Sümeyra HARMANDA, Zeynep ASLAN, Tolga ARSLAN

Gazi Üniversitesi edebiyat fakültesi çağdaş Türk lehçeleri ve edebiyat bölümü öğrencileri üzerinde kelime hazinesi araştırması

Türk lehçelerinin öğretiminde kelime hazinesinin önemi büyüktür. Gerek hedef metinlerin anlaşılması, gerekse aktarılması hususunda ana dilini iyi bilmenin yanında ilgili lehçenin kelime hazinesine de hâkim olmak gerekmektedir. Örneklem için seçilen “Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü” öğrencilerine yapılacak ölçümler, ana dili Türkiye Türkçesi olan deneklerin öğrendikleri diğer lehçelerde edindikleri kelime hazinesini tespit etmeye yöneliktir. Bu bağlamda uygulanan metot,dil öğretimi konusunda hazırlanmış yüksek lisans ve doktora tezleri de dikkate alınarak lehçe öğretiminin ortaya koyduğu farklılıkları kapsayacak şekilde genişletilmiş ve geliştirilmiştir. Türkiye’de kelime hazinesinin tespitine yönelik yapılan araştırmalar içerisinde Türk lehçelerinin öğretimini ele alan bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu çalışmayla lehçe öğretiminde kelime hazinesinin önemine dikkat çekmek ve lehçe öğretimiyle ilgili çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.

The Research about Word Power on the Students of Gazi University Faculty of Arts Contemporary Turkish Dialects and Literature Department

There is no doubt that word power is important to the teaching of Turkish dialects. Together with knowing the native tongue well, it is necessary to be a master at word power of the related dialect not only for the understanding of the target texts but also for transferring them. The measurements to be applied to the students of Gazi University Faculty of Arts Contemporary Turkish Dialects and Literature Department , who have been chosen for the sample, intend to identify the subjects’ obtained word power about the dialects for which they have been trained and the native tongues of the subjects are Turkey’s Turkish . In this context, by taking into consideration Master’s thesis and doctoral thesis which have been written before, the method applied has been enlarged and developed covering the differences brought up by teaching dialects. We haven’t been able to identify any study within the context of research on word power in Turkey for teaching dialects before. With the inquiry in question , drawing attention to the emptiness in this field and the contribution to the studies for teaching dialects have been intended.

