HADÎKATÜ'L-FÜNÛN'UN TEŞBİH KISMININ ENÎSÜ'L-UŞŞÂK VE MİFTÂHU'T-TEŞBÎHLE KARŞILAŞTIRILMASI

"Teşbih" şiir sanatının en önemli unsurlarından biridir. Bu nedenle teşbihle ilgili risaleler, bir bölümünde teşbihe yer verilen kitaplar ve belâgat kitapları olmak üzere pek çok eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin dışında sevgilinin güzellik unsurlarının nelere benzetildiğinin anlatıldığı kitaplar vardır. Şerâfeddin Râmî'nin Farsça yazılmış Enîsü'l-Uşşâk adlı eseri bu türde bir kitap olup Türk Edebiyatı'ndaki bazı eserlere de kaynaklık etmiştir. Muîdî, Miftâhu't-Teşbîh'inde bu eseri örnek aldığını açıkça belirtirken Şerîfî, Hadîkatü'l-Fünûn'unun teşbih kısmında Enîsü'l-Uşşâk'ı tercüme ettiğini açıkça dile getirmez. Bu çalışmada, üç eser karşılaştırılacak ve aralarındaki benzerlik ve farklılıklar gösterilerek Hadîkatü'l-Fünûn (XVI. yüzyıl) ve Miftâhu't-Teşbîh'in (XVI. yüzyıl) Enîsü'l-Uşşâk'tan (XV. yüzyıl) ne ölçüde yararlandığı ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Comparison of the Simile Part of Hadîkatü'l-Fünûn to Enîsü'l-Uşşâk and Miftâhu't-Teşbîh

"Simile" is one of the important elements in poetry. So, many works like booklets about simile, books including simile chapter and rhetoric books had been written. There are books in which darling's beauty elements being likened was told. Şerâfeddin Râmî's Enîsü'l-Uşşâk that had written in Persian is also a resource of some works in Turkish Literature. While Muîdî in Miftâhu't-Teşbîh noted that he was exemplifying this book, Şerîfî didn't mention clearly to translate Enîsü'l-Uşşâk in the simile part of Hadîkatü'l-Fünûn. The aim of this study was to compare these three works and try to explain to what extend Hadîkatü'l-Fünûn (XVIth century) and Miftâhu't-Teşbîh (XVIth century) benefit from Enîsü'lUşşâk (XVth century) by showing their similarities and differences.

___

  • ERÜNSAL, İ. (1988), "Muîdî'nin Miftâhu't-Teşbîh'i", Osmanlı Araştırmaları XI, İstanbul, S. VII-VIII, s. 215-272.
  • KAÇAR, M. (2012), Şerîfî Hadîkatü'l-Fünûn -Türkçe Te'lif Edilmiş Bir Belâgat Kitabı- İstanbul: Okur Akademi.
  • KARABEY, T. vd. (1994), Enîsü'l-Uşşâk (Klasik Doğu Edebiyatlarında Sevgiliyle İlgili Mazmunlar), Ankara: Ecdad Yayınları.
  • SARAÇ, M. A. Y. (2004), "Osmanlı Döneminde Belâgat Çalışmaları", Journal of Turkish Studies, Harvard University, C. XXVII, s. 311-344.
  • SARAÇ, M. A. Y. (2007), Klasik Edebiyat Bilgisi: Belâgat, 8. Baskı, İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
  • ŞAFAK, Y. (1991), Sürûrî'nin Bahru'l-Ma'ârif'i ve Enîsü'l-Uşşâk İle Mukayesesi, Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • ŞAFA K, Y. (1995), "Enîs ü'l-uş şâk Ter cümesine Dair" , İst anbul: Ye di İklim S.LX, s.70-73