CENTEL, Nur/ ZAFER, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2015.
CHOO, Andrew L.-T. / NASH, Susan, “Improperly Obtained Evidence in the Commonwealth: Lessons for England and Wales”, The International Journal of Evidence & Prof, Year: 2007, Volume: 11, Issue: 2 (pp. 75-105). http://heinonline.org (erişim tarihi: 23.10.2018).
CİHAN, Erol / YENİSEY, Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınevi, İstanbul, 1998.
DEĞİRMENCİ, Olgun, Ceza Muhakemesinde Sayısal (Dijital) Delil. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014.
DEMİRBAŞ, Timur, Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2013.
DÜLGER, Murat Volkan, Ceza Muhakemesi Hukukunda Dışlama Kuralı ve Hukuka Aykırı Delillerin Uzak Etkisi (Zehirli Ağacın Meyveleri Öğretisi), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
FERDICO, John N., Criminal Procedure for the Criminal Justice Professional, Calif: Wadsworth/Thomson Learning, Belmont, 2002.
FREY, William F., “Criminal Procedure- Fruit of The Poisonous Tree-Exclusionary Rule Applied with Greater Reluctance to Live Witness Testimony”, 25 Wayne Law Review, Year: 1979, Volume: 25, Issue: 3 (pp. 935-950). http://heinonline.org (erişim tarihi: 23.10.2018).
GARDNER, Thomas J. / ANDERSON Terry M., Criminal Evidence Principles and Cases, Cengage Learning, Wadsworth, 2010.
GEE, Donald, “The Independent Source Exception to The Exclusşonary Rule: The Burger Court’s Attempted Common Sense Approach and Resulting “Cure-All” to Fourth Amendment Violations”, 28 Howard Law Journal, Year: 1985, Volume: 28, Issue: 4 (pp. 1005-1050) (erişim tarihi: 23.10.2018).
GEYER, Florian, “Zehirli Ağacın Meyvesi” (çev. B. Başak Uluçay ve B. Hocaoğlu), Ceza Muhakemesi Hukukunda Delil ve İspat (ed.Y. Ünver), Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014, (s. 457-487).
GIBSON, Roger, C., “Illegally Obtained Evidence”, 31 U Toronto Faculty of Law Review Year: 1973, Volume: 31 (pp. 23-44). http://heinonline.org (erişim tarihi: 23.10.2018).
GOTTLIEB, David, “Amerikan Hukukunda Arama” (çev. F. Yenisey), Mukayeseli Hukukta Arama, İfade Alma ve Hukuka Aykırı Deliller, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006, (s. 41-47).
JONES, Luther E., “Fruit of Poisonous Tree” South Texas Law Journal, Year: 1966, Volume: 9, Issue:1 (pp. 17-22). http://heinonline.org (erişim tarihi: 23.10.2018).
JONES, Luther E., “Admissibilty of Confession in a State Prosecution”, Baylor Law Review, Year: 1977, Volume: 29, Issue:1 (pp. 1-29). http://heinonline.org (erişim tarihi: 23.10.2018).
KACZYNSKI, Stephen. J., “Admissibility of Illegally Obtained Evidence: American and Foreign Approaches Compared”, 101 Military Law Review, Year: 1983, Volume: 101 (pp.83-166). http://heinonline.org (erişim tarihi: 23.10.2018).
KANOVITZ, Jacqueline R., Constıtutıonal Law for Criminal Justice, Routledge, Newyork and London, 2015.
KARAKEHYA, Hakan, “Ceza Muhakemesinin Amacı”, İHFM, Yıl: 2007, Cilt: 65, Sayı: 2, (s. 121-142).
KAYMAZ, Seydi, Ceza Muhakemesinde Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2009.
KEANE, Adrian, The Modern Law of Evidence, Oxford University Press, 2006.
KOCA, Mahmut, “Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı Delilleri Değerlendirme Yasağı”, AÜEHFD, Yıl: 2000, Cilt: IV, Sayı: 1-2, (s. 105-146).
KOHN, Alan C. Admissibility in Federal Court of Evidence Illegally Seized by State Officers, Washington University Law Quarterly, Year: 1959, Issue: 3 (pp. 229- 260).http://openscholarship.wustl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3328&context= law_lawre view (erişim tarihi: 30.10.2018).
