NESİL ÇATIŞMASININ MEKÂNA YANSIYAN YÜZÜ:AHŞAP KONAK'IN KATLARI

Kurgusal metinlerde anlatının mühim unsurlarından biri olarak mekân, tiyatro eserlerinde de en az diğer edebî türlerde olduğu kadar belirleyicidir ve sunduğu birtakım metaforlar yoluyla anlatıma farklı açılımlar kazandırabilmektedir. Necip Fazıl'ın Ahşap Konak (1964) adlı piyesi, mekân unsurunun tematik örgüdeki payına ilişkin iyi bir örnek sunar. Türk edebiyatında batılılaşma bahsinde sıklıkla ele alınan bir mekân olan "konak"a bu eseriyle yeniden mercek tutan Necip Fazıl, yürürlükteki toplumsal başkalaşımın hızını göstermek adına, kurguladığı ahşap konağı bir çatışma sahası olarak konumlandırır. O, konaktaki yaşamı toplumsal düzenin bir simülasyonu gibi gösterirken aynı çatı altında farklı hayatlar sürdürdüğü için sürekli çatışan aile fertlerinin şahsında Osmanlı'nın son nesli ile Cumhuriyet'in ilk ve ikinci kuşağını çözümler. Nesil değişiminin sebeplerini, sonuçlarını ve geleceğe dair öngörülerini de konak metaforundan bağımsız işlemez. Oyunun sonunda, dinî-millî değerleri temsil eden konak yok olsa bile "konağın ruhu" muhafaza edilir; mücadele sürdürülecektir.

The Reflected Face to Place of Generation Conflicts: Floors of the Wooden Mansion

Place as an essential component of narration in fictional texts is determinant in drama as in the other literature types and enables various aspects in understanding through metaphoric expressions. Drama of Necip Fazıl named Ahşap Konak (The Wooden Mansion) published in 1964 is one of the excellent samples showing the share of place in thematic structure. The mansion, as a place is taken frequently in Turkish literature when it comes to westernization, was pointed out in different aspect by Necip Fazıl who regarded it as the social conflicts' area to show the speed of contemporary social metamorphosis in this theatre play. Mansion life is a simulation of the contemporary social life where ongoing different life styles of the family members causes continuous clashing that resembles and describes the latest generation of the Ottoman and the first and second generations of the Turkish Republic. He did not elucidate the cause-effect relations and his possible predictions about the generations' metamorphosis without considering the mansion metaphor. Despite the mansion resembling the religious and national values is demolished at the end of the play the spirit of the mansion is preserved for possible fight back.

