İDARİ KOLLUK YETKİSİ BAĞLAMINDA ZORUNLU AŞI UYGULAMASI

İdare, kolluk yetkisi kapsamında güvenlik, dirlik-esenlik ve genel sağlık olmak üzere üç unsurdan oluşan kamu düzenini sağlamak ve korumakla görevlidir. Kamu düzeninin unsurlarından biri olan genel sağlığın korunması için idarenin birtakım tedbirler alması gerekir. Bu tedbirlerden biri de salgın hastalıkları önlemek ve toplumu bulaşıcı hastalıklardan korumak için yapılan aşılama faaliyetleridir. Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında çocuklar doğdukları andan itibaren bazı hastalıklara karşı aşılanmaktadır. İdari kolluk faaliyeti olarak nitelendirilebilecek olan zorunlu aşılama, aynı zamanda vücut bütünlüğünün korunması hakkına yapılan bir müdahale niteliğindedir. Bu noktada, kamu yararı ile kişinin vücut bütünlüğünün korunması hakkı arasındaki dengenin kurulması gerekir. Bu dengenin kurulması için gerek uluslararası sözleşmelerdeki, gerekse Anayasa’daki düzenlemelere uygun kanuni düzenlemelere ihtiyaç vardır. Bu çalışmada zorunlu aşı uygulaması, idare hukuku bakımından ele alınarak, özellikle idari kolluk yetkisinin sınırları bağlamında değerlendirilmiştir.

COMPULSORY VACCINATION IN TERMS OF POLICE POWER

The administration, within the scope of police power, is in charge of providing and protecting the public order consisting of three elements: security, welfare and public health. In order to protect public health, which is one of the elements of public order, the administration should take some measures. One of these measures is the vaccination activities to prevent epidemics and protect the community from infectious diseases. Within the scope of the Expanded Programme on Immunization regulated by the Ministry of Health, children are vaccinated against certain diseases from the moment they are born. Compulsory vaccination, which can be described as an administrative police power, is also an intervention to the right to bodily integrity. At this point, the balance between the superior public interest and one’s right to bodily integrity must be established. In order to establish this balance, laws are needed in accordance with the regulations in the international conventions and the Constitution. In this study, the compulsory vaccination was considered in the context of administrative law and was evaluated especially in the context of the limits of the authorities of police power.

PDF

___

AKŞİT, Sadık, “Çocukluk Çağında Aşı Takvimi”, Türk Pediatri Arşivi, Yıl: 2007; Cilt:42, Sayı:11, (s.26-35).
ARSLAN ÖNCÜ, Gülay, “Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, (Ed.Sibel İnceoğlu), 3.Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, Ekim 2013.
BOZZOLA, Elena/ SPINA, Giulia/RUSSO, Rocco, v.d., “Mandatory Vaccinations in European Countries, Undocumented Information, False News and the Impact on Vaccination Uptake: the Position of the Italian Pediatric Society”, Italian Journal of Pediatrics, 2018 (44): 67, (s.1-4). https://ijponline.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/s13052-018-0504-y (erişim tarihi 03.12.2018)
ÇAKMUT YENERER, Özlem, Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Açısından İncelenmesi, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2003.
ÇİLİNGİROĞLU, Cüneyt, Tıbbi Müdahaleye Rıza, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
DIJK, Pieter van/HOOF, Fried van/RIJN, Arjen van/ZWAAK, Leo, Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, Fourth Edition, Intersentia, Antwerpen/Oxford, 2006.
DURAN, Lütfi, İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul, 1982.
FENNER, F./HENDERSON, D.A., Smallpox and Its Eradication, World Health Organization, Geneva, 1988.
GİRİTLİ, İsmet/BİLGEN, Pertev/AKGÜNER, Tayfun, İdare Hukuku, Der Yayınları, İstanbul, 2006.
GÖLCÜKLÜ, FEYYAZ/GÖZÜBÜYÜK, ŞEREF, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 3.Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2002.
GÖZLER, Kemal/KAPLAN, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, C.II, Ekin Kitabevi, 20.Baskı, Bursa, Eylül 2018.
GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 10.Baskı, Ankara, 2011.
HAVERKATE, M,/D’ANCONA, F./GIAMBI, C., v.d., “Mandatory and Recommended Vaccination in the EU, Iceland and Norway: Results of the VENICE 2010 Survey on the Ways of Implementing National Vaccination Programmes” Euro Surveillance, 2012, Vol.17, Issue 22, (s.1-6). https://www.eurosurveillance.org/images/dynamic/EE/V17N22/art20183.pdf (erişim tarihi 12.11.2018)
İZGİ, Ömer/GÖREN, Zafer, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Yorumu, C.I, TBMM Basımevi, Ankara, 2002.
KABOĞLU İbrahim, Özgürlükler Hukuku, 6.Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2002.
KARA Mithat, “Anayasa Mahkemesi’nin Zorunlu Aşıya Yaklaşımı”, Anayasa Mahkemesi’nin Zorunlu Aşı Kararı Konferansı (22 Aralık 2016), İzmir Tabip Odası Yayınları, İzmir, Nisan 2017, (s.37-48).
KAYA, Cemil, Kararlarından Hareketle Kamu Yararı Kavramına Danıştay’ın Bakışı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
KIRATLI, Metin, Koruyucu İdari Hizmetler, Sevinç Matbbası, Ankara, 1973.
OĞURLU, Yücel, Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002.
OKAY TEKİNSOY, Özge, İdare Hukukunda Kamu Düzeni Kavramı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
OKYAY, Ramazan Azim/AKBABA, Muhsin/KİRKİT, Ecem, “Aydınlatılmış Onam ve Aşılama”, Turkish Journal of Public Health Year: 2015, Volume:13, No: 2, (s.155-159).
ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C.III, İstanbul Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.
ÖZAY, İl Han, “Anayasa: Özgürlükler ve İdari Kolluk Etkinlikleri”, Anayasa Yargısı, 2002, Cilt: 19, (s.275-286).
ÖZAY, İl Han, Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2004.
ÖZMERT, Elif N., “Dünya’da ve Türkiye’de Aşılama Takvimindeki Gelişmeler”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2008; Cilt: 51, Sayı: 3, (s.168-175).
PUPPINCK, Grégor, “Can one refuse compulsory vaccination? The European Court will soon decide.” https://eclj.org/conscientious-objection/echr/refus-de-la-vaccination-obligatoire--la- cour-europenne-tranchera-bientt (erişim tarihi 11.11..2018)
SAĞLAM, Fazıl, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1982.
SAVCI, Bahri, Yaşam Hakkı ve Boyutları, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1980.
TAN Turgut, İdare Hukuku, 2.Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.
TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/SANCAKDAR, Oğuz, AİHS Işığında Türkiye’de İnsan Hakları Sorunu, 2.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
ULUKUTLU, Lamia/AYDIN, Ahmet, Pediatri Ders Notları I, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1991.
WALKINSHAW, Erin, “Mandatory vaccinations: The international landscape”, Canadian Medical Association Journal (CMAJ), 2011 Nov 8; 183(16): (s.e1167–e1168). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3216445/ (erişim tarihi, 11.11.2018) World Health Organization, Global Vaccine Action Plan 2011-2020, USA, 2013, s.5, https://www.who.int/immunization/global_vaccine_action_plan/GVAP_doc_2011_2020/en/, (erişim tarihi 03.12.2018)
YAYLA, Yıldızhan, İdare Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1990.
ZEVKLİLER, Aydın, “Tedavi Amaçlı Müdahalelerle Kişilik Hakkına Saldırının Sonuçları”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, 1983, (s.1-37).