Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Osmanlı'da Öğretmen Yetiştiren Kurumlara Öğrenci Giriş Şartları İle Usullerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi (Nizamnâme ve Talimatnâmelere Göre)

Bu araştırmanın amacı, Osmanlı Devleti'nin Tanzimat Dönemi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna kadar geçen süre içinde öğretmen yetiştiren kurumlara giriş şartları ile usullerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesidir. Nitel araştırma yöntem ve teknikleri ile oluşturulan bu araştırma tarihi durum çalışması deseni ile yürütülmüştür. Araştırmada veri olarak Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Osmanlı Devleti'nde ilgili birimler tarafından hazırlanarak yayımlanan Osmanlı Türkçesi tarihi dokümanlar kullanılmıştır. Kanun, nizamname ve talimatname türündeki söz konusu belgelerin, öncelikle günümüz Türkçesine transkripsiyonu yapılmış, sonraki aşamada bunlar tasnif edilerek içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen veriler doğrultusunda Osmanlı Devleti'nde 1839-1923 yılları arasında faaliyet gösteren öğretmen yetiştiren kurumlara giriş şartlarının ne olduğu ve öğrenci seçiminde nasıl bir usul izlendiği tespit edilerek bulgulara ulaşılmıştır. Araştırmanın sonucunda, Osmanlı Devleti'nin Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadarki süreçte öğretmen yetiştiren kurumlar arasından özellikle Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimâtlara nitelikli öğrenci alımı için önemli düzenlemelerin yapıldığı ve bu doğrultuda kendine has bir sistem kurularak belirli ölçülerde seçici davranıldığı sonucuna varılmıştır.

An Evaluation of the Enrolment Standards and Procedures in Teacher Training Institutions from Tanzimat Period to the Republic (Based on the Documents of Constitution and Regulations)

The aim of this study is to determine and evaluate the enrolment standards and procedures in teacher training institutions from the Tanzimat Era of the Ottoman Empire to foundation of the Turkish Republic. The study was carried out using qualitative method and techniques and designed as a case study. Historical Ottoman Turkish documents from the Tanzimat to the Republic, which were prepared and issued by respective departments in the Ottoman Empire, and some documents published in literature were used as data in the study. These Ottoman Turkish documents were firstly translated into modern Turkish; then sorted out at the later stage, and finally the content analysis was made. In accordance with the data collected, it was determined in detail what enrolment standards were used and what kind of procedures were followed to select students. At the end of the research, it was concluded that important regulations was made to qualified student admission especially for "Darulmuallimin and Darulmuallimat" from the Tanzimat to the Republic in the Ottoman Empire. Moreover, it was understood that a specific system in student admission for qualified teacher training were set and this system was selective at a certain level.