PDF

___

AKTAŞ, Şerif (2011), "Kiralık Konak Üzerine Bir Tahlil", Edebiyat ve Edebî Metinler Üzerine Yazılar, Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.
ARSLAN, Nur Gürani (1998), "Kaybolan Konağın İzinde", 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, İstanbul: Tarih Vakfı Yay.
AYVERDİ, Sâmiha (2010), İbrâhim Efendi Konağı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyât.
BACHELARD, Gaston (2013), Mekânın Poetikası, (Çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yay.BAUDRİLLARD, Jean (1997), "Çağdaş Yabancılaşma ya da Şeytanla Anlaşmanın Sonu Üzerine", Tü- ketim Toplumu, (Çev. Hazal Deliçaylı - Ferda Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yay.
BAUMAN, Zygmunt (2012), Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri, (Çev. Nurgül Demirdöven), İstanbul: Ayrıntı Yay.
BOZDOĞAN, Sibel (2002), Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde Mimarî Kültür, (çev. Tuncay Birkan), İstanbul: Metis Yay.
CIRLOT, Juan Eduardo (1964), A Dictionary of Symbols, (Trans. Jack Sage), New York: The Philosophical Library.
ÇEBİ, Hasan (1981), Tiyatro Eserlerinde Madde ve Mânâda Necip Fazıl, İstanbul: Veli Yay.
DEMİR, Ayşe (2011), Mekânın Hikâyesi Hikâyenin Mekânı: Türk Hikâyesinde Mekân (1870-1922 Dö- nemi), İstanbul: Kesit Yay.
ELÇİ, Handan İnci (2003), Roman ve Mekân: Türk Romanında Ev, İstanbul: Arma Yay.
GÜNDÜZ, Osman (1997), "Konak Hayatı ve Konağın Çöküşü", Meşrûtiyet Romanında Yapı ve Tema, C.II, İstanbul: MEB Yay.
GÜZEL, Murat (2006), "Necip Fazıl Kısakürek", Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce: Muhafazakârlık, C.5, İstanbul: İletişim Yay.
HAYBER, Abdülkadir (1993), Halide Edip, Yakup Kadri ve Reşat Nuri'nin Romanlarında Nesil Çatış- maları, İstanbul: MEB Yay.
KANIK, Orhan Veli (1998), Bütün Şiirleri, İstanbul: Adam Yay.
KARATAŞ, Turan (2004), "Necip Fazıl'ın Tiyatroları", Doğumunun 100. Yılında Necip Fazıl Kısakürek, (Haz. Mehmet Nuri Şahin - Mehmet Çetin), Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
KARAY, Refik Halid (2002), Üç Nesil Üç Hayat, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
KISAKÜREK, Necip Fazıl (1964), Ahşap Konak, İstanbul: Büyük Doğu Yay.
KISAKÜREK, Necip Fazıl (1976), İdeolocya Örgüsü, İstanbul: Büyük Doğu Yay.
KISAKÜREK, Necip Fazıl (1995), Başmakalelerim-3, İstanbul: Büyük Doğu Yay.
KISAKÜREK, Necip Fazıl (1997a), Konuşmalar, İstanbul: Büyük Doğu Yay.
KISAKÜREK, Necip Fazıl (1997b), Çile, İstanbul: Büyük Doğu Yay.
KISAKÜREK, Necip Fazıl (1998), Tanrı Kulundan Dinlediklerim, İstanbul: Büyük Doğu Yay.
KORKMAZ, Ramazan (2007), "Romanda Mekânın Poetiği". Edebiyat ve Dil Yazıları (Mustafa İsen'e Armağan), (Haz. Ayşenur Külahlıoğlu İslam - Süer Eker), Ankara: Grafiker Yay.
KURNAZ, Şefika (2015), Yenileşme Sürecinde Türk Kadını (1839-1923), İstanbul: Ötüken Neşriyât.
KÜTÜKÇÜ, Tamer (2003), "Çağdaş Anlatıda Mekânın Kurgulanışı ve İşlevi", Edebiyat ve Eleştiri 65: 79-87.
LEFEBVRE, Henri (2014). Mekânın Üretimi, (Çev. Işık Ergüden), İstanbul: Sel Yay.
MERİÇ, Nevin (2005), Modernleşme, Sekülerleşme ve Protestanlaşma Sürecinde Değişen Kentte Dinî Hayat
ve Fetva Sorunları, İstanbul: Kapı Yay.
MESTROVİC, Stjepan G. (1999), "Mekanikleşmenin Nihaî Zaferi", Duyguötesi Toplum, (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yay.
NARLI, Mehmet (2014), Şiir ve Mekân, Ankara: Akçağ YayÖZDEMİR, Aşur (1991), "Necip Fazıl'ın Gençlik Anlayışı Üzerine Bir Deneme", İslâmî Edebiyat 14: 19-20.
ÖZÇELİK, Mustafa (1984), "Necip Fazıl'ın Ahşap Konağı", Yönelişler 28: 23-25.
SAĞLAM, Tülin (2002), "Dramaturjik Açıdan Mekânın Önemi ve Ocak ve Yağmur Sıkıntısı Oyunlarında Mutfak Mekânının Kullanımı", Tiyatro Araştırmaları Dergisi 13.
SAĞLIK, Şaban (2005), "Tiyatro Yazarı Olarak Necip Fazıl", Düşünce, Tarih ve Bir Coğrafya Tasarımı Olarak Necip Fazıl Kısakürek -Özel Sayı-, Hece 97: 342-381.
SOYKAN, Ömer Naci (1999), "Ev Üstüne Felsefece Bir Deneme", Cogito 18: 100-112.
TEKİN, Mehmet (1996), "Naim Efendi'den Faiz Bey'e-I, Kiralık Konak: Konağın Çöküşü", Dergâh 82: 10-21.
TÜZER, İbrahim (2007), "Kimliklerin Çatıştığı Mekân: Kiralık Konak ve Evini/Evrenini Arayan Nesiller", bilig 41: 225-237.
URRY, John (1999), Mekânları Tüketmek, (Çev. Rahmi G. Öğdül), İstanbul: Ayrıntı Yay.
YAVUZ, Hilmi (1977), " 'Apartman': Kentleşme ve İnsan", Roman Kavramı ve Türk Romanı, Ankara: Bilgi Yay