“TÜRKIYE’DE ÇAĞDAŞLAŞMA”YA YÖNELIK TEPKILERIN TARIHSEL VE SINIFSAL TEMELLERI”

Çağdaşlaşma kavramı, toplumsal kurumların gelenekten ayrılması sürecidir. Türkiye’de18. yüzyılda başlayan çağdaşlaşma süreci günümüzde toplumsal amaçlarına ulaşamadığıgibi, Türkiye toplumunun tepkisini almaktadır. Bu makalede söz konusu başarısızlığın vetoplumun genelinden kaynaklanan olumsuz tepkilerin olası nedenleri çağdaşlaşma sürecininalt yapısal (sınıfsal-ekonomik)boyutlarından başlayarak açıklanmaktadır. İki yüz yılı aşkıntarihsel dönemi kapsayan süreç içinde toplumun ezici çoğunluğunu oluşturan köylü sınıflarıezilmiş ve dışlanmış, yenilik ve düzenlemelerden yalnızca küçük bir zümre yararlanmıştır.Gerçekte çağdaşlaşma süreci, Türkiye toplumunun geniş çoğunluğunun yoksullaşması veezilmesinin nedeni değildir. Fakat köylü sınıflarının 16. yüzyılda başlayan yoksullaşması veezilmesi, 18. yüzyılda başlayan çağdaşlaşma süreciyle birlikte yürümüş ve derinleşmiştir. Bunedenle çağdaşlaşma sürecinin bütün görüntüleri, gerçekte Türkiye toplumunun açık ya dagizli sorumlu gördüğü tutum, davranış ve yaşam alışkanlıklarını oluşturmaktadır.Makalenin konu alanı 3. Selim döneminden başlayıp 20. yüzyılda tek parti dönemininsonuna kadar olan dönemi içine almaktadır. Türkiye’de çağdaşlaşmaya yönelik toplumsaltepkiler, 2015 yılında yaşanan dört toplumsal olayla örneklendirilmiştir. Bu örneklersırasıyla, 2015 yılında gerçekleştirilen genel seçimler, Konya ve İstanbul’da oynananmilli futbol karşılaşmaları, Adana’da gerçekleştirilen Kebab ve Şalgam Festivali’nin içkiliolduğu gerekçesiyle saldırıya uğraması ve yılbaşının kutlanmasına yönelik tepkilerdir.Çağdaşlaşma sürecine yönelik tepkileri somutlaştırmak amacıyla yalnızca söz konusuörneklerin seçilmesinin iki nedeni, bu toplumsal olayların tümüyle gelenek merkezli bir tepkiniteliği taşımaları ve 2015 yılındaki en güçlü gündem maddelerini oluşturmuş olmalarıdır.Tarihsel içerikli verilerin toplanmasında ise iki temel yol izlenmiştir. Birinci olarak budönemlere ilişkin sosyolojik içerikli incelemelerden yararlanılmıştır. Gerçekte Türkiye’de18 ve 20. yüzyıllar arasındaki toplumsal yapının incelenmesini konu alan çok zengin birsosyolojik literatür bulunmaktadır. İkinci olarak ise dönemi olduğu gibi yansıtma amacıtaşıyan toplumsal-gerçekçi türdeki yerli edebiyat ürünlerinden yararlanılmıştır. Türkiye’detoplumsal-gerçekçi edebiyat ürünlerinin sosyoloji alanında kullanılması girişimleri henüz çokyenidir. Bununla birlikte gerçekçi edebiyat ürünlerinin toplumsal gerçekliğe odaklanmalarıve toplumsal gerçekliği olduğu gibi yansıtma amacında olmaları, onları sosyolojinin başlıcaveri toplama araçları arasına yerleştirmektedir.

___

  • Aktan, C; Dileyici, D; Saraç, Ö. (2002). “Osmanlı Tarihinde Vergi İsyanları 1”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt:7, Sayı:2.
  • Aktan, C; Dileyici, D; Saraç, Ö. (2003). “Osmanlı Tarihinde Vergi İsyanları 2”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt:8, Sayı:1. Ali, S. (2009). Sırça Köşk. İstanbul: YKY.
  • Ahmad, F. (2007). Modern Türkiye’nin Oluşumu. Yavuz Alogan (Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Avcıoğlu, D. (1979). Türkiye’nin Düzeni. 2. Cilt, İstanbul: Tekin Yayınevi.
  • Berkes, N. (1973). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
  • Berkes, N. (2005). Unutulan Yıllar, Ruşen Sezer (Yay.Haz.).İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Boran, B. (1992). Toplumsal Yapı Araştırmaları, İki Köy Çeşidinin Mukayeseli Tetkiki. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
  • Cem, İ. (2005). Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Ergun, P. (2012). “Küresel Dünyanın Tüketim Mitleri Fakelore’un Başarısı, Yılbaşı mı Kutluyoruz, Noel mi?” Milli Folklor Dergisi. Yıl:24, Sayı:95.
  • Gökçe. B. (1996). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. Ankara: Savaş Yayınevi
  • Gündoğdu, C. (2004). İlk Meclis Anketi, Birinci Dönem Milletvekillerinin Gelecekten Bekledikleri. Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu.
  • Karaosmanoğlu, Y.K.(2007). Ankara. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Kemal (1964). Bereketli Topraklar Üzerinde. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
  • Keyder, Ç. (2005). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Lewis, B. (2007). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Metin Kıratlı (Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Mardin, Ş. (2004). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Ülken, H. Z. (1979). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
  • Selek, S. (1976). Anadolu İhtilali. İstanbul: Cem Yayınevi.
  • Sezer, B. (1997). Batı Dünya Egemenliği ve Endüstri Devrimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
  • Şamsutdinov, A. (1999). Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi, 1918-1923. Ataol Behramoğlu (Çev.).İstanbul: Doğan Kitapçılık.
  • Tonguç, F. (2005). Birinci Dünya Savaşında Bir Yedeksubayın Anıları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Türkdoğan, O. (2004). Milli Kültür, Modernleşme ve İslam. İstanbul: IQ Yayınları.