MARCUS, Paul, “Exclusion of Evidence in the United States”, American Journal of Comparative Law, Supplement U.S. Law in an Era of Democratization, Oxford University Press, Year: 1990, Vol: 38 (pp. 595-610). http://www.jstor.org/stable/840561 (erişim tarihi: 30.10.2018).
MELLIFONT, Kerri, The Derivative Imperative: How Should Australian Criminal Trial Courts Treat Evidence Deriving from Illegally or Improperly Obtained Evidence? Thesis, Queensland University of Tecnology, 2007, http://eprints. qut.edu.au/ 16388/1 /Kerri Mellifont Thesis.pdf (erişim tarihi: 30.10.2018).
OPTICAN, Scott, “Amerika, Kanada ve Yeni Zelanda’da Hukuka Aykırı Deliller, Arama ve İkrar" (öz. N. Ziyalar ve M. Özaşçılar), Mukayeseli Hukukta Arama, İfade Alma ve Hukuka Aykırı Deliller, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006, (s. 18-40).
ÖZBEK, V. Özer/ KANBUR, M. Nihat/ DOĞAN, Koray vd., Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2012.
ÖZTÜRK, Bahri/ TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, Mustafa Ruhan vd., Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
PEIRIS, G. L., “The Admissibility of Evidence Obtained Illegally: A Comperative Analysis”, Ottawa Law Review, Year: 1981, Volume: 13, Issue: 2 (pp. 309-343). https://commonlaw.uottawa.ca (erişim tarihi: 23.10.2018).
SALTZBURG, Stephen A. / CAPRA, Daniel.J., American Criminal Procedure: Cases and Commentary, Thomson/West, St. Paul, Minn, 2004.
SCHEB II, John M / SCHEB, John M, Criminal Law and Procedure, Wadsworth/Thomson Learning, Australia, 2002.
SIEGEL, Larry J. / WORRAL, John L., Introduction to Criminal Justice, Cengage Learning, Wadsworth, 2014.
SKINNIDER, Eileen, Improperly Or Illegally Obtained Evidence: The Exclusionary Evidence Rule in Canada, 2005, (pp. 1-82). http://icclr.law.ubc.ca/files/publi cations/pdfs/ (erişim tarihi: 30.10.2018).
SLOBOGIN, Christopher, “Aramadaki Dışlayıcı Kural ile Elkoyma Davaları Üzerine Karşılaştırmalı Bakış” (çev. S. Ak, E. Çufadar, C. Gökalp ve A. Tekin), Ceza Muhakemesi Hukukunda Delil ve İspat (ed.Y. Ünver), Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014, (s. 679-708).
ŞEN, Ersan, Türk Ceza Yargılaması Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller Sorunu, İstanbul, 1998.
ŞEN, Ersan, Türk Hukukunda Telefon Dinleme-Gizli Soruşturmacı-X Muhbir, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2008.
ŞEN, Ersan, Yorumluyorum-Ceza Hukuku Perspektifinden Güncel Olaylara Bakış, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2011.
THAMAN, Stephen C., “Karşılaştırmalı Hukukta Zehirli Ağacın Meyveleri” (çev. H. Akdağ), Ceza Muhakemesi Hukukunda Delil ve İspat (ed.Y. Ünver), Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014, (s. 409-410).
TOROSLU, Nevzat, “Hukuka Aykırı Deliller Sorunu”, Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu’na Armağan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1995, (s. 55-58).
TOSUN, Öztekin, Ceza ve Medeni Muhakeme Hukuku Açısından Hukuka Aykırı Yollarla Elde Edilmiş Delillerin İspat Kuvveti, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1975.
TOSUN, Öztekin, Suç Muhakemesi Hukuku, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1981.
ÜNVER, Yener / HAKERİ, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2012.
YARSUVAT, Duygun, Ceza Muhakemesi Hukukuna Kanuna Aykırı Delillerin Geçerliliği, Yıl: 2009. http://www.yarsuvat-law.com.tr/articles/article2.pdf (erişim tarihi: 05. 07. 2014).
YENİSEY, Feridun, “Ceza Muhakemesi Hukukunda (Hukuka Uygun Bir Şekilde Elde Edilmiş) Delil”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl: 2007, Cilt: 2, Sayı: 4, (s. 5-60).
YILDIZ, Ali Kemal, Ceza Muhakemesinde İspat ve Delillerin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
YURTCAN, Erdener, Ceza Yargılaması Hukuku, Kazancı Yayınları, İstanbul, 2004.