PDF

___

Akyüz, Y. (1990). Dârülmuallimîn ilk nizamnâmesi (1851), önemi ve Ahmet Cevdet Paşa, Millî Eğitim Dergisi, Mart (95), 3-20.
Arslan, A.? Akpınar, Ö. (2005). İnas Dârülfünûnu (1914-1921). Osmanlı Bilimi Araştırmaları, cilt: 6 (2), 225-234.
Baskın, B. (2008). II. Meşrutiyet'te kadın eğitimine yönelik bir girişim: İnas Dârülfünûnu, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (38), 89-123.
Beswick, R. (1990). Evaluating educational programs. ERIC Digest Series Number EA 54.
Bilim, C. Y. (2002a). Türkiye'de çağdaş eğitim tarihi (1734-1876). (Genişletilmiş 2. Baskı), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
BOA, Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Sicilleri Nizamat Defterleri (A.DVNS.NZAM.d), no: 9 (31-36).
BOA, İrade Meclis-i Vâlâ, İ.MVL., 211/ 6894.
BOA, MF. Tedrisât-ı âliye, 15/114.
BOA, ŞD.TNZ, 224/80_2,6.
BOA. MF. ALY. 115/13-1.
BOA, İ.MM., nr. 5394.
Büyüköztürk, Ş.? Kılıç Çakmak, E.? Akgün, Ö. E.? Karadeniz, Ş.? Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. 18. Baskı.
Düstur (H.1289/M. 1872-73). 1. Tertip, C. 2. Dersaadet: Matbaa-yı Amire.
erçoşkun, M. H. ve Nalçacı, A. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının ÖSS, akademik ve KPSS başarılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (2), 479- 486.
Faik Reşid. (1927). Maarif Düsturu. C. 1, İstanbul.
kahramanoğlu, R. (2014). Öğretmen yetiştiren kurumlara öğrenci seçiminde kullanılacak giriş standartları ve bu standartların nasıl ölçülebileceği üzerine bir araştırma, Basılmamış Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kaya, U. (2012-2013). Dârülmuallimîn İle İlgili Bir Nizamname Layihası ve Dârülmuallimîn'e Giriş Sürecinde Bir İmtihan, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi. 49 (5), 35-54, https://goo.gl/RPbOJz, (29.01.2015).
Kohn, L.T. (1997). Methods in case study analysis. Technical Publication No. 2. The Center for Studying Health System Change.
Maarif-i Umumiye Nezareti. (1331). Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimât Nizamnâmesi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
Maarif-i Umumiye Nezareti. (1332). Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimât-ı İbtidâiye Talimatnâmesi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
MS. (Salname-i Nezareti Maarif-i Umumiyye). (H. 1316/M. 1898). Birinci Def'a Olarak Tertib Edilmiştir, (Darülhilafetülâliye/İstanbul: Matbaa-i Amire), http://ktp.isam.org.tr/ , (01.06.2013).
MS. (H. 1317/M. 1899). İkinci Def'a Olarak Tertib Edilmiştir (Darülhilafetülâliye/İstanbul: Matbaa-i Amire), http://ktp.isam.org.tr/ , (01.06.2013).
MS. (H. 1318/M. 1900), Üçüncü Def'a Olarak Tertib Edilmiştir, (Darülhilafetülâliye/İstanbul: Matbaa-i Amire), http://ktp.isam.org.tr/ , (01.06.2013).
MS. (H. 1319/M. 1901). Dördüncü Def'a Olarak Tertib Edilmiştir, (Darülhilafetülâliye/İstanbul: Matbaa-i Amire), http://ktp.isam.org.tr/ , (01.06.2013).
özgüven, E. (1972). Türkiye'de üniversiteye girişle ilgili uygulamalar, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi (AÜDTCF), 10, 179-198, https://goo.gl/vWVu7m, (25.02.2015).
Özsoy, S. ve Ünal, I. L. (2010). Türkiye'de eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme: bir yol ayrımı öyküsü, Eğitim Bilimleri Felsefesine Doğru. Ünal, I. L. ve Özsoy, S. (Ed.), Ankara: Tan. Sabah Gazetesi, (H. 26 Şevval 1332/M. 17 Eylül 1914).
Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı'dan günümüze eğitim tarihi, (1. Baskı), İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
Swanborn, P. (2010) 'What ıs a case study?' in case study research: what, why and how? London, England: SAGE. (1-23)
Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Qualitative research& evaluation methods), (3. Baskıdan çeviri), Mesut BÜTÜN? Selçuk Beşir DEMİR (Çeviri Ed.), (1. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
Tasvir-i Efkâr Gazetesi, no: 1199? (H. 24 Şevval 1332/M. 15 Eylül 1914).
Tümer Erdem, Y. (2013). II. Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Kızların Eğitimi, Ankara: TTK.
Türk Tarih Kurumu (TTK) Tarih Çevirme Kılavuzu (http://www.ttk.gov.tr/ ).
Ünal, U.? Birdudak, T.S. (2013). İstanbul Dârülmuallimîni (1848-1924). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi
Yıldırım, A.? Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemi, (Genişletilmiş 5. Baskı), Ankara: Seçkin.