Türkmen halk destanı Göroğlu üzerine mitolojik incelemeler

Birçok versiyonları bulunan Köroğlu destanının Türkmenistan’da bulunan versiyonları, Türkiye Türkçesi’ne çevrilmiş olmakla birlikte, bu alanda henüz yeterli bilimsel çalışmaların yapılmadığı görülmektedir. Sekiz cilt olarak yayınlanan Türkmence Göroğlu anlatmalarının birinci cildinde beş, ikinci cildinde sekiz, üçüncü cildinde altı, dördüncü cildinde dört ve beşinci cildinde sekiz kol yer almaktadır. Altı, yedi ve sekizinci ciltlerde ise kolların tamamı Kiril alfabesi ile verilmiştir. Bu makalede Türkmen halk destanı Göroğlu’nun içerisinde yer alan mitolojik motifler tahlil edilmiştir. Köroğlu’nun doğumu, adının verilişi, olağanüstü at, Köroğlu’nun Ağayunus Peri ile evliliği, Hızır, dağ-mağara, turna, don değiştirme, ağaç, ok-yay-kılıç-mızrak ve dev gibi mitolojik anlamda oldukça çeşitlilik arz eden Göroğlu destanı, Batı versiyonlarına göre birçok farklılıkları bünyesinde bulundurmaktadır. Özellikle Göroğlu’nun mitolojik doğumu ve Ağayunus Peri ile evliliği bu anlamda çok dikkat çekicidir. Destanda yer alan diğer motifler ise hemen hemen Batı versiyonları ile benzer özellikleri içerir.

Mythological Inquiries on Turkmen Folk Epic of Göroğlu

There are many versions of Göroğlu Epic in Turkmenistan. Many of them are translated Turkey Turkish but still there are not sufficient scientific researches in this area. It is published eight volume of Turkmen Folk Epic of Göroğlu. In the first volume there are five, in the second volume there are egiht, in the third volume there are six, in the fourth volume there are four and in the fifth volume there are five chapters of the book. In the six and eigth volume of book all chapters are in Kril alpahet. In this article mythological motifs in Turkmen Folk Epic of Göroğlu are analyzed. In the epic there were born of Koroglu, giving name to him, expetiational hourse, marrigage of Koroglu with Agayunus fairy, mounten-cave, crane, change of dress, three, arrow-archer-sword-lance and giant as a mythological differences it has. It has many diffirences when we compare with western versions of Göroglu Epic. It takes attention also in epic mythological borning of Göroğlu and marriage with Agayunus fairy. Other motifs are in the epic nearly same as western versions.

PDF

___

BORATAV, Pertev Naili (1984), Köroğlu Destanı, s.28, İstanbul.
BAYAT, Fuzuli (2003), Köroğlu, Ankara.
ÇOBANOĞLU, Özkul (2003), Türk Dünyası Epik Destan Geleneği, Ankara.
ÇORUHLU, Yaşar (2002), Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul.
EKİCİ, Metin (2004), Türk Dünyasında Köroğlu, Ankara.
ERGUN, Metin (2001), “Ural Batır, Akbuzat ve Köroğlu Destanları Arasındaki Benzerlikler”, Milli Folklor, S.49, s.14, Ankara.
ESİN, Emel (2004), Türk Sanatında İkonografik Motifler, İstanbul.
İNAN, Abdulkadir (1998), Makaleler ve İncelemeler, Ankara.
KAPLAN, Mehmet (1985), Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri, İstanbul, Dergah Yay.
NURMEMMET, Annagulı (1996), Türkmen Halk Destanı Göroğlu, C, I, II, III, IV, V, Ankara.
ÖGEL, Bahaeddin (1989), Türk Mitolojisi I, II, Ankara.
ÖGEL, Bahaeddin (2002), Türk Mitolojisi II, s.437, Ankara.
ÖZKAN, İsa (1997), “Köroğlu Destanı’nda Kahraman ve Atının Doğuşu İle İlgili Motiflerin Tahlili”, s.227, Türk Dili, Eylül.
REİCHL, Karl (2002), Türk Boylarının Destancıları, (Çev.: Metin Ekici), Ankara.
ROUX, Jean Paul (2005), Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, s.36, İstanbul.
URAZ, Murat (?), Türk Mitolojisi, Hera Yay, Ankara.
YILDIRIM, Dursun (1983), “Köroğlu Destanı’nın Ortaasya Rivayetleri”, Köroğlu Semineri Bildirileri, s.103-114, Ankara.
YÜCEL, Ayşe (1998), “Masallarda Dev ve Yaratılış Deatanındaki Benzerleri” Milli Folklor Dergisi, sayı. 39, Ankara.