PDF

___

AHUNDOV, Agamusa (2005), Azerbaycan Dilinin İzahlı Lügeti, Bakı: Elm Neşriyyatı. AKDOĞAN, Yaşar (1999), Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine Büyük Sözlük, İstanbul: Beşir Kitabevi. AKSAN, Doğan (2009), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. AKSOY, Ömer Asım (1936), Bir Dili Öğrenmek İçin En Lüzumlu Kelimeler ve Bu Kelimelerin Belirtme Usulü, Gaziantep: Gaziantep Halkevi Dil, Edebiyat, Tarih Şubesi Yayınları. ALTAYLI, Seyfettin (1994), C. I-II, Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. ALTAYLI, Seyfettin (2007), Azerbaycan Türkçesi Deyimler Sözlüğü, Mersin: Birleşik Yayınları. ALTAYLI, Yasemin; ALTAYLI, Alpertunga (2009), Azerbaycan-Türkiye Türkçesi Ortak Kelimeler Sözlüğü, Ankara: Tiydem Yayınları. BÜYÜKÖZTÜRK, Şener vd. (2010), “Bilimsel Araştırma Yöntemleri”, Ankara: Pegem Akademi. ÇİFTÇİ, Musa (1991), Bir Grup Yükseköğrenim Öğrencisi Üzerinde Kelime Serveti Araştırması, Danışman: Prof. Dr. Sadık Tural, 125 s., Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
ERCİLASUN, Ahmet Bican (2000), “Osmanlı Devleti ile Türk Dünyasının Dil ve Kültür İlişkileri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S. IV, s. 11-16, İzmir 2000. ERCİLASUN, Ahmet Bican vd. (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. ERGİN, Muharrem (2003), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım. GÖZ, İlyas (2003), Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. GÜLSEVİN, Gürer (2010), “Oğuzca Olmayan Türk Lehçelerindeki Oğuzca Unsurlar ve Bunlara Teorik Bir Yaklaşım”, Turkish Studies, S. 5/1, s. 57-76. HAMZAYEV, M. Ya. vd. (1962), Türkmen Diliniñ Sözlügi, Aşgabat: Türkmenistan Ilımlar Akedemiyasının Neşiryatı. HARIT, Ömer (1971), Kelime Hazinesi Araştırması, Ankara: MEB Planlama Araştırma ve Koordinasyon Dairesi, Yayın 103, Araştırma Bölümü. İMER, Kamile (2001), Türkiye’de Dil Planlaması: Türk Dil Devrimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. KARA, Mehmet-KARADOĞAN, Ahmet (2004), Türkmen Türkçesi-Türkiye Türkçesi Deyimler Sözlüğü, Ankara: Çağlar Yayınevi. KIRKKILIÇ, Ahmet (2004), “İmlâda Birlik”, 5. Uluslararası Türk Dil Kurultayı II. Kitap, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 1971-1978.
KİRİŞÇİOĞLU, Fatih (2006), “Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine Yapılan Aktarmalarda Karşılaşılan Bazı Problemler”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.20, s. 21- 35, Güz. KOÇAK, Hikmet (1999), Sağlık Meslek Lisesi Öğrencilerinin Kelime Hazinesi ile İlgili Bir Araştırma, Danışman: Doç. Dr. İsmet Cemiloğlu, 167 s., Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). KORKMAZ, Zeynep (2007), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. NECİP, Emir Necipoviç (2008), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, Çeviren: İklil Kurban, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ÖZBAY, Murat; Melanlıoğlu, Deniz, (2008), “Türkçe Eğitiminde Kelime Hazinesinin Önemi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C.V, S.1, 30-45, Haziran. Özbek Tilinin İzahli Lugati (1981), C. I-II, Moskva: İzdatelstvo Russkiy Yazık. Özbek Tilinin İzahli Lugati (2006), C. I-V, Taşkent: Özbekistan Milliy Entsiklopediyası Devlet İlmiy Neşriyatı. ÖZÖN, Mustafa Nihat (1954), “Kelime Hazinesi”, İlköğretim, XIX, (370), s. 5-7.
ÖZTÜRK, Rıdvan (2008), “Dil, Lehçe ve Karşılıklı Anlaşılabilirlik Denemesi Üzerine”, Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, Ankara: Akçağ Yayınları, s. 386-393. ÖZTÜRK, Tuncay vd. (1997), Özbekçe-Türkçe ve Türkçe-Özbekçe İzahlı Lugat, Taşkent: Özbek Türk Liseleri Yayınları. PARLAKYILDIZ, Hayrettin (2004), “İmlâ Kılavuzları ve Bugünkü Durumu” 5. Uluslararası Türk Dil Kurultayı II. Kitap, Ankara: TDK Yayınları, s. 2403-2442. PIERCE, Joe E. (1960), Türkçe Kelime Sayımı (A Frequency Count of Turkish Words), Ankara: MEB Yayım Müdürlüğü Basılı Eğitim Malzemeleri Hazırlama Merkezi. SANSA TURA, Sabahat (1983), “Dilbiliminin Dil Öğretimindeki Yeri”, Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi, Dil Öğretimi Özel Sayısı S: 379-380/Temmuz-Ağustos 1983, s.136-145. TEKİN, Talat (2005), “Türkçe ile Kazakça Arasındaki Karşılıklı Anlaşabilirlik”, Çağdaş Türk Dilleri- Makaleler 3, (Yayına Hazırlayanlar: Emine Yılmaz-Nurettin Demir), İstanbul: Grafiker Yayınları, s. 277-283. TEKİN, Talat vd. (1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, Ankara: Simurg Yayınları. TOKER, Mustafa (2004) “İsmail Gaspıralı ve “Dilde Birlik” Fikri Üzerine”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.16, s. 31-45.
TOSUNOĞLU, Mesiha (1998), İlköğretim Okuluna Başlayan Öğrencilerin Okuma Yazmayı Öğrenmeden Önceki Kelime Serveti Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). TULUM, Mertol (1986), “Yeni İmlâ Kılavuzu”, Tercüman. USTA, Çiğdem (2008), “Lehçeden Lehçeye Aktarma Sorunlarına Ek: İmlâ ve Noktalama Hataları”, Turkish Studies, Volume 3/6 Fall 2008, s. 668-691. VARDAR, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları. Yabancılar için Türkçe 1 (2006), Ankara: Gazi Üniversitesi Türkçe Öğrenim, Araştırma ve Uygulama Merkezi (Tömer). YAZICI ERSOY, Habibe (2007), “Yeni Uygur Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, Editör: Ahmet Bican Ercilasun, Ankara: Akçağ Yayınları, s. 355-428.